Słowa kluczowe
analiza transakcyjna
zastosowania
rodzaje diagnoz socjoterapeutycznych
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy koncepcję analizy transakcyjnej (AT) da się zastosować w socjoterapii. Wykazano, że takie możliwości istnieją – jako korekcja zaburzonych wzorców adaptacji osobowości, usprawnianie komunikacji interpersonalnej, wypracowywanie optymalnych nastawień do siebie i innych uczestników tego rodzaju zajęć. Analiza transakcyjna może też przyczynić się do przeciwdziałania przemocy, agresji i manipulacji we wzajemnych relacjach oraz ujawnienia w świadomości uczestników socjoterapii scenariuszy życiowych powodujących zaburzenia zachowania. Taki program może być wdrażany przez odpowiednio przygotowaną do tego kadrę socjoterapeutów.
Bibliografia
American Psychiatric Association (2015). Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk Reference. Wrocław: EDRA, Urban & Partner.
Berne, E. (1987). W co grają ludzie? Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Chiesa, C. (2012). Scripts in the Sand: Sandplay in Transactional Analysis Psychotherapy with Children. Transactional Analysis Journal, 42(2), 285–293.
Ernst, K. (1991). Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić. Warszawa: WSiP.
Freed, A., Freed, M. (1993). Być przyjacielem i mieć przyjaciół. Skuteczne techniki wyrabiania własnej wartości. Warszawa: WSiP.
Hillenbrand, C. (2007). Pedagogika zaburzeń zachowania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jagieła, J. (2004). Gry psychologiczne w szkole. Kielce: Oficyna Wydawnicza Nauczycieli.
Jagieła, J. (2005). Nauczyciele i rodzice, czyli gracze i przegrani. Psychologia w Szkole, 4, 29–38.
Jagieła, J. (2014). Czy analiza transakcyjna może być przydatna w socjoterapii? W: A. Szczurek-
Boruta, B. Chojecka-Synaszko, J. Suchodolska (red.), Człowiek w przestrzeni lokalnej – dobre praktyki wspierania rozwoju, aktywizacji i integracji społecznej. Konteksty teoretyczne i społeczno-polityczne (s. 225–235). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Karpman, S. (1968). Fairy tales and script drama analysis. Transactional Analysis Bulletin, 26(7), 39–43.
Kępiński, A. (1977). Psychopatie. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich.
Kocemba, I. (2009). Ci, którzy dręczą innych. Psychologia w Szkole, 1.
McCormick, P. (1973). TA and Behavior Modification: A Comparison Study. Transactional Analysis Journal, 3(1), 10–14.
Pierzchała, A. (2019). Developing social skills of pre-school and early-school children on the basis of transactional analysis assumptions. The characteristics of the Little Professor University programme. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 8, 15–29.
Santsaver, H.E. (1975). Behavior Modification Paired with TA. Transactional Analysis Journal, 5(2), 137–138.
Smith, R.J.C. (1981). GEM. A Goal-setting. Experiental, Motuvational Progrm for High School Studens. Transactional Analysis Journal, 11(3), 256–259.
Suchańska, A. (1993). Trójkąt dramatyczny i gry ratownicze. W: J. Santorski (red.), ABC psychologicznej pomocy (s. 71–84). Warszawa: Jacek Santorski & Co. Agencja Wydawnicza.
Temple, S. (2015). Celebrating Functional Fluency and Its Contribution to Transactional Analysis Theory. Transactional Analysis Journal, 45(1), 10–22.
Berne, E. (1987). W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich, tłum. P. Izdebski. Warszawa: PWN.
Berne, E. (1994). Seks i kochanie, tłum. J. Mikos. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Berne, E. (1998, 2008). Dzień dobry… i co dalej. Psychologia ludzkiego przeznaczenia, tłum. M. Karpiński. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Ernst, K. (1991). Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić, tłum. J. Troczyński. Warszawa: WSiP.
Freed, A., Freed, M. (1993). Być przyjacielem i mieć przyjaciół. Warszawa: WSiP.
Harris, T.A. (1979, 1987). W zgodzie z tobą i z sobą. Praktyczny przewodnik po analizie transakcyjnej, tłum. E. Knoll. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX (obecna wersja: Ja jestem OK – Ty jesteś OK, tłum. E. Knoll, Poznań: Dom Wydawniczy REBIS – 2009).
Hay, J. (2010). Analiza transakcyjna dla trenerów, tłum. E. Wójcik. Kraków: Grupa Doradczo- Szkoleniowa TRANSMISJA.
James, M., Jongeward, D. (1994). Narodzić się, by wygrać. Analiza transakcyjna na co dzień, tłum. A. Suchańska. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Joines, V. (1986). Using Redecision Therapy with Different Personality Adaptations. Transactional Analysis Journal, 6(3), 152–160.
Joines, V. (1988). Diagnosis and Treatment Planning Using a Transactional Analysis Framework. Transactional Analysis Journal, 18(3), 189–185.
Paul-Cavallier, F.J. (2002). Wizualizacja. Od obrazu do działania, tłum. A. Suchańska. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Rogoll, R. (1989, 2013). Aby być sobą. Wprowadzenie do analizy transakcyjnej, tłum. A. Tomkiewicz. Warszawa: PWN.
Stewart, I., Jones, V. (2016). Analiza transakcyjna dzisiaj. Nowe wprowadzenie, tłum. zbiorowe. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Ware, P. (1983). Personality Adaptations (Doors to Therapy). Transactional Analysis Journal, 13(1), 11–19.
White, J.D., White, T. (1974). TA Psychohistory: Adapting, Scripting, and Cultural Scripting. Transactional Analysis Journal, 4(3), 5–17.
Gębuś, D., Pierzchała, A. (2016). Twórczy nauczyciele, pomysłowi uczniowie. Osobowościowe korelaty kreatywności nauczycieli w perspektywie analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (1992). Wstęp do analizy transakcyjnej. Przewodnik dla studentów pedagogiki społecznej. Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
Jagieła, J. (2004). Gry psychologiczne w szkole. Kielce: Oficyna Wydawnicza Nauczycieli.
Jagieła, J. (2007). Narcystyczna szkoła. O psychologicznej rzeczywistości szkoły. Kraków: Wydawnictwo RUBIKON.
Jagieła, J. (2012a). Edukacyjna analiza transakcyjna w kilku odsłonach. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (2012b). Słownik analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (2017). Znaczenie dla edukacyjnej analizy transakcyjnej modelu płynności funkcjonalnej (FF – functional fluency) Susannah Temple dla rozwoju osobistego i zawodowego nauczycieli. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 6, 9–30.
Jagieła, J. (2018). Edukacyjna analiza transakcyjna na tle innych orientacji psychopedagogicznych. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (w druku). Psychopedagogika relacji. Analiza transakcyjna dla nauczycieli i wychowawców.
Jagieła, J., Sarnat-Ciastko, A. (2015). Dlaczego analiza transakcyjna? Rozmowy o zastosowaniu analizy transakcyjnej w pracy nauczyciela i wychowawcy. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Jagieła, J. (red.) (1997). Analiza transakcyjna w teorii i praktyce pedagogicznej. Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
Jagieła, J. (red.) (2011). Analiza transakcyjna w edukacji. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Koszewska, K. (2000). Analiza transakcyjna w pracy wychowawcy. W: M. Pomianowska (red.), Poradnik wychowawcy. Warszawa: Wydawnictwo Raabe.
Łęski, Z. (2016). Duch w maszynie… Kim jest dla nas komputer? Charakterystyka relacji w języku analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Pankowska, D. (2010). Nauczyciel w perspektywie analizy transakcyjnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Pierzchała, A. (2013). Pasywność w szkole. Diagnoza zjawiska z punktu widzenia analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
Sarnat-Ciastko, A. (2017). Relacje tutorskie w polskiej szkole w ujęciu analizy transakcyjnej. Kraków: Wydawnictwo Libron.
Sękowska, M., Szymanowska, E. (2000). Analiza transakcyjna w biznesie. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Edukacyjna Analiza Transakcyjna – pismo Zespołu Badawczego Edukacyjnej Analizy Transakcyjnej, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Częstochowie, www.eat.ujd.edu.pl.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Jarosław Jagieła
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.