Słowa kluczowe
potrawy z ziemniaków
gwary kujawskie
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest charakterystyka semantyczna i genetyczna kujawskich nazw potraw ziemniaczanych. Pozwala ona nie tylko objaśnić motywację i pochodzenie analizowanych jednostek, ale także odtworzyć utrwalony w nich obraz dawnej wsi, jej kultury, tradycji, wierzeń, wiedzy i umiejętności kulinarnych oraz historii Kujaw. Nazwy potraw są niewątpliwie kopalnią wiedzy o regionie, nie można
bowiem zrozumieć jego dziedzictwa kulturowego bez odwoływania się do zmagazynowanych w języku, a zwłaszcza w warstwie leksykalnej, doświadczeń i wiedzy o świecie wcześniejszych pokoleń.
Bibliografia
Basara A., Basara J. (1992), Polska gwarowa terminologia rolnicza. Przygotowanie gleby, uprawa ziemniaków, Kraków.
Batko-Tokarz B. (2021), Czego o jedzeniu i kulinariach dowiadujemy się z tematycznych klasyfikacji słownika, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków.
Boryś W. (2008), Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków. duden.de, dostęp 14-20.01.2022.
Encyklopedia powszechna, t. IV, red. R. Łąkowski, Warszawa1987.
Furdal A. (1967), Z polskich regionalizmów słownikowych i składniowych, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo”, z. 3, s. 23–31.
Higman B.W. (2012), Historia żywności. Jak żywność zmieniła świat, przeł. A. Kunicka, Warszawa.
Kalinowska D. (2014), Gzik, żur i prażucha. Tradycje kuchni kujawskiej, Włocławek.
Kalinowska D. (2019), Wigilia po kujawsku. Pokoleniowe przemiany kulinarne, Włocławek.
Kopaliński W. (2000), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa.
Kowalska-Lewicka A., Szromba-Rysowa Z. (1976), Pożywienie, [w:] Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. I, red. W. Paprocka, M. Biernacka, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 353–358.
Kuberska K., Linda K. (2006), Chłopskie jadło, czyli tradycyjne polskie pożywienie, [w:] Edukacja regionalna, red. A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska, Warszawa, s. 331–338.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Gotowe dania i potrawy, www.gov.pl, 12.01.2022.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Lista produktów tradycyjnych, www.gov.pl, 12.01.2022.
Orłowska M. (brw.), Regionalna kuchnia polska. Kujawy, Kielce.
Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M. (2018), Słownictwo gwary miejskiej Poznania w ujęciu tematycznym, Poznań.
Przęczek-Kisielak S. (2021), Źródła do badań krakowskiego słownictwa kulinarnego w ujęciu historycznym, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków, s. 57–102.
Rak M. (2021) Kulinarne kulturemy – podhalańskie, polskie, słowiańskie. Zarys problematyki, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków, s. 159–173.
Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych, https://rcin.org.pl, 15.01.2022.
Słownik gwary i kultury Kujaw, red. Z. Sawaniewska-Mochowa, t. I, Bydgoszcz 2017.
Słownik gwary i kultury Kujaw (kartoteka).
Łukaszewicz A.B. (2014), Słownik gwary kujaw wschodnich, wyrazów dawniej używanych, porzekadeł i powiedzonek, Włocławek–Kowal.
Sikora K. (2021), Chłopskie jadło – na pobojowisku stereotypów i kulturowych nieporozumień, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków, s. 175–201.
Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl, 14–15.01.2022, 23–24.01.2022,11.02.2022. DOI: https://doi.org/10.1055/a-1699-0800
Słomka J. (1912), Pamiętniki włościanina od pańszczyzny do dni dzisiejszych, przedm. F. Bujak, Kraków.
Słownik języka polskiego, t. 1–11, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958–1969, http://doroszewski.pwn.pl,24.01.2022.
Anusiewicz J., Skawiński J. (1966), Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa–Wrocław.
Szelągowska G. (2015), Kuchnia z rodowodem. Potrawy i produkty tradycyjne województwa kujawsko-pomorskiego, Toruń.
Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, https://wsjp.pl,14.12.2021, 9.01.2022, 14–16.01.2022, 22–24.01.2022.
wikipedia.org, 9.01.2022, 15.01.2022 [babka ziemniaczana, kuchnia ochweśnicka].
wyborcza.pl/torun, 15.01.2022 [tod, Pyzok i ciasto marchewkowe, nasze nowe przysmaki na liście, „Gazeta Wyborcza” Toruń, 13.07.2017].
Żarski W. (2008), Książka kucharska jako tekst, Wrocław.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Anna Paluszak-Bronka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).