Abstrakt
Artykuł jest próbą zaprezentowania wybranych chorwackich (nowych) filmów wojennych jako mediów pamięci wojny lat 90. XX w. w krajach byłej Jugosławii. Autorkę interesuje przede wszystkim struktura narracyjna prezentowanych form pamięci zapośredniczonej. W trzech analizowanych filmach dopatruje się ona medium pamięci o charakterze: ideologicznym (Bogurodzica, Neven Hitrec, 1999), mimetycznym (Świadkowie, Vinko Brešan, 2003) i pojetycznym (Żywi i martwi, Kristijan Milić, 2007), co pozwala jej wysnuć wnioski o niejednorodnym, dialektycznym charakterze samego korpusu chorwackich (nowych) filmów wojennych.
Bibliografia
Assmann A., Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.
Assmann J., Kultura pamięci [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.
Birkholc R., Podwójna perspektywa. O subiektywizacji zapośredniczonej w filmie. Kraków w2019.
Bohrer K. H., Styl jest uderzający. O przemocy jako procedurze estetycznej [w:] Ł. Musiał (wybór, wstęp i oprac.), Języki przemocy (ss. 467–488). Poznań 2014.
Domovinski rat [w:] Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje, eds. D. Brozović, A. Kovačec, S. Ravlić, Zagreb 2021, http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=15884 [dostęp: 11.04.2024].
Erll A., Kultura pamięci. Wprowadzenie (tłum. A. Teperek). Warszawa 2011.
Girard R. Apokalipsa tu i teraz, tłum. C. Zalewski, Kraków 2018.
Goulding D. J., Liberated cinema: The Yugoslav experience, 1945–2001. Bloomington 2003.
Hitrec H., Smogovci u ratu. Zagreb 1994.
Iordanova D., Cinema of flames: Balkan film, culture and the media, London 2001. DOI: https://doi.org/10.5040/9781838710019
Jadrijević T. S., Neki iznosi su šokantni „Dubrovački vjesnik”, https://dubrovacki.slobodnadalmacija.hr/dubrovnik/moskar/zabava/serija-quot-general-quot-kostala-je-milijune-u-financiranje-se-ukljucile-brojne-tvrtke-zupanije-opcine-i-gradovi-neki-glumci-ostali-bez-honorara-a-ocjena-na-imdb-u-je-katastrofalna-644376 [dostęp: 18.09.2024]
Jagielski S., Ekstatyczne eksplozje. Wajda, afekty i reparacja, „Teksty Drugie” 2018, nr 1, s. 343–357. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2018.1.19
Jelača D., Dislocated screen memory. Narrating trauma in post-Yugoslav cinema, London 2016. DOI: https://doi.org/10.1057/9781137502537
(k-p), Nasza ankieta. Jakie tematy chcemy oglądać na ekranie?, „Film” 1947, nr 9–10, s. 10.
Kaniewska B., Mimetyzm formalny w polskiej prozie współczesnej, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 1992, nr 3, s. 95–128.
Kurz I. Zakazane piosenki (wykład), Warszawa 2011; https://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/archiwum-wykladow/50177/50177 [dostęp: 1.03.2024].
Lorenc I., Zacieranie granic: fikcja – rzeczywistość a sztuka współczesna [w:] Dystynkcje estetyczne. Wyróżnienie i wykluczenie, red. T. Pękala, Lublin 2020, s. 21–40.
Mlakić J., Živi i mrtvi, Zagreb 2002.
Nasza ankieta. Jakie tematy chcemy oglądać na ekranie?, „Film” 1946, nr 7, s. 11.
Pająk P., Postjugosłowiański nowy film wojenny (na przykładzie chorwackim) [w:] Europejskie kino gatunków 3, red. P. Kletowski, Kraków 2021, s. 81–102.
Pavičić J., From a cinema of hatred to a cinema of vonsciousness: Croatian film after Yugoslavia [w:] „Kino Kultura” 2011, nr 11 (Croatia), red. A. Vidan, G. P. Crnković, https://www.kinokultura.com/specials/11/pavicic.shtml [dostęp: 18.04.2024].
Pavičić J., Ovce od gipsa, Zagreb 1997.
Pavičić J., Postjugoslavenski film. Stil i ideologia, Zagreb 2011.
Polimac N. Film o Anti Gotovini, „Jutarnji list” 2019, 14.08.2019; https://www.jutarnji.hr/kultura/film-i-televizija/nenad-polimac-je-vrdoljakovog-generala-pogledao-drugi-put-slab-film-s-trash-elementima-i-nizom-scena-nekorektnih-prema-srbima-9231452 [dostęp: 18.09.2024]
Ricoeur P., Time and Narrative, vol. 3 (tłum. K. Blamey, D. Pellauer), Chicago 1988. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226713533.001.0001
Sasse S., Patos i antypatos. Formuły patosu u Siergieja Eisensteina i Aby’ego Warburga (tłum. P. Piszczatowski), „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej” 2014, nr 6; https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2014/6-obraz-patos/patos-i-antypatos [dostęp: 20.11.2023]. DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2014.6.1114
Stryjek T., Współczesna Serbia i Chorwacja wobec własnej historii. Warszawa 2020.
Šošić A., Film i rat u Hrvatskoj. Refleksije jugoslavenskih ratova u hrvatskom igranom filmu, „Hrvatski filmski ljetopis” 2009, nr 64–65, http://www.hfs.hr/hfs/zapis_clanak_detail.asp?sif=32527
Škrabalo I. 101 godina filma u Hrvatskoj: 1896.–1997., Zagreb 1998.
Tomić J., Time networks: history and synchronicity in contemporary Croatian Cinema, „Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication” 2018, nr 23, s. 5–14. DOI: https://doi.org/10.14746/i.2018.32.01
Weichert K., Od schematyzmu transcendentalnego do montażu. Pojetyczny i krytyczny model wyobraźni, Warszawa 2021. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323551638
Wyniki wielkiej ankiety „Filmu”, „Film” 1947, nr 12, s. 6.
Zenderowski R., Religa a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie środkowo-wschodniej. Między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wrocław 2011.
Zwierzchowski P., Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013.
Žunec O., Bagić D., Galić B., Bulian L., Gašpar M., Ivanković I., Katavić M., Pavlović K., Weisglass M., Procjena broja žrtava seksualnog nasilja tijekom Domovinskog rata na području Republike Hrvatske i optimalni oblici obeštećenja i podrške žrtvama. Sociološko istraživanje, Zagreb 2013; https://branitelji.gov.hr/UserDocsImages//arhiva/pdf//Studija_o_seksualnom_nasilju%20_HR1.pdf [dostęp: 14.05.2024].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Boguska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.