Etymologia nazwy Wschowa w świetle kontaktów językowych polsko-niemieckich

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: lis 13, 2019
Słowa kluczowe:
nazwy miejscowe, etymologia, historia, geografia

Main Article Content

Stanisława Sochacka
Państwowy Instytut Naukowy-Instytut Śląski w Opolu

Abstrakt

Celem pracy jest przedstawienie nowego spojrzenia na pochodzenie nazwy Wschowa w kontekście dziejów miasta jako grodu obronnego, położonego na ważnym szlaku handlowym, łączącym ziemię wschowską z Saksonią. Już od XIII wieku wìększość mieszkańców była obcego pochodzenia, z liczebną przewagą Niemców, o czym świadczy niemiecka nazwa miasta Frauenstadt (miasto Pani), nawiązująca do patronki kościoła pod wezwaniem Najśwìętszej Marii Panny. Praca składa sìę z trzech części: tła historyczno-topograficznego, prezentacji materiału źródłowego w formie zapisów polskich i niemieckich oraz analizy rozwoju nazwy w środowisku językowo mieszanym. Nazwa Wschowa jest formą zniekształconą, co odzwierciedlają silne wahania nazwy, np Veschow, Wyschow, Szowa, Uschowa w zakresie pisowni i wymowy. Była to stara nazwa *Wyszów od wyrazu wyszny ‚wyższy’ odnosząca się do nazwy grodu połoźonego na bagnach w dolinie Baryczy, usytuowanego na sztucznie usypanym wzgórzu, z zamkiem murowanym.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Sochacka, S. (2019). Etymologia nazwy Wschowa w świetle kontaktów językowych polsko-niemieckich. Gwary Dziś, 8, 79-86. Pobrano z https://pressto.amu.edu.pl/index.php/gd/article/view/20244
Numer
Tom 8 (2016)
Dział
Artykuły i rozprawy

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:

uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Bibliografia

  1. Rozwiązanie skrótów źródeł
  2. CDL, Codex diplomaticus Lusatiae, I, Gőrlitz 1854.
  3. CS, Codex diplomaticus Silesiae, VI–XXVI, Breslau 1865–1911.
  4. Jungnitz J., Visitationsberichte der Diőzese Breslau. Archidiakonat Breslau, Oppeln, Liegnitz, Glogau, I–III, Breslau 1902–1905.
  5. KDW, Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, red. I. Zakrzewski, I–III, Poznań 1877–1880.
  6. NMP, Rymut K., Nazwy miejscowe Polski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
  7. SG, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, XIV, 2, pod red. H. Sulimirskiego i B. Chlebowskiego, Warszawa 1895.
  8. SU, Schlesisches Urkundenbuch, II–VI, Wien–Kőln–Graz 1977–1998.
  9. Literatura
  10. Bańkowski A. (1984), Wątpliwe lekcje nazw miejscowych i wodnych w Bulli gnieźnieńskiej, Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Filologia Polska. Prace Językoznawcze X, s. 183–189, Gdańsk.
  11. Braune A.G.W. (1889), Geschichte der Stadt Frauenstadt, Frauenstadt.
  12. Lubaś W. (1968), Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa krakowskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków.
  13. Lutterer I. (1984), Miejsce etymologii w pracy onomastycznej, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Filologia Polska. Prace Językoznawcze” X, Gdańsk, s. 21–25.
  14. Machek V. (1957), Etymologický slovnik jazyka českého a slovenskěho, Praha. Malec M. (2003), Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Warszawa.
  15. Nowacki J. (1964), Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, Poznań.
  16. Nowakowski J. (1994), Wschowa i Ziemia Wschowska w dawnej Polsce: (do roku 1793), Białystok.
  17. Pudełko J. (1964), Działka lokacyjna w strukturze przestrzennej średniowiecznych miast śląskich XIII w., „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, z. 2., 125–211.
  18. Ratajewska B. (2007), Kalendarium dziejów Wschowy, Wschowa.
  19. Rospond S. (1950), Ze studiów nad polską toponomastyką VI. Wschowa, „Język Polski”, XXX, nr 1, 5–9.
  20. Weyman S. (1953), Zagadnienie dróg w Wielkopolsce od X do XVIII w., „Przegląd Zachodni”, nr 6–8, 194–248.
  21. Wróblewska G. (1954), Mury obronne Wschowy, „Przegląd Zachodni”, nr 11–12, 583–599.
  22. Wróblewska G. (1970), Wschowa, [w:] Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą, pod red. Z. Kaczmarczyka i A. Wędzkiego, Zielona Góra.
  23. Zierhoffer Z., Zierhoffer K. (1987), Nazwy miejscowe Wielkopolski, Poznań.