Słowa kluczowe
protest
aktywność polityczna
postawa
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł zawiera analizę postaw i zachowań politycznych obywateli, opis ich treści i dynamiki zmian zachodzących pod wpływem ewolucji polskiego systemu politycznego. Analizę partycypacji politycznej Polaków przedstawiono w odniesieniu do teoretycznego konstruktu postaw społecznych leżących u podstaw demokracji, zaproponowanego przez R. Dahla. W kontekście stosunku społeczeństwa do demokracji i zaufania do instytucji przedstawiono analizę porównawczą partycypacji wyborczej w kolejnych wyborach parlamentarnych i samorządowych. Proces kreowania społeczeństwa obywatelskiego – różne formy uczestnictwa w organizacjach pozarządowych przedstawiono w odniesieniu do postaw współdziałania, zaufania społecznego i dbałości o wspólne dobro.
Dla ilustracji postaw egocentrycznych i partykularnych grupowych dokonano analizy działań obywateli uczestniczących w polityce protestu. Liczne demonstracje, jakie miały miejsce w ostatnich latach o znaczeniu symbolicznym, stanowiące wyraz dawania świadectwa wartościom posłużyły jako materiał do analizy ideologicznego stosunku do problemów politycznych.
Podsumowując problem partycypacji politycznej Polaków można stwierdzić, iż dynamika form i treści partycypacji politycznej świadczą o pogłębiającym się uczestnictwie obywateli w procesie rządzenia państwem, co niewątpliwie stanowi pozytywny aspekt rozwoju demokracji. Zauważyć jednakże należy, że u podstaw aktywności politycznej znacznej części społeczeństwa nie leżą postawy sprzyjające demokracji. Silne zróżnicowanie, niespójność i chwiejność postaw przekłada się na formy i treść partycypacji politycznej.
Bibliografia
Almond G. A., Powell G. B. (1966), Comparative Politics: A Developmental Approach, Little, Brown and Company, Boston.
Almond G. A., Powell G. B. (1975), Kultura polityczna, w: Elementy teorii socjologicznych: materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, wybór W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, PWN, Warszawa.
Almond G. A., Verba S. (1963), The Civic Culture , Princeton University Press, New York.
Antoszewski A. (2000), Konsolidacja demokracji jako przedmiot zainteresowań współczesnej politologii, w: Politologia Wrocławska. Księga jubileuszowa z okazji 30-lecia Instytutu Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Antoszewski A., Herbut R. (2004), Leksykon Politologii, Wydawnictwo Atla2, Wrocław.
Blais A. (2010), Frekwencja wyborcza, w: R. J. Dalton, H.-D. Klingemann, Zachowania polityczne, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Blok Z. (2005), Czynniki determinujące kulturę polityczną oraz modele kultury politycznej, w: Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, red. Z. Blok, Wydawnictwo Naukowe INPiD UAM, Poznań.
Błuszkowski J., Mider D. (2012), Demokracja późnej nowoczesności, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Czapiński J., Panek T. (red.) (2012), Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa.
Dahl R. (1966), Political Oppositionsin Western Democracies, Yale University Press, New Haven.
Dalton R. J., Klingemann H-D. (2010), Obywatele a zachowania polityczne, w: R. J. Dalton, H.-D. Klingemann, Zachowania polityczne, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Dane Państwowej Komisji Wyborczej, www.pkw.gov.pl, kwiecień 2013.
Downs A. (1957), An Economic Theory of Democracy, Harper and Row, New York.
Garlicki J. (2007), Tradycje i dynamika kultury politycznej społeczeństwa polskiego, w: Dylematy Polskiej Transformacji, red. J. Błuszkowski, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Garlicki J., Noga-Bogomilski A. (2004), Kultura polityczna w społeczeństwie demokratycznym, Fundacja Europea, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
Inglehart R. (2003), Kultura a demokracja, w: Kultura ma znaczenie, red. L. Harrison, S. P. Huntington, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Komunikat CBOS, BS/166/2009, Opinie o działalności Prezydenta, Parlamentu, ZUS, ABW i CBA.
Komunikat CBOS, BS/15/2010, Dobroczynność w Polsce.
Komunikat CBOS, BS/16/2010, Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich w latach 1998–2010.
Komunikat CBOS, BS/60/2010, Postawy wobec demokracji, jej rozumienie i oceny.
Komunikat CBOS, BS/99/2010, Co jest ważne, co można a czego nie wolno, normy i wartości w życiu Polaków.
Komunikat CBOS, BS/161/2010, Cele i dążenia życiowe Polaków.
Komunikat CBOS, BS/19/2011, Opinie o demokracji.
Komunikat CBOS, BS/150/2011, Opinie o demokracji po wyborach parlamentarnych.
Komunikat CBOS, BS/159/2011, Ocena działalności Parlamentu i Prezydenta.
Komunikat CBOS, BS/19/2012, Gotowość Polaków do współpracy w latach 2002–2012.
Komunikat CBOS, BS/26/2013, O postępującej alienacji partii politycznych.
Komunikat CBOS, BS/33/2012, Zaufanie społeczne.
Komunikat CBOS, BS/44/2013, Oceny instytucji publicznych.
Lewicka M. (2005), Polacy są wielkim i dumny narodem, czyli nasz portret wielce zróżnicowany, w: Jak Polacy przegrywają, jak Polacy wygrywają, red. M. Drogosz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Markowski R. (2006), The Polish Elections of 2005: Pure Chaos Or a Restructuring of the Party System? "West European Politics", vol. 29, nr 4.
Markowski R. (2008), The 2007 Polish Parliamentary Election: Some Structuring, Still a lot of Chaos, "West European Politics", vol. 31, nr 5.
Marody M. (2002), Przemiany Religijności Polaków, w: Polacy wśród Europejczyków, red. A. Jasińska-Kania, M. Marody, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Putnam R. (1995), Demokracja w działaniu: tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Reykowski J. (2005), Pułapki demokratycznej transformacji, w: Demokracja w Polsce. Doświadczanie zmian, red. U. Jakubowska, K. Skarżyńska, SWPS ACADEMICA, Warszawa.
Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 2012 (2013), GUS, Warszawa.
Rucht D. (2010), Rosnące znaczenie polityki protestu, w: Zachowania polityczne, t. 2, red. J. R. Dalton, H.-D. Klingemann, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Rustow A. D. (1970), Transitions to Democracy. Toward a Dynamic Model, „Comparative Politics”, nr 2 (3).
Schmitter P. C. (1992), The Consolidation of Democracy and Representation of Social Groups, ,,American Behavior Scientist”, nr 35 (4–5).
Skarżyńska K. (1999), Aktywność i bierność polityczna, w: Psychologia polityczna, red. K. Skarżyńska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Sobkowiak L. (2005), Kulturowo-polityczne uwarunkowania zachowań politycznych, w: Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, Wydawnictwo Naukowe INPiD UAM, Poznań.
Sztompka P. (2007), Zaufanie jako fundament społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Verba S., Nie N. H., Kim J. (1978), Participation and Political Equality: a Seven Nation Comparison, Cambridge University Press, Cambridge.
Wasilewski J. (2001), Konsolidacja demokracji, aspekty instytucjonalne i społeczne, w: Rozumienie zmian społecznych, red. E. Hałas, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.