Słowa kluczowe
germanizmy
gwara
interferencja językowa
Jak cytować
Abstrakt
W artykule zostały omówione – głównie pod kątem niemieckich zapożyczeń leksykalnych – materiały rękopiśmienne z okresu I wojny światowej. Germanizmy zawarte w listach Stanisława Dudzińskiego (chłopa wielkopolskiego) wyraźnie dzielą się na dwie grupy ze względu na sposób zapożyczenia: nabytych drogą oficjalną (obcy język urzędowy), przeniesionych poprzez naturalne kontakty społeczne. Analizowane germanizmy często dostosowywane są przez autora listów do polskiego systemu językowego. Wyraźnie uwidacznia się problem interferencji językowej – w badanych materiałach mamy przykład przemieszania języka polskiego (odmiana regionalna – mówiona w formie zapisanej) z językiem niemieckim (odmiana oficjalna).
Bibliografia
Gliszczyńska A. (2007), Germanizmy leksykalne w Atlasie języka i kultury ludowej Wielkopolski, [w:] Konteksty dialektologii, red. J. Sierociuk, Gwary dziś, t. 4. Poznań, s. 275–286.
Gogolewski S. (1963), Wpływy niemieckie na kaszubski system czasów przeszłych, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. IX, s. 69–75.
Judycka I. (1954), Typy zapożyczeń niemieckich w gwarach Warmii i Mazur, „Poradnik Językowy”, z 8, s. 1–12.
Klemensiewicz Z. (2009), Historia języka polskiego, Warszawa.
Kleszcz K. (2002), Zapożyczenia niemieckie w gwarach śląskich (na przykładzie pierwszego tomu Słownika gwar śląskich), [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Karolowi Dejnie, red. S. Gala, Łódź, s. 225–233.
Kobus J., Gliszczyńska A. (2006), Funkcjonowanie germanizmów w języku mieszkańców wsi centralnej Wielkopolski (na przykładzie Baranówka i Sowinek, powiat Poznań), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” XIII (XXXIII), s. 71–82.
Kobus J. (2010), Status germanizmów we współczesnym języku mieszkańców wybranych wsi wielkopolskich, [w:] Діалектологічні студії. 9. Запозичення та Інтерференція, ред. П. Гриценко, Н. Хобзей, Львів, s. 52–58.
Maciejewski J. (1966), O zapożyczeniach niemieckich w gwarze chełmińskiej. Asymilacja wyrazów, „Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia polska VI”, z. 17, s. 85–99.
Obara J., (2002), Mechanizm zapożyczania z języka niemieckiego do gwar śląskich, [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Karolowi Dejnie, red. S. Gala, Łódź, s. 359–372.
Perzowa H. (1997), Wyrazy pochodzenia niemieckiego w Słowniku gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur: adaptacja fleksyjna i słowotwórcza, [w:] Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc. Pogranicza i kontakty językowe, red. J. Zieniukowa, Warszawa, s. 329–344.
Popowska-Taborska H., (1993), Specyfika kaszubskich regionalizmów leksykalnych, Warszawa.
Tambor J. (1988), Germanizmy w gwarze śląskiej – stopień przyswojenia, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Prace Językoznawcze 25, nr 1662, s. 210–218.
Wawrzyniak K. (2005), Niemieckie zapożyczenia leksykalne we współczesnym języku mieszkańców wsi Siemoń (powiat toruński), praca doktorska opracowana pod kierunkiem prof. dr hab. Teresy Friedel w Zakładzie Historii Języka Polskiego UMK, Toruń.
Wyderka B. (2003), Germanizmy jako problem leksykograficzny, [w:] Regionalne słowniki i atlasy gwarowe, red. J. Sierociuk, Gwary dziś, t 2, Poznań, s. 217–222.
Zaręba A. (1979 [1980]), O zapożyczeniach niemieckich w polskich gwarach orawskich, „ZFFUKom. Philologica”, nr 30, s. 269–272.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).