Słowa kluczowe
zapożyczenia niemieckie
pole tematyczne
Korpus spiski
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł jest próbą określenia na podstawie gwary spiskiej zasięgu germanizmów leksykalnych w polach tematycznych, które pozwolą wskazać, przez jakie dziedziny życia szerzyły się one najbardziej, z określeniem liczby zapożyczeń w poszczególnych polach semantycznych. Podstawą omówienia jest powstały Korpus spiski.
Bibliografia
Bąk S. (1933), Polszczyzna górnośląska w przedwojennej szkole średniej, Wrocław.
Bąk S. (1963), Zróżnicowanie narzecza śląskiego (Próba podziału i charakterystyki dialektów śląskich), „Prace i Materiały Etnograficzne” 23, s. 434.
Biolik M. (2000), Zapożyczenia z języka niemieckiego w tekstach stylizowanych na gwarę warmińską (na podstawie felietonów drukowanych w „Gazecie Olsztyńskiej” w latach 1925–1939), „Prace Językoznawcze” z. 2.
Broda M. (1978), Zapożyczenia niemieckie w gwarze Puńcowa koło Cieszyna, „Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawcze” 59, s. 99–105.
Buttler D. (1987), Germanizmy słownikowe, „Poradnik Językowy” z. 5.
Buttler D. (1988), Zmienność formalna i znaczeniowa dziewiętnastowiecznych zapożyczeń niemieckich w języku polskim, „Przegląd Humanistyczny” 32.
Buttler D. (1991), Dziedzictwo dziewiętnastowieczne w zasobie zapożyczeń niemieckich współczesnej polszczyzny, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo” 13.
Czarnecki T. (1980), Z historii wyrazów staropolskich pochodzenia niemieckiego, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 19.
Dembowski B. (1894), Słownik gwary podhalańskiej, „Sprawozdania komisji Językowej AU w Krakowie” 5, s. 339–444.
Dyszak A. (2003), Germanizmy w mowie mieszkańców Bydgoszczy, [w:] Polszczyzna bydgoszczan. Historia i współczesność, red. M. Święcicka, Bydgoszcz.
Greń Z. (2000), Śląsk Cieszyński. Dziedzictwo językowe, Warszawa.
Greń Z. (2002), Dzieje polityczne Śląska Cieszyńskiego w świetle leksyki regionalnej, [w:] Dzieje Słowian w świetle leksyki, red. J. Rusek, W. Boryś, L. Bednarczuk, Kraków, s. 249–258.
Grochola-Szczepanek H. (2016), Korpusowe badania języka mieszkańców Spisza w Polsce – cele i zadania, „Jezikoslovni zapiski”, t. 22/2, s. 185–196.
Grochola-Szczepanek H., Górski R.L., Waldenfels von W., Woźniak M. (2019), Korpus języka mówionego mieszkańców Spisza, „LingVaria” 1/2019, s. 165–180.
Habrajska G. (1992), Dziedzictwo stu lat kontaktów kulturowych polsko-niemieckich w słownictwie łódzkim, [w:] Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontaktów kulturowych, red. J. Maćkiewicz, J. Siatkowski, Wrocław.
Harasimowicz I. (1954), O niektórych elementach niemieckich w dialekcie ostródzkim, „Język Polski” nr 4.
Hentschel G., Menzel Th. (2002), O niemieckich zapożyczeniach leksykalnych a ich substytutach w polszczyźnie XIX wieku, [w:] Dzieje Słowian w świetle leksyki, red. J. Rusek, W. Boryś, L. Bednarczuk, Kraków, s. 263–271.
Judycka I. (1954), Typy zapożyczeń niemieckich w gwarach Warmii i Mazur, „Poradnik Językowy” z. 8.
Karaś H. (1989), Germanizmy leksykalne w „Kronikach lwowskich” Jana Lama, „Poradnik Językowy” z. 9–10.
Karszniewicz-Mazur A. (1988), Zapożyczenia leksykalne ze źródła niemieckiego we współczesnej polszczyźnie, Wrocław.
Kąś J. (2011), Słownik gwary orawskiej, t. 1–2, Kraków.
Kąś J. (2015–2019), Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej, t. I–IX, Bukowina Tatrzańska–Kraków.
Kleszcz K. (2002), Zapożyczenia niemieckie w gwarach śląskich, „Z Polskich Studiów Slawistycznych. Seria X: Językoznawstwo”, Warszawa, s. 89–99.
Kleszcz K. (2002), Zapożyczenia niemieckie w gwarach śląskich (na przykładzie pierwszego tomu Słownika gwar śląskich), [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki, pod red. S. Gali, Łódź, s. 225–233.
Kleszcz K. (2006), Kontakty językowe polsko-niemieckie na Śląsku w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] Wokół polszczyzny dawnej i obecnej, red. B. Nowowiejski, Białystok.
Kostecka-Sadowa A. (2018), Zapożyczenia niemieckie w polszczyźnie południowokresowej, [w:] Polen und Deutsche in Europa. Polacy i Niemcy w Europie, red. K. Trybuś, M. Düring, M. Junkierta, Berlin, s. 267–282.
Krajewska M. (1988), Zapożyczenia niemieckie w tekstach XVI wieku. Rzeczowniki złożone z drugim członem -tuch, „Poradnik Językowy” z. 4.
Labocha J. (2000), Ślady niemieckie w mowie Polaków na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej, [w:] Język trzeciego tysiąclecia, red. G. Szpila, [= „Język a Komunikacja” 1], Kraków, s. 303-309.
Menzel Th., Hentschel G., Worterbuch der deutschen Lehnworter im Teschener Dialekt des Polnischen, Oldenburg [= „Studia Slavica Oldenburgensia” 10].
Miodek J. (1991), Germanizmy w gwarze śląskiej, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo” 13.
Nowowiejski B. (1996), Z dziejów ober(-) w języku polskim, „Prace Filologiczne” 40.
Nowowiejski B. (1996), Zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego w polszczyźnie XIX wieku (na materiale czasopism), Białystok, s. 9–16.
Nowowiejski B. (2007a), Wpływy języka niemieckiego na polszczyznę w zakresie słownictwa, „Poradnik Językowy” z. 5.
Nowowiejski B. (2007b), Ze współczesnej perspektywy o przysłowiach w niemiecko-polskim słowniku K.C. Mrongowiusza z połowy XIX wieku, „Białostockie Archiwum Językowe” 7.
Obara J. (2002), Mechanizm zapożyczania z języka niemieckiego do gwar śląskich, [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki, pod red. S. Gali, Łódź, s. 359–372.
Perzowa H. (1997), Wyrazy pochodzenia niemieckiego w Słowniku gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur (SGOWM). Adaptacja fleksyjna i słowotwórcza, [w:] Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc. Pogranicza i kontakty językowe, red. J. Zieniukowa, Warszawa, s. 331.
Pilorz A. (1991), Słownictwo ekspresywne w gwarze Śląska Cieszyńskiego, „Rocznik Cieszyński” VI–VII, s. 153–165.
Rybicka-Nowacka H. (1981), Zapożyczenia z języka niemieckiego w Słowniku języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego, „Prace Filologiczne” 30.
Seiffert-Nauka I. (1987), Zapożyczenia niemieckie galicyjskiej gwary żołnierskiej w dawnym dialekcie miejskim Lwowa, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” 18.
Siatkowski J. (1967), Wpływ poszczególnych dialektów niemieckich na język polski, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 7.
Siatkowski J. (1983), Interferencje językowe na Warmii i Mazurach, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 21.
Siatkowski J. (2004), Wpływy niemieckie, [w:] J. Siatkowski, Studia nad wpływami obcymi w Ogólnosłowiańskim Atlasie Językowym, Warszawa, s. 11–52.
Siatkowski, J. (2015), Studia nad słowiańsko-niemieckimi kontaktami językowymi, Warszawa.
Słownik gwary miejskiej Poznania, red. M. Gruchmanowa, B. Walczak, Poznań 1997.
Słownik gwary Zakopanego i okolic autorstwa J. Zborowskiego, pod kier. J. Okoniowej, Zakopane–Kraków 2009.
Sowa F. (2002), Słownictwo gwarowe jako przedmiot badawczy – gwarowe drobiazgi etymologiczne, [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki, pod red. S. Gali, Łódź, s. 489–498.
Tambor J. (1998), Germanizmy w gwarze śląskiej – stopień przyswojenia, [w:] Studia historycznojęzykowe, red. O. Wolińska, Katowice [= „Prace Językoznawcze” 25], s. 210–218.
Walczak B., Witaszek-Samborska M. (1989), Wpływy niemieckie w gwarze miejskiej Poznania, „Rozprawy Slawistyczne” 4.
Walczak B. (1993), Kontakty polszczyzny z językami niesłowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Walczak B. (1999), Zapożyczenia leksykalne: teoria i metodologia, [w:] Polszczyzna północnowschodnia 2, red. B. Nowowiejski, Białystok.
Walczak B. (2001), Rozwój systemu leksykalnego polszczyzny w XX wieku, [w:] Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa.
Witaszek-Samborska M. (1993), Zapożyczenia z różnych języków we współczesnej polszczyźnie (na podstawie słowników frekwencyjnych), Poznań.
Wyderka B. (2002), Językowe subregiony Śląska, „Z Polskich Studiów Slawistycznych. Seria X: Językoznawstwo”, Warszawa, s. 263–270.
Zaręba A. (1961), Śląskie teksty gwarowe (z mapką), Kraków.
Zielińska K., Związki językowe polsko-niemieckie, http://www.bolgraph.com.pl/ftp/publikacje/6004.pdf.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).