Keywords
Polish studies at the AMU
Poznań Society for the Advancement of Arts and Sciences
lexicography of Wielkopolska dialects
How to Cite
Abstract
This article presents the most relevant information on the history of dialectological research in Poznań and its context, the academic achievements of the Poznań University enjoyed in cooperation with the Poznań Society for the Advancement of Arts and Sciences. The two institutions have greatly contributed to the development of Polish studies including dialectology. The presented information pertains chiefly to the relatively unknown accomplishments of the dialectology team, for example a phonographic archive containing recordings of utterances of informants born in the second half of the 19th century (the oldest interlocutor was born in 1855). Together with contemporary recordings, the collection contains approximately 3,700 hours of rural speech. The entire archive is available in a digital version. The text is supplemented with information about the history of Poznań dialectology and the contemporary activities of the team of the Dialectology Workshop at the Poznań University, mainly lexicographic works.
References
Źródła:
AJKLW – Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, t. I–VI, pod red. Z. Sobierajskiego i J. Burszty, Wrocław [i in.] 1979–1991, t. VII–XI, pod red. Z. Sobierajskiego, Wrocław [i in.] – Poznań 1992–2005.
Kobus J., Gniazdowski T. (red.) (2018), Słownik języka mieszkańców okolic Gniezna. Święta, wierzenia i przesądy, Poznań.
Kobus J., Stępień M. (red.) (2018), Słownik języka mieszkańców Czerniejewa. Praca na roli i w gospodarstwie, Poznań.
Kobus J., Migdałek A. (red.) (2021), Słownik języka mieszkańców okolic Pobiedzisk. Praca na roli i w gospodarstwie, Poznań (w druku).
MAGP – Mały atlas gwar polskich, oprac. Pracownia Dialektologiczna (od t. IV Pracownia Atlasu i Słownika Gwar Polskich) Zakładu Językoznawstwa PAN w Krakowie, t. I–II pod kierunkiem K. Nitscha, t. III–XIII pod kierunkiem M. Karasia, Wrocław–Kraków 1957–1970.
Osowski B. (red.) (2018a), Gospodarz. Słownik języka mieszkańców powiatu kolskiego, Poznań.
Osowski B. (red.) (2018b), Gospodyni. Słownik języka mieszkańców powiatu kolskiego, Poznań.
Osowski B. (red.) (2019), W kuchni u pleszewian. Słownik języka i kultury mieszkańców powiatu pleszewskiego, Poznań.
SGP – Słownik gwar polskich (opracowany przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie), t. I, z. 1. (A–Algiera), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1979 – t. X, z. 33 (I–Iżyna), Kraków 2019.
SGP 1977, Słownik gwar polskich, opracowany przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie. Źródła, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Sierociuk J. (red.) (2019a), Słownik języka mieszkańców ziemi łukowskiej. Praca na roli i w gospodarstwie, Poznań.
Bibliografia:
Gliszczyńska A. (2007), Germanizmy leksykalne w Atlasie języka i kultury ludowej Wielkopolski, [w:] Gwary dziś. 4. Konteksty dialektologii, pod red. J. Sierociuka, Poznań, s. 275–286.
Gruchmanowa M. (1970), Gwary zachodniej Wielkopolski, Poznań.
Jędraszewski W., Szczepaniak M. (2010), Leksykon miejscowości Wielkiego Księstwa Poznańskiego, z. 1. Powiat Gniezno, Gniezno.
Kaniewska B. (2018), O początku i nie tylko, [w:] Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019), t. 1. Okres międzywojenny i lata okupacji, pod red. B. Judkowiak, S. Wysłołuch, S. Karolak, A. Piotrowicz, Poznań, s. 11–18.
Karaś H. (2011), Polska leksykografia gwarowa, Warszawa.
Kobus J. (2017), Dokumenty Archiwum UAM dotyczące doc. Adama Tomaszewskiego, „Gwary Dziś” 9, s. 209–213, http://gwary.ptpn.poznan.pl/wp-content/uploads/2019/12/Gwary-9-12-Kobus.pdf.
Kolberg O. (1875-1882), Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Przedstawił Oskar Kolberg. Serya IX. W.Ks. Poznańskie. Część 1–7, Kraków.
Lewaszkiewicz T. (2018), Adam Tomaszewski (1895–1945) – poznański dialektolog, [w:] Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019), t. 1. Okres międzywojenny i lata okupacji, pod red. B. Judkowiak, S. Wysłołuch, S. Karolak, A. Piotrowicz, Poznań, s. 291–304.
Maciejewski J. (2018), Uniwersyteckie tradycje filologii polskiej w Poznaniu, [w:] Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019), t. 1. Okres międzywojenny i lata okupacji, pod red. B. Judkowiak, S. Wysłołuch, S. Karolak, A. Piotrowicz, Poznań, s. 21–61.
Malepszak S. (2007), Bukowiec Górny. 800 lat dziejów, Bukowiec Górny.
Nowak H. (2001), Od Archiwum Fonograficznego do Zakładu Dialektologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, [w:] Gwary dziś. 1. Metodologia badań, pod red. J. Sierociuka, Poznań, s. 201–212.
Piwowarczyk D.R. (2020), Kazimierz Nitsch – współtwórca językoznawstwa polskiego, [w:] My z Nich, 4. Spuścizna językoznawców polskich XX wieku, red. nauk. Z. Greń, K. Kleszczowa, Z. Zaron, Warszawa, s. 129–140.
Reichan J., Woźniak K. (2001), Perspektywy polskiej leksykografii gwarowej, [w:] Gwary dziś. 1. Metodologia badań, pod red. J. Sierociuka, Poznań, s. 33–42.
Sierociuk J. (2003), Założenia metodologiczne badań języka wsi, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. XI, pod red. Z. Krążyńskiej i Z. Zagórskiego, Poznań, s. 131–136.
Sierociuk J. (2005), Z zasobu polskiego słownictwa: Murzyn, [w:] Ad perpetuam rei memoriam. Profesorowi Wojciechowi Ryszardowi Rzepce z okazji 65. urodzin, Poznań, s. 369–374.
Sierociuk J. (2007), Język mieszkańców wsi czy gwara? Problem nie tylko teoretyczny, „Prace Filologiczne”, t. LIII, s. 527–534.
Sierociuk J. (2013), W sprawie wielkopolskiej polszczyzny regionalnej, [w:] Cum reverentia, gratia, amicitia … Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, pod red. J. Migdał, A. Piotrowskiej-Wojaczyk, t. III, Poznań, s. 205–211.
Sierociuk J. (2018), Henryk Nowak (1932–2010) – cichy dialektolog, [w:] Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019), t. 2. Językoznawstwo (po roku 1945), pod red. A. Piotrowicz, S. Wysłouch, B. Judkowiak i S. Karolak, Poznań, s. 237–248.
Sierociuk J. (2019b), Gwara – nasz język, nasze dziedzictwo, „Przegląd Wielkopolski”, nr 3 (125), s. 4–12.
Sierociuk J. (2020), Zenon Sobierajski – poznański dialektolog, [w:] My z Nich, 4. Spuścizna językoznawców polskich XX wieku, red. nauk. Z. Greń, K. Kleszczowa. Z. Zaron, Warszawa, s. 185–200.
Sobierajski Z. (1957), Katalog płytoteki Zakładu Fonograficznego UAM, cz. II, „Biuletyn Fonograficzny” 2, s. 81–109 + mapa.
Sobierajski Z. (1972), Kwestionariusz do Atlasu języka i kultury ludowej Wielkopolski, cz. I: Słownictwo – Fonetyka – Słowotwórstwo, pyt. 1–645 (współpracowali: M. Gruchmanowa, H. Nowak, Z. Zagórski), cz. II: Deklinacja – Koniugacja – Składnia, pyt. 646–1380 (współpracowali: M. Gruchmanowa, H. Nowak), cz. III: Etnographica, pyt. 1381–1953 (uzupełnienia: T. Wróblewski); cz. IV: Ilustracje, Poznań.
Walczak B. (2018a), Edward Klich (1878–1939) – językoznawca. Życie i twórczość naukowa, [w:] Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019), t. 1. Okres międzywojenny i lata okupacji, pod red. B. Judkowiak, S. Wysłołuch, S. Karolak, A. Piotrowicz, Poznań, s. 249–260.
Walczak B. (2018b), Wojciech Ryszard Rzepka na tle poznańskiej tradycji językoznawstwa, [w:] Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019), t. 2. Językoznawstwo (po roku 1945), pod red. A. Piotrowicz, S. Wysłouch, B. Judkowiak, S. Karolak, Poznań, s. 303–314.
Walczak B. (2018c), Zenon Sobierajski (1917–2007) – slawista i dialektolog, znawcza gwar polskich i słowiańskich, [w:] Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019), t. 2. Językoznawstwo (po roku 1945), pod red. A. Piotrowicz, S. Wysłouch, B. Judkowiak, S. Karolak, Poznań, s. 191–209.
Wikarjak J. (red.) (1972), Uniwersytet Ziem Zachodnich i tajne kursy uniwersyteckie 1939–1945. Pokłosie wspomnień, Poznań.
Zagórski Z. (1967), Gwary północnej Wielkopolski, Poznań.
Zagórski Z. (2011), Językoznawstwo polskie na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w latach 1919–2009 (w zarysie), Poznań.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).