Keywords
adjectives
southern Borderlands of Poland
cross-section of generations
How to Cite
Abstract
In the article, the author presents issues related to adjectives in the Polish language spoken in the south of the Borderlands. The analysis is based on words of Polish and foreign origin, typical of Polish spoken in the Borderlands. In the article, I present the most productive suffixes, typical of the speech of the surveyed population.
References
Wykaz źródeł materiału gwarowego
K, Karłowicz J. (1900–1911), Słownik gwar polskich, t. I–VI, Kraków.
KSGP, kartoteka Słownika gwar polskich, http://rcin.org.pl//publication/37156 (dostęp: 21.10.2016).
Kudz, Rembiszewska D.K. (2007), Słownik dialektu knyszyńskiego Czesława Kudzinowskiego, Łomża.
MAGP, Mały atlas gwar polskich, oprac. przez Pracownię Atlasu i Słownika Gwar Polskich Zakładu Językoznawstwa PAN w Krakowie, t. I–II pod kier. K. Nitscha, t. III–XIII pod kier. Mieczysława Karasia, Wrocław 1957–1970.
PKJP II 2, Zdancewicz T. (1966), Wpływy białoruskie w polskich gwarach pod Sejnami, Prace Komisji Językoznawczej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.
RamŚl, Ramułt S. (1930), Gwara ślemieńska, t. I: Słownik, do druku przygotował i wstępem opatrzył E. Klich, Poznań.
S, Sychta B. (1967, 1968, 1969, 1970, 1972, 1973, 1976), Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. I: A–G, t. II: H–L, t. III: Ł–O, t. IV: P–Ř, t. V: S–T, t. VI: U–Ž, t. VII: Suplement, Wrocław–Warszawa–Kraków (– Gdańsk).
SGOWM, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur. Zeszyt próbny, t. I: A–Ć, pod red. Z. Stamirowskiej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987; t. II: D–G, pod red. Z. Stamirowskiej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991; t. III: H–K, pod red. Z. Stamirowskiej i H. Perzowej, Warszawa–Kraków 1993; t. IV: L–N, pod red. H. Perzowej i D. Kołodziejczykowej, Warszawa–Kraków 2002; t. V: O–Ó, pod red. H. Perzowej i D. Kołodziejczykowej, Warszawa–Kraków 2006.
SGP, Słownik gwar polskich, oprac. przez Zakład Dialektologii Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, t. 1 pod kier. M. Karasia, t. 2–5 pod kier. J. Reichana,
t. 6–7, pod kier. J. Okoniowej, Kraków 1982–2007.
ZNUJ 169 Zaręba A. (1968), Polskie teksty gwarowe z Orawy na Słowacji.
ZNUJ 278, Bubak J. (1972), Spiskie teksty gwarowe z obszaru Polski.
Literatura
Buczyński M. (1967), Wschodniosłowiańskie wpływy językowe w gwarze wsi Huszcza powiat Biała Podlaska, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne”, 22, s. 223–256.
Cechosz I. (2001), Polska gwara Oleszkowiec na Podolu. Fleksja imienna i werbalna, Kraków.
Chludzińska-Świątecka J. (1956), Przymiotniki w gwarach Warmii i Mazur. (Uwagi słowotwórczosemantyczne), „Poradnik Językowy”, 1, s. 21–27.
Cyran W. (1977), Tendencje słowotwórcze w gwarach polskich, Łódź.
Cyran W. (1981), Słowotwórstwo historyczne a słowotwórstwo współczesne i słowotwórstwo gwarowe, Łódź.
Czyżewski F. (1976), Gwara (morfologia i składnia) osady Łomazy, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Humaniora”, 31, s. 357–370.
Dal, Dal W.I. (1903–1909), Tołkowyj słowarʹ żywogo wielikorusskogo jazyka, t. 1–4, Sankt-Pieterburg–Moskwa.
Gala S. (2000), Słowotwórstwo gwarowe a słowotwórstwo polszczyzny ogólnej, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. XLV, s. 28–36.
Gałecki Z., 1996, Z metodologii badań polsko-ukraińskiego pogranicza językowego na Podlasiu (o dawnej granicy etnicznej i językowej), Studia Dialektologiczne, t. I, pod red. B. Dunaja i J. Reichana, Kraków, s. 97–103.
Jędrzejewska M., Stieber Z. (1951), Przedrostki stopnia najwyższego na- i naj- w dawnej polszczyźnie i w dzisiejszych gwarach, „Język Polski”, 31, s. 77–85.
Jodłowski S. (1949), O przysłówkach, partykułach i im pokrewnych częściach mowy, „Język Polski”, XIX 1, s. 97–106.
Karaś M. (1964), Z problematyki słowotwórstwa gwarowego. (Formacje przymiotnikowe), „Prace Filologiczne”, XVIII, cz. 3, s. 153–162.
Kostecka-Sadowa A. (2013), Wybrane tendencje słowotwórcze w polszczyźnie południowokresowej na przykładzie Mościsk i okolic, „Socjolingwistyka”, 27, s. 153–161.
Kość J. (2000), Archaizmy a interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych, „Slavia Orientalis”, 49, z. 3, s. 451–462.
Kowalska A. (1975, 1979), Zróżnicowanie słowotwórcze gwar Mazowsza i Podlasia. Rzeczownik, t. 1: Atlas, cz. 1: Mapy 1–100, cz. 2: Wykazy i komentarze do map 1–100, t. 2: Atlas, cz. 1: Mapy 101–200, cz. 2: Wykazy i komentarze do map 101–200, Wrocław.
Kucała M. (1955), Znaczenie i zasięg przymiotników na -ni (przedni, letni), „Język Polski”, XXXV, s. 8–26.
Kurkowska H. (1954), Budowa słowotwórcza przymiotników polskich, Wrocław.
Kurkowska H., Skorupka S. (2001), Stylistyka polska: zarys, Warszawa.
Kurzowa Z. (1983), Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Warszawa–Kraków.
Laskowski R. (1966), Derywacja rzeczowników w dialektach laskich, cz. 1: Abstracta, collectiva, deminutiva, augmentativa, Wrocław.
Laskowski R. ( 1971), Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. Rzeczowniki z formatem w funkcji przedmiotowej, Wrocław.
Malec T. (1976), Budowa słowotwórcza rzeczowników i przymiotników w gwarze wsi Rachanie pod Tomaszowem Lubelskim, Prace Językoznawcze PAN 79, Wrocław
Mazur J. (19780, Gwary okolic Biłgoraja, cz. II: Fleksja, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Nitsch K. (1936), Inny i jego odmiany, „Język Polski”, XXI, z. 3, s. 71–75.
Nowowiejski B. (1989), Mowa mieszkańców Sokółki w woj. białostockim, [w:] Polszczyzna północno-wschodnia. Metodologia badań językowych, red. B. Falińska, Wrocław, s. 87–96.
Nowowiejski B. (2010), Z życia wschodnich slawizmów leksykalnych w mowie miast i miasteczek Białostocczyzny, [w:] B. Nowowiejski, Z zagadnień kontaktów językowych, Białystok, s. 215–228.
Orłowicz M. (1919), Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim, Lwów.
Ożegow, Ożegow S.I. (red.) N.J. Szwedowa (1992), Tołkowyj słowarʹ russkogo jazyka, Moskwa.
Reichan J. (1996), Problem syntetycznego ujęcia polskiego słowotwórstwa gwarowego. Zarys koncepcji, Studia Dialektologiczne, t. I, red. B. Dunaj, J. Reichan, Kraków, s. 191–195.
SBH, Mackiewicz J.F. (red.) (1979–1986), Słounik biełaruskich haworak paunoczna-zachodniaj Biełarusi i jaje pahraniczcza u piaci tamach, t. 1–5, Minsk.
Sierociuk J. (1992), Oboczność podstaw słowotwórczych i poświadczenia negatywne w badaniach słowotwórstwa gwarowego, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, t. XXXVI, s. 169–181.
Sierociuk J. (1996a) Wybrane problemy metodologii badań i opisu słowotwórstwa gwarowego, Studia Dialektologiczne, t. I, red. B. Dunaj, J. Reichan, Kraków, s. 197–205.
Sierociuk J. (1996b), Z zagadnień produktywności formantów gwarowych, Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. I, pod red. Z. Krążyńskiej i Z. Zagórskiego, Poznań. s. 59–65.
Sierociuk J. (1999), Formanty wschodniopolskie w gwarach Wielkopolski? Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. V, pod red. Z. Krążyńskiej i Z. Zagórskiego, Poznań. s. 73–79.
Sierociuk J. (2001), Założenia metodologiczne badań słowotwórstwo gwarowe, Gwary Dziś, t. I, pod red. J. Sierociuka, Poznań, s. 153–160.
Sierociuk J. (2003), Założenia metodologiczne badań języka wsi, Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. XI, pod red. Z. Krążyńskiej i Z. Zagórskiego, Poznań, s. 131–136.
SJPD, Doroszewski W. (red.) (1958–1968), Słownik języka polskiego, t. 1–11, Warszawa.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 13: Województwo lwowskie, Warszawa 1924.
SUM, Biłodid I.K. (red.) (1970–1980), Słownyk ukrajinsʹkoji mowy, t. 1–11, Kyjiw, http:/lcorp.ulif.org.ua/dictua/ (dostęp: 10.02.2107).
Symoni-Sułkowska J. (1972), Zróżnicowanie słowotwórcze i leksykalne nazw z zakresu transportu i komunikacji w gwarach polskich, Wrocław.
Walczak B. (1992), Granica między jednostkami leksykalnymi rodzimymi i obcego pochodzenia, [w:] Opisać słowa, Materiały ogólnopolskiej sesji naukowej w rocznicę śmierci Profesor Danuty Buttler „Teoretyczne i metodologiczne zagadnienia leksykologii”, Warszawa 4–5 marca 1992 r., pod red. A. Markowskiego, Warszawa.
Walczak B. (1999), Zapożyczenia leksykalne: teoria i metodologia badań, [w:] Polszczyzna północno-wschodnia, t. II, pod red. B. Nowowiejskiego, Białystok.
Warchoł S. (1967), Gwary dawnej Ziemi Stężyckiej, Wrocław.
Waszakowa K. (1992), Zapożyczenia jako przedmiot badań słowotwórstwa synchronicznego, Z Polskich Studiów Slawistycznych, seria VIII: Językoznawstwo, Warszawa.
Waszakowa K. (2005), Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa.
Zaręba A. (1957), Uwagi o geografii słowotwórczej, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, XVI, s. 165–174.
Zdancewicz T. (1966), Wpływy białoruskie w polskich gwarach pod Sejnami, Poznań.
Zdancewicz T. (1980), Mazurzące gwary suwalskie, Poznań.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).