Słowa kluczowe
partycypacja społeczna
równość
sprawiedliwość społeczna
Jak cytować
Abstrakt
Partycypacja i sprawiedliwość społeczna to kluczowe kategorie w edukacji, odgrywające istotną rolę w promowaniu praw człowieka na poziomie lokalnym i globalnym. Kategorie te odnoszą się do różnorodności, równości oraz inkluzji społecznej, będąc fundamentem odpowiedzi na współczesne wyzwania, takie jak zmiany klimatyczne, migracje czy konflikty o podłożu społecznym, politycznym i religijnym. Edukacja pełni tutaj rolę narzędzia transformacyjnego, umożliwiając jednostkom zdobywanie wiedzy i umiejętności potrzebnych do inicjowania zmian społecznych oraz rozwijania odpowiedzialności za wspólnotę globalną. Jednocześnie procesy globalizacji i nierówności strukturalne komplikują wdrażanie tych wartości. Dynamiczne zmiany społeczne, polityczne i kulturowe wymagają od edukacji ciągłej adaptacji i otwartości, jednak często napotykają na opór systemowy oraz anachroniczne podejście do nauczania. Kluczowe znaczenie mają inkluzywne strategie, które uwzględniają różne narracje, grupy społeczne oraz interdyscyplinarne podejścia. W ten sposób edukacja staje się narzędziem sprawiedliwości społecznej, wspierając refleksyjność, współuczestnictwo i krytyczne myślenie w procesie transformacji jednostek i społeczeństw.
Bibliografia
Bajaj, M. & Hantzopoulos, M. (red.) (2016). Peace education: International perspectives. London: Bloomsbury Publishing. DOI: https://doi.org/10.5040/9781474233675
Baranowski, M. (2021). Understanding new media and participatory culture: Well-being or ill-being? Rivista di studi sulla sostenibilità, 2, 351-370. DOI: https://doi.org/10.3280/RISS2021-002023
Baranowski, M. (2023). Navigating the paradox of social development: intersections of technology, exploitation, and sustainable welfare. Przegląd Krytyczny, 5(2), 7-14. DOI: https://doi.org/10.14746/pk.2023.5.2.1
Baranowski, M. & Jabkowski, P. (2024). Between studying Social Sciences and Humanities and the requirements of labour markets: The example of three Universities from Central Europe. Language, Discourse & Society, 12(2/24), 125-141.
Bauman Z. (2000). Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika. Tłum. E. Klekot. Warszawa: PIW.
Bauman Z. (2000). Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Carlisle, L. R., Jackson, B. W., & George, A. (2006). Principles of social justice education: The social justice education in schools project. Equity & Excellence in Education, 39(1), 55-64. DOI: https://doi.org/10.1080/10665680500478809
Delors, J. (1998). Learning: The treasure within. Paris: Unesco.
Czerepaniak-Walczak, M. (2018). Proces emancypacji kultury szkoły. Warszawa: Wolters Kluwer.
Evanoff, R. (2010). Bioregionalism and global ethics: A transactional approach to achieving ecological sustainability, social justice, and human well-being. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203843086
Emina, K. A. (2023). Respecting Nature: A Study to Environmental Ethics. International Journal of Environmental Pollution and Environmental Modelling, 6(2), 70-79.
Francis, B., Mills, M., & Lupton, R. (2017). Towards social justice in education: Contradictions and dilemmas. Journal of Education Policy, 32(4), 414-431. DOI: https://doi.org/10.1080/02680939.2016.1276218
Freire, P. (1987). A Pedagogy for Liberation. Dialogues on Transforming Education with Ira Shor & Paulo Freire. Westport: Connecticut. London: Bergin & Garvey. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-18574-0
Freire, P. (2003). Pedagogy of the Oppressed. New York: Continuum.
George, S. K. (2020). Prejudice and the Pedagogue: Teaching in a Democratic Classroom.
In J. Russon, S.K. George, P.G. Jung, Teaching in Unequal Societies. London: Bloomsbury Publishing.
Giroux, H. (2018). Pedagogy and the politics of hope: Theory, culture, and schooling: A critical reader. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429498428
Grosfoguel, R. (2007). The epistemic decolonial turn: Beyond political-economy paradigms. Cultural studies, 21(2-3), 211-223. DOI: https://doi.org/10.1080/09502380601162514
Gross, Z. (2017). Revisiting peace education: Bridging theory and practice–International and comparative perspectives–Introduction. Research in Comparative and International Education, 12(1), 3-8. DOI: https://doi.org/10.1177/1745499917698290
Hart, R. A. (2013). Children's participation: The theory and practice of involving young citizens in community development and environmental care. Londyn: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315070728
Klus-Stańska D. (2021), Dydaktyka ogólna: dobre tradycje, stare pułapki, nowe perspektywy, Studia z teorii wychowania, XII/1(34), 61-84. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.8458
Kopnina, H. (2013). Evaluating education for sustainable development (ESD): using Ecocentric and Anthropocentric Attitudes toward the Sustainable Development (EAATSD) scale. Environment, Development and Sustainability, 15, 607-623. DOI: https://doi.org/10.1007/s10668-012-9395-z
Lama, R. (2020). Environmental Education in Schools: Perspective and Challenges. W J. Russon, S. K. George, & P. G. Jung, Teaching in Unequal Societies. London: Bloomsbury Publishing.
Lee, R. M. (1993). Doing research on sensitive topics. London: Sage Publications.
Liamputtong, P. (2007) Researching the Vulnerable: A Guide to Sensitive Research Methods. London: Sage Publications. DOI: https://doi.org/10.4135/9781849209861
Luce, A. (Ed.). (2019). Ethical reporting of sensitive topics. Abingdon: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781351166324-5
Markowska-Manista, U. (2019). Migrant and refugee children in Polish schools in the face of social transformation. C. Maier-Hoffer (red.) Die Vielfalt der Kindheit (en) und die Rechte der Kinder in der Gegenwart: Praxisfragen und Forschung im Kontext gesellschaftlicher Herausforderungen, Springer Wiesbaden GmbH, 79-100. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-21238-4_4
Markowska-Manista, U. (2023). Exploring the planes of truth and equality in and through education- BECS featured content Bloomsbury Education and Childhood Studies. London: Bloomsbury Publishing.
Michopoulou, K. (2023). The right of children for human rights education and education for democratic citizenship as a state obligation for sustainable democracy. Coventry Law Journal, 28(1), 15-22.
Misiaszek, G. W. (2020). Ecopedagogy: Critical environmental teaching for planetary justice and global sustainable development. London: Bloomsbury Publishing. DOI: https://doi.org/10.5040/9781350083820
Olejniczak, P. Partycypacja społeczna jako podstawa społeczeństwa obywatelskiego, Prace Naukowe WWSZIP 2015, 31(1), 111-121.
Payne, P.G. (2010). Moral spaces, the struggle for an intergenerational environmental ethics and the social ecology of families: an ‘other’ form of environmental education. Environmental Education Research, 16(2), 209-231. DOI: https://doi.org/10.1080/13504620903580545
Percy-Smith, B., Thomas, N. P., O'Kane, C., & Imoh, A. T. D. (red.). (2023). A handbook of children and young people’s participation: Conversations for transformational change. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003367758
Russon, J., George S. K., & Jung P.G. (2020). Teaching in Unequal Societies. London: Bloomsbury Publishing.
Sensoy, O. & DiAngelo, R. (2017). Is everyone really equal? An introduction to key concepts in social justice and education. 2nd Edition. New York & London: Teachers College Press.
Smith, W. (2019). The role of environment clubs in promoting ecocentrism in secondary schools: student identity and relationship to the earth. The Journal of Environmental Education, 50(1), 52-71. DOI: https://doi.org/10.1080/00958964.2018.1499603
Subramanian, X., J.H. Lee , L. K. Dollard & Z. Kabba (2016). Sesame Workshop’s Approach to Peace Education. In M. Bajaj & M. Hantzopoulos (red.), Peace education: International perspectives. London: Bloomsbury Publishing, 215-232. DOI: https://doi.org/10.5040/9781474233675.ch-012
Taylor, P. W. (2017). The ethics of respect for nature. W: Attfield, R. (red.). The ethics of the environment. (ss. 249-270). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315239897-16
Wolf, E. R. (1999). Envisioning power: Ideologies of dominance and crisis. California: University of California Press. DOI: https://doi.org/10.1525/9780520921726
Wortham, S. (2001). Teaching deconstruction: giving, taking, leaving, belonging, and the remains of the university. Diacritics, 31(3), 89-107. DOI: https://doi.org/10.1353/dia.2003.0023
Zachara-Szymańska, M. (2023). Globalizacja i współzależność, Politeja- Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, 20(83), 295-298. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.83.15
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Urszula Markowska-Manista, Mariusz Baranowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
W przypadku zakwalifikowania tekstu do druku Autor wyraża zgodę na przekazanie praw autorskich do tego artykułu wydawcy (zob. Polityka open access). Autor artykułu zachowuje prawo wykorzystania treści opublikowanego przez czasopismo artykułu w dalszej pracy naukowej i popularyzatorskiej pod warunkiem wskazania źródła publikacji.