Keywords
Germanism
the Polish language
How to Cite
Abstract
In Polish dialects two main laiyers of lexical Germanisms are singled out: all Polish character, that is the one peculiar to most of Polish dialects and literary language (musieć, szyber, placek and others) and local (typical of some varieties of the dialectal Polish language). The Germanisms reviewed in the article are represented in the two island Polish dialects in Siberia: in the dialect of the village of Vershina next to Irkutsk and the dialect of the villages of Aleksandrovka and Znamenka next to Abakan.
The local Germanisms in the dialect of the village of Vershina include such words as buղk «natural» and fest «strongly, fast, very». The number of the local Germanisms in the dialect of the villages of Aleksandrovka and Znamenka is much greater. They represent various parts of speech. They can be nouns (gruska «a granny», gruzek «a grandpa», szurek «a boy», rebiska «a grater», rybaki «pancakes of rubbed potatoes» and others), verbs) rebować «to rub»), predicative words (brak «need»), afirmative particle (jo «yes»). Alongside with other peculiarities making the two dialects different (the dialect of the southern type, that of the village of Vershina from the dialect of the northern type, that of the villages of Aleksandrovka and Znamenka) some local Germanisms also belong to differential features making a definite type of dialect (southern or northern).
References
Ananiewa N. (2007), O polskich gwarach Syberii: projekt badawczy, [w:] Acta Baltico-Slavica XXXI, Tom dedykowany Pani Profesor Irydzie Grek-Pabisowej, Warszawa, s. 25–32.
Ananiewa N. (2011), Gwarowe postacie niektórych onimów w gwarach polskich (na przykładzie polszczyzny kresowej Dwińska i wsi okolicznych oraz polskiej gwary wyspowej na Syberii), [w:] Z zagadnień językoznawstwa słowiańskiego. Tom dedykowany Profesorowi Stefanowi Warchołowi, Rozprawy Slawistyczne, 23, Lublin, s. 21–26.
Ananiewa N. (2012a), Nomina personalia w polskiej gwarze wyspowej i na dawnych Kresach Wschodnich. Próba konfrontacji, [w:] Polskie dziedzictwo językowe na dawnych Kresach. Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. 5, Warszawa, s. 29–37.
Ananiewa N. (2012b), Niektóre właściwości gwary wyspowej na Syberii, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, t. 58, Łódź, s. 5–13.
Ananiewa N. (2012c), Antroponimy w inskrypcjach nagrobnych nekropolii syberyjskiej wsi Wierszyna na tle antroponimikonu cmentarza na Podolu, [w:] W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi, Katowice, s. 43–59.
Ananiewa N. (2013a), Teksty Polaków pisane grażdanką w syberyjskiej wsi Wierszyna, Acta Baltico-Slavica, Warszawa, s. 287–298.
Ananiewa N. (2013b), O niektórych mikrotoponimach w wyspowej gwarze na Syberii, [w:] Niejedno ma imię... Prace onomastyczne i dialektologiczne dedykowane Profesor Ewie Wolnicz-Pawłowskiej, Prace Językoznawcze Instytutu Filologii Polskiej UKSW, t. 4, Warszawa, s. 35–37.
Brückner A. (1970), Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
Decyk W. (1995), Próba opisu polskiej gwary we wsi Wierszyna, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 20–30.
Decyk W. (1997), Uwagi o języku społeczności polskiej w Rosji, [w:] Język polski poza granicami kraju, Opole, s. 109–123.
Dejna K. (1998), Atlas gwar polskich, t. 1. Małopolska, Warszawa.
Dejna K., Gala S., Zdaniukiewicz A., Czyżewski F. (2000), Atlas gwar polskich, t. 2. Mazowsze, Warszawa.
Figura L. (2003), Historia i teraźniejszość polskiej syberyjskiej wsi, [w:] Wierszyna z bliska i z oddali. Obrazy polskiej wsi na Syberii, Kraków, s. 71–132.
Głuszkowski M. (2011), Vershina – a Polish village in Siberia, Factors influencing language maintenance under changing social, cultural, economic and political conditions, „Journal of Estonian and Finno-Ugric Linguistics”, ESUKA – JEFUL 2–1, s. 157–170.
Gołąb P. (1955), Gwara Schodni i okolicy, Wrocław.
Kucała M. (1957), Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich, Wrocław.
Nitsch K. (1958), Dialekty języka polskiego, [w:] K. Nitsch, Wybór pism polonistycznych, Pisma dialektologiczne, Wrocław – Kraków, s. 74.
Paśko D. (2009), O kalkach słowotwórczych w polszczyźnie mieszkańców Wierszyny na Syberii, „Slavia Meridionalis”, 9, s. 21–28.
Półn.-polskie teksty gwarowe, Północno-polskie teksty gwarowe od Kaszub po Mazury (z mapką), red. K. Nitsch, Kraków, 1955.
SW I, Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W. (1900), Słownik języka polskiego, t. 1, A–G, Warszawa.
Stupiński E. (2008), Geneza polszczyzny w okolicy Krasnojarska, [w:] Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, t. LIII, Łódź, s. 207–217.
Stupiński E. (2009), Wpływy wschodniosłowiańskie na polszczyznę okolic Krasnojarska, [w:] Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, t. LIV, Łódź, s. 197–204.
Umińska A. (2013), Polskie cechy fonetyczne i leksykalne w gwarze wsi Wierszyna (Syberia Wschodnia), [w:] Słowiańskie wyspy językowe i kulturowe, Toruń, s. 27–42.
Ананьева Н.Е. (2011), Фрагмент диалектной морфонологии польского говора дер. Вершина под Иркутском, [w:] Современная славистика и научное наследие С.Б. Бернштейна. Тезисы докладов международной научной конференции, посвященной 100-летию со дня рождения выдающегоcя отечественного слависта д.ф.н. проф. С.Б. Бернштейна. 15-17 марта 2011 г., г. Москва, Москва, s. 47–48.
Ананьева Н.Е. (2013a), Морфология глагола в польском говоре деревни Вершина Боханского района Иркутской области, [w:] Исследования по славянской диалектологии 16. Грамматика славянских диалектов. Механизмы эволюции. Утраты и инновации. Историко-типологические явления, Москва, s. 203–210.
Ананьева Н.Е. (2013b), Типология польских говоров Сибири и результаты их контактов с русским идиомом, [w:] Славянское языкознание. XV Международный съезд славистов Минск, 2013 г. Доклады российской делегации, Москва, s. 467–478.
Гольцекер Ю.П. (1989), Из наблюдений над особенностями польского говора села Вершина в Сибири, [w:] Interferencje językowe na różnych obszarach Słowiańszczyzny, Rozprawy Slawistyczne, 4, Lublin, s. 133–147.
Гольцекер Ю.П. (1991), Тексты из села Вершина (Иркутская область), [w:] Studia nad polszczyzną kresową, t. VI, Wrocław, s. 209–212.
Пасько Д. (2011), Польский островной диалект жителей дер. Вершина в Сибири, [w:] Русско-польские языковые, литературные и культурные контакты, Москва, s. 72–80.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).