Słowa kluczowe
analiza transakcyjna
zastosowania
rodzaje diagnoz socjoterapeutycznych
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy koncepcję analizy transakcyjnej (AT) da się zastosować w socjoterapii. Wykazano, że takie możliwości istnieją – jako korekcja zaburzonych wzorców adaptacji osobowości, usprawnianie komunikacji interpersonalnej, wypracowywanie optymalnych nastawień do siebie i innych uczestników tego rodzaju zajęć. Analiza transakcyjna może też przyczynić się do przeciwdziałania przemocy, agresji i manipulacji we wzajemnych relacjach oraz ujawnienia w świadomości uczestników socjoterapii scenariuszy życiowych powodujących zaburzenia zachowania. Taki program może być wdrażany przez odpowiednio przygotowaną do tego kadrę socjoterapeutów.
Bibliografia
American Psychiatric Association (2015). Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk Reference. Wrocław: EDRA, Urban & Partner.
Berne, E. (1987). W co grają ludzie? Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Chiesa, C. (2012). Scripts in the Sand: Sandplay in Transactional Analysis Psychotherapy with Children. Transactional Analysis Journal, 42(2), 285–293. DOI: https://doi.org/10.1177/036215371204200407
Ernst, K. (1991). Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić. Warszawa: WSiP.
Freed, A., Freed, M. (1993). Być przyjacielem i mieć przyjaciół. Skuteczne techniki wyrabiania własnej wartości. Warszawa: WSiP.
Hillenbrand, C. (2007). Pedagogika zaburzeń zachowania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jagieła, J. (2004). Gry psychologiczne w szkole. Kielce: Oficyna Wydawnicza Nauczycieli.
Jagieła, J. (2005). Nauczyciele i rodzice, czyli gracze i przegrani. Psychologia w Szkole, 4, 29–38.
Jagieła, J. (2014). Czy analiza transakcyjna może być przydatna w socjoterapii? W: A. Szczurek-
Boruta, B. Chojecka-Synaszko, J. Suchodolska (red.), Człowiek w przestrzeni lokalnej – dobre praktyki wspierania rozwoju, aktywizacji i integracji społecznej. Konteksty teoretyczne i społeczno-polityczne (s. 225–235). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Karpman, S. (1968). Fairy tales and script drama analysis. Transactional Analysis Bulletin, 26(7), 39–43.
Kępiński, A. (1977). Psychopatie. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich.
Kocemba, I. (2009). Ci, którzy dręczą innych. Psychologia w Szkole, 1.
McCormick, P. (1973). TA and Behavior Modification: A Comparison Study. Transactional Analysis Journal, 3(1), 10–14. DOI: https://doi.org/10.1177/036215377300300105
Pierzchała, A. (2019). Developing social skills of pre-school and early-school children on the basis of transactional analysis assumptions. The characteristics of the Little Professor University programme. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 8, 15–29. DOI: https://doi.org/10.16926/eat.2019.08.01
Santsaver, H.E. (1975). Behavior Modification Paired with TA. Transactional Analysis Journal, 5(2), 137–138. DOI: https://doi.org/10.1177/036215377500500210
Smith, R.J.C. (1981). GEM. A Goal-setting. Experiental, Motuvational Progrm for High School Studens. Transactional Analysis Journal, 11(3), 256–259. DOI: https://doi.org/10.1177/036215378101100314
Suchańska, A. (1993). Trójkąt dramatyczny i gry ratownicze. W: J. Santorski (red.), ABC psychologicznej pomocy (s. 71–84). Warszawa: Jacek Santorski & Co. Agencja Wydawnicza.
Temple, S. (2015). Celebrating Functional Fluency and Its Contribution to Transactional Analysis Theory. Transactional Analysis Journal, 45(1), 10–22. DOI: https://doi.org/10.1177/0362153714568803
Berne, E. (1987). W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich, tłum. P. Izdebski. Warszawa: PWN.
Berne, E. (1994). Seks i kochanie, tłum. J. Mikos. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Berne, E. (1998, 2008). Dzień dobry… i co dalej. Psychologia ludzkiego przeznaczenia, tłum. M. Karpiński. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Ernst, K. (1991). Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić, tłum. J. Troczyński. Warszawa: WSiP.
Freed, A., Freed, M. (1993). Być przyjacielem i mieć przyjaciół. Warszawa: WSiP.
Harris, T.A. (1979, 1987). W zgodzie z tobą i z sobą. Praktyczny przewodnik po analizie transakcyjnej, tłum. E. Knoll. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX (obecna wersja: Ja jestem OK – Ty jesteś OK, tłum. E. Knoll, Poznań: Dom Wydawniczy REBIS – 2009).
Hay, J. (2010). Analiza transakcyjna dla trenerów, tłum. E. Wójcik. Kraków: Grupa Doradczo- Szkoleniowa TRANSMISJA.
James, M., Jongeward, D. (1994). Narodzić się, by wygrać. Analiza transakcyjna na co dzień, tłum. A. Suchańska. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Joines, V. (1986). Using Redecision Therapy with Different Personality Adaptations. Transactional Analysis Journal, 6(3), 152–160. DOI: https://doi.org/10.1177/036215378601600302
Joines, V. (1988). Diagnosis and Treatment Planning Using a Transactional Analysis Framework. Transactional Analysis Journal, 18(3), 189–185. DOI: https://doi.org/10.1177/036215378801800304
Paul-Cavallier, F.J. (2002). Wizualizacja. Od obrazu do działania, tłum. A. Suchańska. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Rogoll, R. (1989, 2013). Aby być sobą. Wprowadzenie do analizy transakcyjnej, tłum. A. Tomkiewicz. Warszawa: PWN.
Stewart, I., Jones, V. (2016). Analiza transakcyjna dzisiaj. Nowe wprowadzenie, tłum. zbiorowe. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Ware, P. (1983). Personality Adaptations (Doors to Therapy). Transactional Analysis Journal, 13(1), 11–19. DOI: https://doi.org/10.1177/036215378301300104
White, J.D., White, T. (1974). TA Psychohistory: Adapting, Scripting, and Cultural Scripting. Transactional Analysis Journal, 4(3), 5–17. DOI: https://doi.org/10.1177/036215377400400302
Gębuś, D., Pierzchała, A. (2016). Twórczy nauczyciele, pomysłowi uczniowie. Osobowościowe korelaty kreatywności nauczycieli w perspektywie analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (1992). Wstęp do analizy transakcyjnej. Przewodnik dla studentów pedagogiki społecznej. Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
Jagieła, J. (2004). Gry psychologiczne w szkole. Kielce: Oficyna Wydawnicza Nauczycieli.
Jagieła, J. (2007). Narcystyczna szkoła. O psychologicznej rzeczywistości szkoły. Kraków: Wydawnictwo RUBIKON.
Jagieła, J. (2012a). Edukacyjna analiza transakcyjna w kilku odsłonach. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (2012b). Słownik analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (2017). Znaczenie dla edukacyjnej analizy transakcyjnej modelu płynności funkcjonalnej (FF – functional fluency) Susannah Temple dla rozwoju osobistego i zawodowego nauczycieli. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 6, 9–30. DOI: https://doi.org/10.16926/eat.2017.06.02
Jagieła, J. (2018). Edukacyjna analiza transakcyjna na tle innych orientacji psychopedagogicznych. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (w druku). Psychopedagogika relacji. Analiza transakcyjna dla nauczycieli i wychowawców.
Jagieła, J., Sarnat-Ciastko, A. (2015). Dlaczego analiza transakcyjna? Rozmowy o zastosowaniu analizy transakcyjnej w pracy nauczyciela i wychowawcy. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (red.) (1997). Analiza transakcyjna w teorii i praktyce pedagogicznej. Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
Jagieła, J. (red.) (2011). Analiza transakcyjna w edukacji. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Koszewska, K. (2000). Analiza transakcyjna w pracy wychowawcy. W: M. Pomianowska (red.), Poradnik wychowawcy. Warszawa: Wydawnictwo Raabe.
Łęski, Z. (2016). Duch w maszynie… Kim jest dla nas komputer? Charakterystyka relacji w języku analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Pankowska, D. (2010). Nauczyciel w perspektywie analizy transakcyjnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Pierzchała, A. (2013). Pasywność w szkole. Diagnoza zjawiska z punktu widzenia analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Sarnat-Ciastko, A. (2017). Relacje tutorskie w polskiej szkole w ujęciu analizy transakcyjnej. Kraków: Wydawnictwo Libron.
Sękowska, M., Szymanowska, E. (2000). Analiza transakcyjna w biznesie. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Edukacyjna Analiza Transakcyjna – pismo Zespołu Badawczego Edukacyjnej Analizy Transakcyjnej, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Częstochowie, www.eat.ujd.edu.pl.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Jarosław Jagieła
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.