Keywords
names of immature creatures
the -ę suffix
the -ak suffix
Wielkopolska
18th century
How to Cite
Abstract
This analysis pertains to two formants: -ę (older) and -ak (younger), competing in names of immature creatures as well as the spread of the latter at the expense of the former. The research material has never been used before in analyses of the history of the above mentioned suffixes (the source being inventory ledgers from Wielkopolska manor land estates from the second half of the 18th century). They served as the basis for creating a map of the occurrence of formations with the suffixes in question. The ledger content was compared against general Polish dictionaries (Linde’s and the so-called Warsaw dictionary) to indicate possible variations in the Polish language spoken at that time in Wielkopolska. The article finishes with a reference to the provided explanations why -ę was replaced by -ak and an attempt at providing new interpretations.
References
Bubak J. (1986), Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków.
Dejna K. (1993), Dialekty polskie, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Dobrzyński W. (1974), Z badań nad rozwojem polskich deminutywów, I. Historyczny rozwój rzeczowników z formantem -ę na tle słowiańskim, Wrocław.
Gruchmanowa M. (2003), Gwary wielkopolskie, [w:] taż, Gwary w ojczyźnie i na obczyźnie. Studia, Poznań, s. 118–156.
Heltberg K. (1964), O deminutywach i augmentatywach, „Prace Filologiczne”, XVIII, cz. 2, s. 93–102.
Horodyska-Gadkowska H. (1967), Polskie słownictwo gwarowe z zakresu hodowli zwierząt domowych, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Kleszczowa K. (1998), Staropolskie kategorie słowotwórcze i ich perspektywiczna ewolucja. Rzeczowniki, Katowice.
Kula W. (1983), Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego, Warszawa.
Łepkowski T. (2003), Polska – narodziny nowoczesnego narodu 1764–1870, posłowiem opatrzył J. Jedlicki, Poznań.
Majdak M. (2008), Słownik warszawski: koncepcja – realizacja – recepcja, Warszawa.
Materiały 1956a, Materiały do dziejów chłopa wielkopolskiego w drugiej połowie XVIII wieku, z ksiąg grodzkich wyboru dokonał i wydał J. Deresiewicz, t. 1, Województwo poznańskie, Wrocław, 1956.
Materiały 1956b, Materiały do dziejów chłopa wielkopolskiego w drugiej połowie XVIII wieku, z ksiąg grodzkich wyboru dokonał i wydał J. Deresiewicz, t. 2, Województwo gnieźnieńskie, Wrocław, 1956.
Materiały 1957, Materiały do dziejów chłopa wielkopolskiego w drugiej połowie XVIII wieku, z ksiąg grodzkich wyboru dokonał i wydał J. Deresiewicz, t. 3, Województwo kaliskie, Wrocław, 1957.
Nitsch K. (1911), Mowa ludu polskiego, Kraków.
Osowski B. (2014), Cechy językowe akt stanu cywilnego z lat 1809–1823 parafii myśliborskiej, „Slavia Occidentalis” 71/1, s. 79–107.
Pawikowska M. (2010), Nazwiska mieszkańców parafii Unierzyż na Mazowszu (1670–1800), [w:] Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. I. Sarnowska-Giefing, M. Graf, Poznań, s. 197–208.
Piotrowska-Wojaczyk A. (2011), Regionalizmy leksykalne w słownikach doby nowopolskiej, Poznań.
Pomianowska W. (1963), Klasyfikacja rzeczowników odrzeczownikowych. Studium ze słowotwórstwa i geografii lingwistycznej, Wrocław.
RK 1981–1983, Inwentarze dóbr szlacheckich dawnego powiatu kaliskiego z lat 1776–1792, zebrał i opracował W. Rusiński, 1981, cz. 1, Inwentarze z lat 1776–1779, „Rocznik Kaliski” t. 14, s. 99–264; 1982, cz. 2, Inwentarze z lat 1780–1784, „Rocznik Kaliski” t. 15, s. 129–273; cz. 3, Inwentarze z lat 1785–1792, „Rocznik Kaliski” t. 16, s. 85–241.
Rzepka W.R. (1975), Dopełniacz w funkcji biernika męskich form osobowych w liczbie mnogiej w polszczyźnie XVII w., Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
Taszycki W. (1934), Powstanie i rozwój rzeczowników typu cielak (Ustęp z historji narzecza mazowieckiego), „Lud Słowiański. Pismo poświęcone dialektologji i etnografji Słowian”, t. 3, s. 17–33.
Tomaszewski A. (1934), Mowa ludu wielkopolskiego. Charakterystyka ogólna z dwoma mapami, Poznań.
Truszkowski W. (1954), Pochodzenia, charakter i funkcja współczesnego przyrostka -ak, „Język Polski”, XXXIV, nr 3, s. 155–162.
Turska H. (1948), W sprawie rzeczowników typu cielak, „Slavia Occidentalis”, XIX, 190–202.
Walczak B. (2010), Najczęstsze nazwiska wielkopolskie, [w:] Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. I. Sarnowska-Giefing, M. Graf, Poznań, s. 257–267.
Żurawski A. (1981), Nazwy konia w polszczyźnie XVI wieku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Filologia Polska – Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 118, s. 125–142.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).