Słowa kluczowe
fonetyka akustyczna
fonologia
system samogłoskowy
gwary wielkopolskie
Jak cytować
Abstrakt
W niniejszym artykule przedstawiono akustyczno-fonetyczną i fonologiczną analizę samogłosek współczesnej gwary Dąbrówki Wielkopolskiej. W przebadanym materiale stwierdzono bardzo dobre zachowanie fonetycznych cech gwarowych (np. dyftongicznej wymowy *[ɨ], bogactwa wariantów dyftongicznych i monoftongicznych */o/ czy uwarunkowanej sąsiedztwem lewostronnym alofonii /u/). Analiza akustyczna pozwoliła na precyzyjną charakterystykę głosek gwary i rewizję dotychczasowych opisów (np. alofon /u/ po koronalnych i palatalnych jest nie tylko obniżony, ale również scentralizowany, kontynuanty */eː, eN, ẽ/ po miękkich zachowują odrębność od /i/, kontynuant */aː/ bywa nieco obniżony w stosunku do [ɔ], ale nie osiąga poziomu [ɒ]). Ponadto analizy audytywne i akustyczne umożliwiły wykazanie niezauważonej dotychczas opozycji pomiędzy kontynuantem */eː/ a kontynuantem /e/ przed /N/ i ustnym kontynuantem */ẽ/, a w konsekwencji odkrycie „nowego” fonemu samogłoskowego.
Bibliografia
Benni T. (1924), Ortofonja polska, Warszawa–Lwów.
Dobrzyński W. (1963), Gwary powiatu niemodlińskiego. Cz. I. Fonetyka, Wrocław–Warszawa – Kraków.
Garczyńska J. (2014), Analiza akustyczna samogłosek w gwarze kurpiowskiej, [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”. Kraków, 27–28 września 2013 r., red. M. Rak i K. Sikora, Kraków, s. 223–233.
Gruchmanowa M. (1969), Gwary Kramsk, Podmokli i Dąbrówki w województwie zielonogórskim, Zielona Góra.
Gruchmanowa M. (1970), Gwary zachodniej Wielkopolski, Poznań.
Jocz L. (2013), System samogłoskowy współczesnych gwar centralnokaszubskich, Szczecin.
Jocz L. (2016), VOT i dźwięczność spółgłosek zwartych w Dąbrówce Wielkopolskiej, w druku.
Nitsch K. (1957), Dialekty języka polskiego, Wrocław – Kraków.
Nowak H. (1982), Charakterystyka fonetyczna gwar okolic Borku Wielkopolskiego (w południowej Wielkopolsce). Część I: Wokalizm, „Slavia Occidentalis”, t. 39, s. 83–118.
OLA (1965), Вопросник Общеславянского лингвистического атласа, zesp. red. Ogólnosłowiańskiego Atlasu Językowego, Москва.
OLA (1994), Общеславянский лингвистический атлас. Вступительный выпуск. Общие принципы. Справочные материалы, zesp. red. Ogólnosłowiańskiego Atlasu Językowego, Москва.
Orawski M. (2001), Analiza akustyczna samogłosek pochylonych na podstawie przykładów z Orawy i Śląska, [w:] Gwary dziś. 1. Metodologia badań, red. J. Sierociuk, Poznań, s. 147–152.
Sawicka I. (2007), Język polski, [w:] Komparacja współczesnych języków słowiańskich. Fonetyka i fonologia, red. I. Sawicka, Opole, s. 305–320.
Sobierajski Z. (1985), Teksty gwarowe z zachodniej Wielkopolski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Stachowska-Dembecka W. (1958), Gwara wsi Zakrzewo w powiecie rawickim, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 3, s. 81–127.
Tomaszewski A. (1934), Mowa ludu wielkopolskiego, Poznań.
Topolińska Z. (1982), Opisy fonologiczne polskich punktów „Ogólnosłowiańskiego Atlasu Językowego”. Zeszyt I. Kaszuby, Wielkopolska, Śląsk, Wrocław.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).