Słowa kluczowe
polityka
media publiczne
niezależność
wolność prasy
misja publiczna
polityzacja mediów
Jak cytować
Abstrakt
Zjawisko polityzacji mediów publicznych w Polsce, stanowi istotne zagrożenie dla ich niezależności. Media publiczne odgrywają zasadniczą rolę w zakresie reprezentacji interesów społecznych m.in. różnorodność, niezależność oraz rzetelność i kompletność informacji. Publiczna radiofonia i telewizja realizuje misję publiczną i kształtuje społeczeństwo obywatelskie. Obowiązek realizacji misji społecznej przez media publiczne wynika z treści ustawy o radiofonii i telewizji. Wobec zjawiska komercjalizacji i polityzacji, w rzeczywistości brak materialnych gwarancji realizacji misji społecznej.
Media publiczne umożliwiają legitymizację medialną polityków, co zderza się z niezależną pozycją organizacji medialnych. Tendencja uwolnienia się mediów od jakiejkolwiek politycznej kontroli, pozostaje w sprzeczności z tendencją do wywierania wpływu przez polityków na zawartość mediów (polityzacja mediów).
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym. W sferze komunikowania społecznego fundamentalne jest prawo do wolności prasy i wolności słowa. Zasadniczą rolę w zakresie reprezentacji interesów społecznych odgrywają autonomiczne media publiczne i niezależni dziennikarze.
Artykuł stanowi wprowadzenie do analizy związanej z mechanizmami nadmiernego upolitycznienia mediów publicznych w Polsce. Autorka posługuje się podejściem normatywnym oraz metodą badań empirycznych ilościowych – kwestionariusza anonimowego przeprowadzonego wśród dziennikarzy mediów regionalnych. Podstawowym celem badawczym jest analiza uwarunkowań niezależności mediów publicznych i dziennikarzy w Polsce, w kontekście procesu polityzacji.
Konstytucyjne deklaracje wolności prasy nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistości, w szczególności w odniesieniu do mediów publicznych. Obecny status prawny i finansowy mediów publicznych skazuje z góry ich organy, na uzależnienie polityczne i balansowanie pomiędzy realizacją misji a koniecznością osiągania zysków.
Bibliografia
Barta J., Dobosz I. (1989), Skrypty Prawo prasowe i autorskie, Wyd. UJ, Kraków.
Bauer Z. (2004), Co to jest redagowanie?, w: Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Uniwersitas, Kraków.
Bourdieu P. (2009), O telewizji. Panowanie dziennikarstwa, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Berlin I. (1991), Dwie koncepcje wolności, w: Dwie koncepcje wolności i inne eseje, przekład H. Bartosiewicz, D. Grinberg, S. Kowalski, M. Tański, Res Publika, Warszawa.
Boć J. (1998), Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Instytut Promocji i Reklamy Lord Kass, Wrocław.
Dahlgren P., Sparks C. (2007), Komunikowanie i obywatelskość. Mass media w społeczeństwie, czyli atak na system nadawców publicznych, Wydawnictwo Astrum, Wrocław.
Dobek-Ostrowska B. (2010), System partyjny a media w Polsce – zależności i relacje, „Studia Medioznawcze”, nr 2 (41).
Dobek-Ostrowska B. (1997), Współczesne systemy komunikowania, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
Gardocki L. (1993), Europejskie standardy wolności wypowiedzi a polskie prawo karne, „Państwo i Prawo”, nr 3.
Gerbner G. (1996), Mass Media and Human Communication Theory (w zbiorze:) Socjology and Mass Communication, red. D. McQuail, Harmondsworth 1972.
Gluza R., Wiśniewska K. (2019), Propagandyści dobrej zmiany, „Press”, Press Sp. z o.o. Sp.k., nr 03–04.
Goban-Klas T. (2004), Granice wolności mediów, Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Universitas, Kraków.
Goban-Klas T. (2000), Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i internetu, PWN, Warszawa.
Golka B. (1995), Etyka dziennikarska: utopia czy ratunek, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 1–2.
Hallin Daniel C., Mancini P. (2007), Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Herbut R. (2002), Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Jakubowicz K. (2007), Media publiczne. Początek końca czy nowy początek, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Kononiuk T. (1998), Wolność prasy, wolność dziennikarzy, „Forum Dziennikarzy”, nr 7–8.
Kononiuk T. (2018), Rzetelne dziennikarstwo. Aksjologia i deontologia, Wyd. Oficyna Wyd. Aspra-JR, Warszawa.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483.
Kucharski S. (2019), Miliard w rekompensacie, „Press”, Press Sp. z o.o. Sp.k., nr 03–04.
Kwasigroch A., Mikołajczyk E. (2005), Czy wolno?, TVP S.A., Warszawa.
Laitinen R. E., Rakos R. F. (1997), Corporate Control of Media and Propaganda: A Behavior Analysis, w: red. P. A. Lamal, Cultural Contingencies: Behavior Analytic Perspectives on Cultural Practices, Praeger, Westport, CT.
Lech G. (1993), Europejskie standardy wolności wypowiedzi a polskie prawo karne, „Państwo i Prawo”, nr 3.
McLuhan M., Powers B. R. (1989), The global village, New York.
Michalski B. (1998), Podstawowe problemy prawa prasowego, Dom Wyd. Elipsa, Warszawa.
Mill J. S. (1959), O wolności, przekład A. Kurlandzka, PWN, Warszawa.
Mocek S. (2006), Dziennikarze po komunizmie, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.
Mrozowski M. (2001), Media masowe. Władza, rozrywka i biznes, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa.
Ossowski S., Stępińska A. (2010), Polski dziennikarz – niezależny altruista?, „Etyka w Mediach”, nr 5.
Pisarek W. (1996), Kodeksy etyki dziennikarskiej, w: Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bajer, E. Chudziński, Oficyna Cracovia, Kraków.
Pokorna-Ignatowicz K. (2003), Telewizja w systemie politycznym i medialnym PRL. Między polityką a widzem, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Rezolucja 1003 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 1 lipca 1993 r. w sprawie etyki dziennikarskiej (1994), „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 3–4.
Sartori G. (1994), Teoria demokracji, przekład P. Amsterdamski, D. Grinberg, PWN, Warszawa.
Sobczak J. (2000), Polskie prawo prasowe, Oficyna Wyd. Book Service, Poznań.
Sobkowiak L. (1998), Legitymizacja polityczna, w: Studia z teorii polityki, red. A. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
Sparks C. S. (2001), Comparing transition in Poland, Russia, China, “West European Politics”, nr 24 (3).
Szot L. (2003), Wolność dziennikarzy w polskim systemie prawnym, Atla 2, Wrocław.
Szot L. (2013), Dziennikarze mediów lokalnych. Między profesjonalizmem a koniecznością przetrwania, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
Taylor L., Willis A. (2006), Medioznawstwo. Teksty, instytucje i odbiorcy, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, Dz. U. 1993, Nr 7, poz. 34, ze zm.
Ustawa z dnia 28 stycznia 1984 r. Prawo prasowe, Dz. U. 1984, Nr 5, poz. 24, z późn. zm.