Słowa kluczowe
, pogranicze polsko-ukraińskie
zróżnicowanie pokoleniowe
Jak cytować
Abstrakt
Celem tego artykułu jest omówienie nazw potraw z mięsa w mowie Polaków na dawnych Kresach południowo-wschodnich. Przedmiotem moich badań jest nazewnictwo i charakterystyka pokoleniowa nazw lokalnych potraw przygotowywanych i spożywanych jako posiłki świąteczne – dania z mięsa przygotowywane na niedzielę, święta lub podczas świniobicia. Analizy koncentruję wokół dynamiki zmian w zakresie funkcjonowania nazw pożywienia.
Bibliografia
Ananiewa N. (2017), Nazwy potraw w polskich gwarach na Litwie, Białorusi i Syberii wobec przemian cywilizacyjnych, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” LXIV, s. 5–12.
Cybulski N. (1894), Próba badań nad żywieniem się ludu wiejskiego w Galicyi, Kraków.
Dziedzictwo kulinarne w kontekstach tradycyjnych i współczesnych, red. J. Adamowski, M. Tymochowicz, Lublin 2018.
Falińska B. (1991), Z badań nad regionalizmami w słownictwie kulinarnym, [w:] Regionalizmy w języku familijnym. Zbiór studiów, red. K. Handke, Wrocław, s. 79–88.
Falińska B. (2020), Słownictwo ludowe Mazowsza, Podlasia i Suwalszczyzny. Pożywienie, cz. I: Byłe województwo suwalskie, Warszawa.
Kobus J. (2015), Kierunki i dynamika zmian w języku mieszkańców wielkopolskich wsi na przełomie wieków XX i XXI, Poznań.
Kobus J. (2021), Nazwy skwarki, skrzyczki, skrzoki ze słoniny w języku mieszkańców wielkopolskich wsi, (w druku).
Kowalska-Lewicka A., Szromba-Rysowa Z. (1976), Pożywienie ludności wiejskiej, [w:] Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red. M. Biernacka, B. Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka, Wrocław, s. 353–376.
Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, Kraków 2009.
Pelcowa H. (2001), Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny, Lublin.
Pelcowa H. (2015), Nazwa i desygnat w zmieniającej się rzeczywistości wiejskiej, [w:] Odkrywanie słowa – historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok, s. 551–568.
Pelcowa H. (2019), Pogranicze językowe i kulturowe polsko-wschodniosłowiańskie w obliczu tendencji globalizacyjnych (na materiale gwar Lubelszczyzny), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” LXVI, s. 263–275.
Puszcza Sandomierska od kuchni. Między tradycją a nowoczesnością, red. K. Smyk, T. Pudłocki, I. Wodzińska, Kolbuszowa 2017.
Rembiszewska D. (2018), Nazwy potraw w południowo-wschodniej Małopolsce jako przejaw kontaktów językowych (bandurzak, lewasz, proziak), „Studia Pigoniana”, s. 137–145. https://doi.org/10.12775/SP.2018.008 DOI: https://doi.org/10.12775/SP.2018.008
Rembiszewska D. (2019), Z lokalnych zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich – dryhle ‘galareta’, „Prace Filologiczne” LXXIV, s. 213–219. https://doi.org/10.32798/pf.460 DOI: https://doi.org/10.32798/pf.460
Rieger J. (2002), Język polski na Ukrainie w XX wieku, [w:] Język polski na Ukrainie w końcu XX wieku, cz. 1, red. J. Rieger, I. Cechosz-Felczyk, E. Dzięgiel, Warszawa.
Słownik gwar polskich, oprac. Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, t. 1, kier. M. Karaś, t. 2–5, kier. J. Reichan, t. 6–8, kier. J. Okoniowa, t. 9–, kier. R. Kucharzyk, Wrocław–Kraków 1977–.
Kartoteka Słownika gwar polskich, znajdująca się w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie, (https://rcin.org.pl/ijp/dlibra/publication/37156, 22.07.2021).
Sierociuk J. (2003), Założenia metodologiczne badań języka wsi, Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. XI, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań, s. 131–136.
SJPD, Słownik języka polskiego, t. 1–11, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958–1968.
Skubalanka T. (1966), Słownictwo miłosne poezji J. Słowackiego na tle tradycji, Toruń.
Smyl J. (1969), Polskie gwarowe nazwy galarety, „Prace Filologiczne”, t. XIX, s. 227–230.
Tam na Podlasiu IV, Pożywienie – czyli o czymś dla ciała i ducha, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Wola Osowińska 2014.
Zakhutska O. (2018), Słownictwo kulinarne gwary polskiej wsi Dorohań w Żytomierskiem, „Slavia Orientalis”, t. LXVII, nr 2, s. 325–349.
Етимологiчний словник української мови, red. О.С. Мельничук, t. I–VI, Київ 1982–2012 [Etymołohicznyj słownyk ukrajinsʹkoji mowy, red. O.S. Melnyczuk, t. I–VI, Kyjiw 1982–2012].
Cловник української мов, т. 1–11, ред. І.К. Білодід, Київ 1970–1980 [Słownyk ukrajins′koji mowy, red. I.K. Biłodid, t. I–XI, Kyjiw 1970–1980], (https://services.ulif.org.ua/expl/Entry/index?wordid=1&page=0, 10.10.2021).
Глушко М., Хомчак Л. (2017), Надcяння: традиційна культура і побут, Львів [Hłuszko M., Chomczak L. (2017), Nadsiannia: tradycijna kultura i pobut, Lwiw].
Шелемех В.П. (2008), Назви страв та кухонного начиння в надсянському та наддністянському говорах, [w:] Сучасні проблеми мовознавства та літературознавства, вип. 12: Українська діалектна лексика як об ‘єкт словникарства та лінгвогеографії. До 100-річчя Миколи Андрійовича Грицака, Київ, s. 216–219 [Szelemech W.P. (2008), Nazwy straw ta kuchonnoho naczynnia w nadsians′komu ta naddnis′trians′komu howorach, [w:] Suczasni problemy mowoznawstwa ta literaturoznawstwa, wypusk 12: Ukrajins′ka dialektna leksyka jak objekt słownykarstwa ta linhwoheohrafiji. Do 100-riczczia Mykoły Andrijowycza Hrycaka, Kyjiw, s. 216–219].
Шелемех В.П. (2009), Назви обрядових страв у надсянських говірках Яворівщини, [w:] Діалектологічні студії, т. 8: Говори південно-західного наріччя, ред. П. Гриценко, Н. Хобзей, Львів, s. 95–102 [Szelemech W.P. (2009), Nazwy obriadowych straw u nads’ans’kych howirkach Jaworiwszczyny, [w:] Diałektolohiczni studiji, t. 8: Howory piwdenno-zachidnoho nariczczia, red. P. Hrycenko, N. Chobzej, Lwiw, s. 95–102].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Anna Kostecka-Sadowa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).