Keywords
dialects of Małopolska (Lesser Poland)
loan words
semantic changes
How to Cite
Abstract
The article focuses on the noun hasen / hasyn / hasynt, as well as the verb hasnować together with its prefix derivatives as they function in the local dialect of the village Bugaj at the Carpathian Foothills (Biecz commune, Gorlice county). In the local dialect of the Biecz region, the verb hasnować ‘to benefit from sth., to be profitable, beneficial’) – a derivative from the Slovak word hasen ‘profit, benefit, income,’ itself being of Hungarian origin (or considered to be a direct Hungarian borrowing) –has gained a new meaning: ‘to waste, to squander,’ and has come to collocate with names of material goods, money, property, etc. The article presents the lexicographic documentation of the analysed group of words, the territorial range of their usage, origin, meanings, as well as a hypothesis on the reasons underlying the semantic changes.
References
AJPP, Małecki M., Nitsch K. (1934), Atlas językowy polskiego Podkarpacia, cz. 1 [500 map], cz. 2 [wstęp, objaśnienia, wykazy wyrazów], Kraków.
DemSGP, Dembowski B. (1894), Słownik gwary podhalskiej, „Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie” V, s. 339–444.
FitSGS, Fitak F. (2004), Słownik gwary spiskiej, Szczawnica.
GoszczT, Goszczyński S. (1835), Podróż do Tatrów. Górale tatrańscy, „Powszechny Pamiętnik Nauk i Umiejętności” I, t. 2, s. 373–374.
GutHPE, Gutt-Mostowy J. (1995), Highlander Polish – English / English – Highlander Polish Dictionary, New York.
GutMSP, Gutt-Mostowy J. (2002), Mały słownik podhalański – wybór góralskich wyrazów gwarowych, wyd. III, Wrocław.
Herniczek-Morozowa W. (1975), Terminologia polskiego pasterstwa górskiego, cz. 1, Wrocław–Kraków–Warszawa–Gdańsk.
Herniczek-Morozowa W. (1976), Terminologia polskiego pasterstwa górskiego, cz. 2–3, Wrocław–Kraków–Warszawa–Gdańsk.
HodSGGSP, Hodorowicz S.A. (2004), Słownik gwary górali Skalnego Podhala, Nowy Targ [wyd. II uzup. 2005].
Hojsak O. (2018), Słownik gwary łemkowskiej wsi Wysowa, opr. M. Aleksiejewa, K. Rieger, Warszawa.
ILGiKP, Kąś J. (2017), Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej, t. IV: Gu–Kol, Kraków.
JanczyGSW, Janczy W., Gwara Sromowiec Wyżnich, „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności” 1901, t. I, z. 1, s. 51–87 [słowniczek: s. 65–87].
Karaś H. (2019), Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej (na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolic Biecza), „Gwary Dziś”, t. 11, s. 19–27.
Karaś H. (2020), Gwara Bugaja na Pogórzu (gm. Biecz, pow. Gorlice), Warszawa.
KartSGPPAN, Kartoteka Słownika gwar polskich PAN, https://rcin.org.pl//dlibra/metadatasearch?action=AdvancedSearchAction&type=-3&val1=anothtitle:%22Kartoteka+SGP%22.
KąśSGO, Kąś J., Słownik gwary orawskiej, t. I–II, wyd. II poprawione i poszerzone, Kraków 2011.
KosPGZ, Kosiński W. (1884), Przyczynek do gwary zakopiańskiej, „Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności” X, s. 225–309.
ŁojasRD, Łojas-Kośla F. (2004), Rodowe dziedzictwo, Poronin [Słownik wyrazów gwarowych: s. 248–304].
ŁomnSGG, Łomnicka-Dulak W. (2005), Matusine słówecka. Słownik gwary górali nadpopradzkich, Piwniczna Zdrój.
MalinWL, Malinowski L. (1893), O niektórych wyrazach ludowych polskich. Zapiski porównawcze, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny”, t. I (17), s. 6–96.
Małecki M. (1938), Język polski na południe od Karpat, [przedruk w:] M. Małecki (2004), Dialekty polskie i słowiańskie, red. J. Rusek, Kraków, s. 49–90.
Nemeth M. (2008), Zapożyczenia węgierskie w gwarze orawskiej i drogi ich przenikania, Kraków.
Rieger J. (1995), Słownictwo i nazewnictwo łemkowskie, Warszawa.
Rieger J. (2011), Ukraińskie interferencje w słownictwie polszczyzny w Galicji, [przedruk w:] J. Rieger (2019), Język polski na Kresach, Warszawa, s. 164–177.
SGM, Słownik gwar małopolskich, red. J. Wronicz, t. 1–2, Kraków 2016–2017.
SGPK, Karłowicz J. (1900–1911), Słownik gwar polskich, t. 1–6, Kraków.
SGPPAN, Słownik gwar polskich, opr. i wyd. IJP PAN, red. M. Karaś (Źródła, z. 1–2), J. Reichan (z. 3–15), J. Okoniowa (z. 16–23), Kraków 1979–2010.
WrześnSWP, Wrześniowski A. (1884), Spis wyrazów podhalskich, „Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności”, t. III, s. 361–375.
ZborSGZ, Juliusz Zborowski, Słownik gwary Zakopanego i okolic, opr. i uzup. IJP PAN, kier. J. Okoniowa, Zakopane–Kraków 2009.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).