Miejsce Pamięci „Danica” w narodowej i lokalnej polityce historycznej oraz kulturze pamięci w Chorwacji i Koprivnicy

Abstrakt

W artykule przedstawiono ewolucję stosunku władz państwowych i lokalnych wobec Miejsca Pamięci „Danica” w Koprivnicy, stworzonego na przełomie lat 70. i 80. XX w. na terenie pierwszego obozu kocnentracyjnego, założonego przez ustaszy. Funkcjonował on przez kilka miesięcy 1941 roku, najczęściej był miejscem tranzytowym dla więźniów kierowanych do innych ośrodków. Publiczny i symboliczny odbiór tego miejsca stanowi indykatywny element zmian, które zachodziły w ramach polityki historycznej i kultury pamięci w Chorwacji na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Na podstawie relacji prasowych i literatury naukowej zaprezentowane zostaną działania w kierunku „memorializacji” tego obszaru, przedstawiona będzie ewolucja oficjalnego stosunku władz wobec tego, co działo się w „Danicy” podczas II wojny światowej. W socjalistycznej Jugosławii centralne miejsce w polityce historycznej zajmowały dzieje Walki Narodowowyzwoleńczej, prowadzonej przez komunistyczny ruch partyzancki (Narodnooslobodilačka borba; NOB). Był to jeden z niekwestionowanym mitów założycielski socjalistycznej federacji i filar legitymizacji rządów komunistycznych. Akcentowano przede wszystkim bohaterską walkę partyzantów, a miejsce ofiar cywilnych było marginalne. Poświęcone im miejsca pamięci tworzono zazwyczaj w późniejszych dekadach. W przypadku Koprivnicy prace w tym kierunku podjęto w drugiej połowie lat 70., a Miejsce Pamięci „Danica“ otwarto w 1981 r.. Po rozpadzie Jugosławii „Danicę” pomijano w oficjalnym dyskursie a miejsce było zaniedbane i kojarzone z „niechcianą” pamięcią o komunistycznej partyzantce z czasów II wojny światowej. Prace nad przywróceniem tego miejsca w kolektywnej pamięci podjęto dopiero w XXI wieku.