Kiedy racjonalność spotyka się z interesem politycznym. Problemy racjonalizacji polityki edukacyjnej w polskich gminach

Abstrakt

W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących racjonalizacji polityki oświatowej w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich. Autorka koncentruje się na najbardziej radykalnym rozwiązaniu racjonalizatorskim, jakim jest likwidacja szkół. Rozwiązanie to choć zasadne pod względem ekonomicznym może okazać się kosztowne w wymiarze społecznym. W artykule autorka weryfikuje hipotezę zakładającą, że postulowana racjonalizacja polityki oświatowej gmin staje się fikcją w sytuacji, gdy władze gmin (organ wykonawczy) kierują się własnym interesem, którym jest utrzymanie poparcia społecznego (zwycięstwo w kolejnych wyborach), a nie racjonalnością ekonomiczną oraz dobrem publicznym. Problem racjonalizacji sieci szkół w gminach autorka analizowała na gruncie teorii racjonalnego wyboru. Artykuł powstał na postawie badań literatury przedmiotu oraz danych ilościowych, jak również badań empirycznych przeprowadzonych w wybranych gminach w formie półustrukturyzowanych wywiadów. W badaniach korzystano z metody porównawczej, elementów analizy systemowej oraz metod jakościowych. W dwuetapowym procesie autorka badań dokonała wyboru gmin zlokalizowanych w trzech województwach (świętokrzyskim, mazowieckim i pomorskim), a następnie 60 respondentów sposób następujących grup: władze gmin (organ wykonawczy i przedstawiciele organu stanowiącego), nauczyciele, podmioty niepubliczne prowadzące szkoły, członkowie społeczności lokalnych i liderzy lokalni.