Słowa kluczowe
dekolonizacja
globalne Południe
pluriwersum
ontologia
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest krytyczna analiza konsekwencji pandemii COVID-19 na globalnym Południu oraz debaty, jaka wyłoniła się wśród peryferyjnych intelektualistów (lub piszących z perspektywy podporządkowanych) wokół (ekonomicznej i dyskursywnej) marginalizacji społeczeństw niezachodnich. Przedmiotem analizy są teksty opublikowane od momentu rozpoczęcia pandemi w 2020 roku, które skonfrontowane zostały z teoretyczną refleksją, jaka wyłoniła się w ostatnich kilkunastu latach. Artykuł przedstawia oddziaływanie strukturalnych uwarunkowań peryferii na przebieg pandemii oraz problemy specyficzne tych społeczności. Debata na temat pandemii wskazuje na rosnące upodmiotowienie wiedzy tworzonej na globalnym Południu i potrzebę dialogu między zachodnią myślą krytyczną i peryferyjną pod kątem bardziej nowatorskich ontologii życia społecznego.
Bibliografia
perspectives on the Pandemic: International social science thought leaders reflect on Covid-19 (2020). De Gruyter. https://blog.degruyter.com/wp-content/uploads/2021/02/DG_12perspectives_socialsciences.pdf
Achcar, G. (2020). Wielka kwarantanna pustoszy trzeci świat. Le Monde Diplomatique. Edycja polska (listopad-grudzień), 10-12.
Afeltowicz, Ł., Wróblewski, M. (2022). Socjologia epidemii. Wyłaniające się choroby zakaźne w perspektywie nauk społecznych. Toruń: Wydawnictwo UMK.
African Intellectuals (2020). Open letter from African intellectuals to leaders over COVID-19: The time to act is now, https://www.fes.de/e/covid-19-an-open-letter-from-african-intellectuals-to-africas-leaders
Agamben, G. (2008). Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Agamben, G. (2020a). Stan wyjątkowy wywołany nieuzasadnioną sytuacją kryzysową, https://www.praktykateoretyczna.pl/artykuly/stan-wyjatkowy-sytuacja-kryzysowa/
Agamben, G. (2020b). Wyjaśnienia, https://www.praktykateoretyczna.pl/artykuly/giorgio-agamben-wyjasnienia/
Avlijaš, S. (2021). Security for whom? Inequality and Human Dignity in Times of the Pandemic. W: G. Delanty (red.), Pandemics, Politics, and Society: Critical Perspectives on the Covid-19 Crisis (ss. 227-242). Berlin, Boston: De Gruyter. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110713350-015
Bhambra, G. K. (2007). Rethinking Modernity: Postcolonialism and the Sociological Imagination. London: Palgrave Macmillan. DOI: https://doi.org/10.1057/9780230206410_3
Bhambra, G. K. (2020). Covid-19 Is Deepening Postcolonial Global Inequalities, https://blog.degruyter.com/covid-19-is-deepening-postcolonial-global-inequalities/
Chibber, V. (2022). The Class Matrix: Social Theory after the Cultural Turn. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. DOI: https://doi.org/10.4159/9780674269835
Comaroff, J., Comaroff, J. (2011). Theory from the South: Or How Euro-America is Evolving Toward Africa. London: New York. DOI: https://doi.org/10.1080/00664677.2012.694169
Connell, R. (2018). Teoria z globalnego Południa. W stronę ogólnoświatowej nauki o społeczeństwie. Tłum. P. Tomanek. Kraków: Nomos.
de la Cadena, M. (2010). Indigenous Cosmopolitics in the Andes: Conceptual Reflections Beyond ‘Politics’. Cultural Anthropology, 25(2), 334-370. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1548-1360.2010.01061.x
Dean, J. (2012). The Communist Horizon. London-New York: Verso Books.
Delanty, G. (2021). Pandemics, Politics, and Society: Critical Perspectives on the Covid-19 Crisis. Berlin, Boston: De Gruyter. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110713350
Escobar, A. (2008). Territories of Difference: Place, Movements, Life, Redes. Durham: Duke University Press. DOI: https://doi.org/10.1215/9780822389439
Escobar, A. (2020). El pensamiento en tiempos de pospandemia. W: O. Quijano Valencia i C. Corredor Jiménez (red.), Pandemia al sur (ss. 31-54). Ciudad Autónoma de Buenos Aires: Prometeo Libros.
Gonçalves, B. A. (2021). Readings of the coloniality of power in the COVID-19 global dynamics: A brief reflection on Global South’s socio-political locations. Social Sciences & Humanities Open, 4, 1-5. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ssaho.2021.100161
Han, B.-C. (2020). Viviremos como en un estado de guerra permanente, https://www.lavanguardia.com/cultura/20200512/481122883308/byung-chul-han-viviremos-como-en-un-estado-de-guerra-permanente.html
Knowledges Born in the Struggle: Constructing the Epistemologies of the Global South. (2019). pod red. B. de Sousa Santos i M. P. Meneses. New York-London: Routledge.
Law, J. (2015). What’s wrong with a one-world world? Distinktion: Journal of Social Theory, 16(1), 126-139. DOI: https://doi.org/10.1080/1600910X.2015.1020066
Manzini, E. (2014). Making things happen: Social innovation and design. Design Issues, 30(1), 57-66. DOI: https://doi.org/10.1162/DESI_a_00248
Mbembe, A. (2018). Polityka wrogości. Tłum. U. Kropiwiec, K. Bojarska. Kraków: Karakter.
Mbembe, A. (2020). Powszechne prawo do oddychania. Tłum. O. Byrska, https://ello.co/msnhomeoffice/post/ez6w7cz4zfniudo4qgp-sq
Mignolo, W. (2000). Local Histories/Global Designs. Chichester: Princeton University Press.
Nancy, J.-L. (2020). Wyjątek wirusowy, https://www.praktykateoretyczna.pl/artykuly/wyjatek-wirusowy/
Ndlovu-Gatsheni, Sabelo J. (2020). Geopolitics of Power and Knowledge in the COVID-19 Pandemic: Decolonial Reflections on a Global Crisis. Journal of Developing Societies, 36(4): 366–389. DOI: https://doi.org/10.1177/0169796X20963252
Ndlovu-Gatsheni, S. (2018). Epistemic Freedom in Africa. Deprovincialization and Decolonization. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429492204
No White Saviors (2020). New year, same fight with western media on their contribution to the narrative of Africa as a dark continent [Instagram], https://www.instagram.com/p/CJ3lcijM5MY/?utm_source=ig_web_%20copy_link
Nowak, A. W. (2019). Poprzemysłowe, posthumanistyczne i postsocjalistyczne sploty – turkusowe jezioro, ciepły kanał i wczasy w Koninie. Mocak Forum, 15, 10-17.
Nowak, A. W. (2020). Filozoficzny antyszczepionkowy nekromanta. Le Monde Diplomatique. Edycja polska (marzec-kwiecień), 22-24.
Patnaik, U. (2017). Revisiting the ‘Drain’, or Transfer from India to Britain in the Context of Global Diffusion of Capitalism. W: S. Chakrabarti, U. Patnaik (red.), Agrarian and Other Histories: Essays for Binay Bhushan Chaudhuri (ss. 277-317).
New Delhi: Tulika Books.
Santos, B. de Sousa. (2009). Para além do Pensamento Abissal: das linhas globais a uma ecologia de sabers. W: B. de Sousa Santos, i M. P. Meneses (red.), Epistemologias do Sul (ss. 23-71). Coimbra: Almedina. DOI: https://doi.org/10.1590/S0101-33002007000300004
Santos, B. de Sousa. (2014). Epistemologies of the South: Justice against Epistemicide. New York: Routledge.
Santos, B. de Sousa. (2018). The End of the Cognitive Empire: The Coming Age of Epistemologies of the South. Durham–London: Duke University Press. DOI: https://doi.org/10.1215/9781478002000
Santos, B.de Sousa. (2020). La cruel pedagogía del virus. Ciudad Autónoma de Buenos Aires: CLACSO. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv1gm01nn
Scauso, Marcos S., Chengxin Pan, Arlene, B.Tickner i in. 2020. “COVID-19, Democracies, and (De)Colonialities.” Democratic Theory, 7(2): 82-93. DOI: https://doi.org/10.3167/dt.2020.070211
Srnicek, N., Williams, A. (2019). Wymyślając przyszłość. Postkapitalizm i świat bez pracy. Tłum. E. Bińczyk, J. Gużyński, K. Tarkowski. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Zizek, S. (2020a). Monitorować i karać? Tak, proszę!, https://www.praktykateoretyczna.pl/artykuly/monitorowac-i-karac-tak-prosze/
Zizek, S. (2020b). Pandemia! Covid-19 trzęsie światem. Tłum. J. Maksymowicz-Hamann. Warszawa: Relacja.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Jakub Barszczewski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
W przypadku zakwalifikowania tekstu do druku Autor wyraża zgodę na przekazanie praw autorskich do tego artykułu wydawcy (zob. Polityka open access). Autor artykułu zachowuje prawo wykorzystania treści opublikowanego przez czasopismo artykułu w dalszej pracy naukowej i popularyzatorskiej pod warunkiem wskazania źródła publikacji.