Keywords
Polish dialects of the Eastern Prussia
German linguistic atlas
Georg Wenker
How to Cite
Abstract
The German lexical borrowings presented in the article appear in the questionnaires collected for the German linguistic atlas, filled in the area of East Prussia (over 500 localities) in the eighties of the 19th century. Some of them constitute a set of words known in the general Polish language. Some names were borrowed and underwent various adaptation processes (both phonetic and orthographic) into the Polish system and they characterize quite a large area of the North Polish dialects (e.g. wurst, gbur, klejdy). Some of those borrowings are occasionalism written for the use of the questionnaire, being an interesting example of foreign words adapting to a different language regime. The register of names discussed in the article presents relatively small number of lexical borrowings of German origin which penetrated into the Masurian dialects.
References
Bacewicz J. (2006), Fejnie gadalim, smacno jedlim. Gwara i kuchnia Suwalszczyzny, Suwałki.
Bajki Warmii i Mazur, red. H. Koneczna, W. Pomianowska, Warszawa, 1956.
Bellmann G. (1971), Slavoteutonica. Lexikalische Untersuchungen zum slawisch-deutschen Sprachkontakt im Ostmitteldeutschen, Berlin – New York.
Beyersdorff O. (1868), Über Slavisches im Deutschen, „Schlesische Provinzialblätter”, Jg LXXII, Der Neuen Folge, J. VII, s. 446–448, 497–499, 549–551.
Bielfeldt H.H. (1982), Die slawischen Wörter im Deutschen. Ausgewählte Schriften 1950–1978, Leipzig.
Eichler E. (1965), Etymologisches Wörterbuch der slawischen Elemente im Ostmitteldeutschen, Bautzen.
Kiparsky V. (1936), Fremdes im Baltendeutsch, Helsingfors.
Vasmer M. (1947), F. Kluge, Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, „Zeitschrift für slavische Philologie”, t. XIV.
Knoop O. (1890), Plattdeutsches aus Hinterpommern, 2. Sammlung: Fremdsprachliches im hinterpommerschen Platt, nebst einer Anzahl von Fischerausdrücken und Ekelnamen, [w:] Wissenschaftliche
Beilage zum Programm des kgl. Gymnasiums zu Rogasen, Programm Nr 156, Rogasen.
MSGP, Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, Kraków, 2005.
Osipowicz A. (2009), Słowniczek gwary augustowskiej, [w:] Dziewiętnastowieczne słowniczki gwarowe z Polski północno-wschodniej, red. B. Nowowiejski, Białystok, s. 57–130.
Popowska-Taborska H., Rzetelska-Feleszko E. (2009), Dialekty kaszubskie w świetle XIXwiecznych materiałów archiwalnych, Warszawa.
PrWb, Preußisches Wörterbuch, I–VI, begr. von E. Riemann, hrsg. von E. Riemann, U. Tolksdorf, R. Goltz, Neumünster, 1974–2005.
Ratasiewicz M. (2010), Słownik gwary pogranicza Suwalszczyzny i dawnych Prus Wschodnich, Gołdap.
Rembiszewska D.K. (2010), Siła wurstu brukuje białka i gbur? O niektórych wyrazach w XIXwiecznych materiałach Georga Wenkera z obszaru Mazur, Warmii i Ostródzkiego, Rozprawy Komisji Językowej, red. S. Gala, t. LV, Łódź, s. 195–211.
SSEJP, Sławski F. (1952–1982), Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1–5, Kraków.
SEK, Boryś W., Popowska-Taborska H. (1994–2010), Słownik etymologiczny kaszubszczyzny, t. I–VI, Warszawa.
SłXVI w, Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa, F. Pepłowski, Wrocław, 1966.
SłXVII w, Słownik polszczyzny XVII wieku, http://sxvii.pl/, (12.09.2013).
SGOWM, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, opr. przez Pracownię SGOWM Zakładu Językoznawstwa PAN w Warszawie, red. Z. Stamirowska, H. Perzowa, t. I–IV, Wrocław, t. V red. H. Perzowa, D. Kołodziejczykowa, Warszawa – Kraków, 1987–2006.
SGPA, Słownik gwar polskich, opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie pod kier. M. Karasia, od t. II pod kier. J. Reichana, od t. VI pod kier. J. Okoniowej, Wrocław – Kraków, 1977–2013.
Słownik gwary Tykocina, spisany przez Centrum Badań nad Historią i Kulturą Małych Miast, http://www.tykocinregion.pl/pl/slownik, (14.05.2013).
Łaziński M. (2009), Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie, Warszawa.
SWM IV, Mocarska-Falińska B (1959), Słownictwo Warmii i Mazur. Uprawa i obróbka lnu, Studia Warmińsko-Mazurskie, t. IV, Wrocław.
Teuchert H. (1958), Slawische Lehnwörter in ostdeutschen Mundarten, „Zeitschrift für deutsche Mundartforschung“, t. XXVI/1, s. 13–31.
Wick P. (1939), Die slavischen Lehnwörter in der neuhochdeutschen Sprache, Marburg.
Wolf H. (1965), Deutsch-slavische Begegnung in der Sprache der Reformationszeit, „Die Welt der Slaven“, t. X, s. 51–98.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).