Słowa kluczowe
zróżnicowanie pokoleniowe gwar
metodologia badań
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł podejmuje problem istotny dla współczesnej dialektologii: w jakim stopniu możliwe jest obserwowanie zmian zachodzących w języku mieszkańców wsi. Obfita baza zawierająca materiał opatrzony danymi socjolingwistycznymi – zwłaszcza rokiem urodzenia informatora oraz inicjałami pozwalającymi poszczególne przykłady przypisać konkretnemu idiolektowi – daje wgląd w procesy (ale i ich przebieg) obserwowane w konkretnych gwarach. Prezentowane spostrzeżenia oparte są na doświadczeniach badawczych zespołu Pracowni Dialektologicznej UAM w Poznaniu.Bibliografia
AJKLW, Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, t. I–VI, red. Z. Sobierajski, J. Burszta, Wrocław [i in.] 1979–1991; t. VII, red. Z. Sobierajski, Wrocław 1992; VIII–XI, red. Z. Sobierajski, Poznań 1994–2005.
Bukraba-Rylska I. (2008), Socjologia wsi polskiej, Warszawa.
Gorlach K. (2004), Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy, Warszawa.
Graf M. (2007), Derywaty z formantem -ol w języku mieszkańców Grodziska (gm. Osieczna, pow. Leszno), [w:] Gwary dziś. 4. Konteksty..., s. 293–305.
Gwary dziś. 1. Metodologia badań, red. J. Sierociuk, Poznań 2001.
Gwary dziś. 2. Regionalne słowniki i atlasy gwarowe, red. J. Sierociuk, Poznań 2003.
Gwary dziś. 3. Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznań 2006.
Gwary dziś. 4. Konteksty dialektologii, red. J. Sierociuk, Poznań 2007.
Gwary dziś. 6. Aktualne problemy dialektologii słowiańskiej. Prace Komisji Dialektologicznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, pod red. J. Sierociuka, Poznań 2012.
Kobus J. (2007), Zróżnicowanie pokoleniowe wsi a problem rozwarstwienia języka jej mieszkańców – leksyka wielkopolska początku XXI wieku, [w:] Gwary dziś. 4. Konteksty..., s. 307–314.
Kobus J. (2015), Kierunki i dynamika zmian w języku mieszkańców wielkopolskich wsi na przełomie wieków XX i XXI, Poznań.
Kucała M. (1960), O języku ludzi wyzbywających się gwary, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. XIX, s. 141–156.
Małecki M., Nitsch K. (1934), Atlas językowy polskiego Podkarpacia. Cz. II. Wstęp, objaśnienia, wykaz wyrazów, Kraków.
Nowak H. (2001), Od Archiwum Fonograficznego do Zakładu Dialektologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, [w:] Gwary dziś. 1. Metodologia..., s. 201–212.
Osowski B. (2015), Ewolucja języka regionu na przykładzie dwóch miejscowości w Wielkopolsce, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: zakresy – identyfikacja – zagrożenia, pod red. J. Adamowskiego i K. Smyk, Lublin–Warszawa, s. 63–72.
Perkowska J. (2007), Zróżnicowanie leksyki dotyczącej uprawy ziemniaka w języku mieszkańców wsi wielkopolskich, „LingVaria” 1 (3), s. 91–101.
Reichan J., Woźniak K. (2004), Polskie atlasy dialektologiczne i etnograficzne, Kraków.
Sierociuk J. (2003a), Założenia metodologiczne badań języka wsi, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. XI, red. Z. Krążyńska i Z. Zagórski, Poznań, s. 131–136.
Sierociuk J. (2003b), Słowniki gwarowe a możliwość opisu gwarowego słowotwórstwa, [w:] Gwary dziś. 2. Regionalne słowniki ..., s. 249–255.
Sierociuk J. (2005), Problemy współczesnej dialektologii, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. LXI, s. 67–76.
Sierociuk J. (2006), Specyfika gwarowego słowotwórstwa w świetle badań atlasowych, [w:] Діалектологічні студії. 6. Лінгвістичний атлас – від створення до інтерпретації, відповідалні редактори: Павло Гриценко, Наталя Хобзей, Львів, s. 135–143.
Sierociuk J. (2007a), Aspekt diachroniczny w synchronicznych badaniach języka mieszkańców wsi (problemy metodologiczne), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, s. 215–221.
Sierociuk J. (2007b), Język mieszkańców wsi czy gwara. Problem nie tylko teoretyczny, „Prace Filologiczne” LIII, s. 527–534.
Sierociuk J. (2007c), Socjologiczny kontekst badań języka mieszkańców wsi, [w:] Gwary dziś. 4. Konteksty..., s. 325–336.
Sierociuk J. (2008), Dynamika przeobrażeń języka mieszkańców wsi i możliwości jej badania, [w:] Діалектна мова: сучасний стан і динаміка в часі. До 100-річчя професора Федота Трохимовича Жилка, Київ, s. 177–179.
Sierociuk J. (2012a), Dialektologia wobec językowo-kulturowych przeobrażeń współczesnej wsi, [w:] Gwary dziś. 6. Aktualne problemy ..., s. 219–234.
Sierociuk J. (2012b), Specyfika słowotwórstwa gwarowego w świetle danych korpusowych, [w:] Творба речи и њени ресурси у словенским езицима. Зборник радова са четрнаесте међународне научне конференције Комисије за творбу речи при Међународном комитету славистов, извршни уребници: Божо Ћорић и Рајна Драгићевић, Београд, s. 331–340.
Sierociuk J. (2015a), Słowotwórcze gwarowe nawiązania wielkopolsko-wschodnio-slowiańskie, [w:] Oсмь десять. Сборник научных статей к юбилею И.С. Улуханова, Ответственный редактор М. А. Малыгина, Москва, s. 195–200.
Sierociuk J. (2015b), Na ile w badaniach językowych można mówić o pokoleniu?, [w:] Dialog pokoleń w języku potocznym, w języku wsi i miast, w literaturze, w publicystyce, w tekstach kultury, pod red. E. Wierzbickiej-Piotrowskiej, Warszawa, s. 41–50.
Sierociuk J. (2015c), Poznańskie archiwum dialektologiczne. Zasób nagrań fonograficznych, opracowanie, [w:] Dziedzictwo audiowizualne w warsztacie badawczym historyka i procesie dydaktycznym, pod red. R. Reczka, Poznań, s. 135–156.
Sobierajski Z. (2003), Słownictwo i kultura ludowa Wielkopolski w świetle geolingwistyki i geoetnologii (regionalizmy leksykalne Wielkopolski), [w:] Gwary dziś. 2. Regionalne..., s. 75–96.
Woźna D., Osowski B. (2007), Zmiany leksykalne w polu semantycznym POLE w języku mieszkańców Bukówca Górnego (pow. leszczyński) w ostatnich 30 latach, [w:] Gwary dziś. 4. Kontekst ..., s. 315–332.
Vonderach G. (2006), Nowe zadania socjologii obszarów wiejskich, [w:] Nowa socjologia wsi w Niemczech, red. A. Kaleta i G. Vonderach. Toruń, s. 15–38.
Zabrocki L. (1948), Archiwum Fonograficzne Instytutu Zachodnio-słowiańskiego Uniwersytetu Poznańskiego, „Slavia Occidentalis” 19, s. 515–517.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).