Słowa kluczowe
dekapilaryzacja władzy
opinia publiczna
Jak cytować
Abstrakt
Refleksja nad demokracją w ogóle, jak i konkretnym jej przypadkiem, zawsze nastręcza wielu problemów. Rozpoczynają się one już na etapie próby odpowiedzi na pytanie: o jakiej w zasadzie demokracji myślimy? Jaki fundament aksjo-normatywny znajduje się u podstaw systemu, który w naszej (zapewne subiektywnej) ocenie spełnia kryteria demokracji sui generis?
Każda z intelektualnych prób uchwycenia fenomenu demokratycznego tylko w jakiejś mierze odpowiada na nurtujące nas pytania o: sens, znaczenie, przyszłość i potencjalny upadek systemu. Przedłożony tu szkic jest jedynie próbą prezentacji opinii badanych grup respondentów nt. systemu i determinant ustroju demokratycznego w Polsce oraz konfrontacji występujących w przywoływanych tu analizach opinii z ogólną koncepcją dekapilaryzacji władzy.
Zawarte w tym opracowaniu spostrzeżenia pozostają efektem rekonstrukcji dokonanej na podstawie dostępnej literatury przedmiotu i danych wtórnych, pochodzących z badań prowadzonych przez innych autorów, najczęściej w ramach szerszych programów (projektów) badawczych. W tym znaczeniu praca ma charakter przyczynkarski, deskryptywny, a same jej rozważania mieszczą się w nurcie konstruktywistycznym współczesnych nauk społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem nauk o polityce i administracji.
Bibliografia
Anioł W. (2002), Deficyt demokratyczny w systemie globalnym, „Studia Europejskie”, nr 4, s. 9–32.
Borowiec P. (2017), W stronę konstruowania teorii o polityce – szansa lepszego zrozumienia fenomenu polityki, „Wrocławskie Studia Politologiczne”, nr 23, s. 7–20. DOI: https://doi.org/10.19195/1643-0328.23.1
Bronowicka A. (2007), Alienacja polityczna i poczucie zagrożenia a dynamika akceptacji rządów silnej ręki w okresie transformacji systemowej, w: Fenomen nierówności społecznych. Nierówności społeczne w refleksji humanistycznej, red. J. Klebaniuk, Wydawnictwo Psychologii Kultury, Warszawa.
Bronowicka A. (2006), Alienacja polityczna i społeczna jak wyznacznik zachowań wyborczych młodzieży, w: Wyzwania i zagrożenia demokracji w Polsce w obliczu wyborów 2005, red. A. Bronowicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Carnaghan E. (2011), The difficulty of measuring support for democracy in a changing society: Evidence from Russia, „Democratization”, nr 18(3), s. 682–706. DOI: https://doi.org/10.1080/13510347.2011.563113
Churska-Nowak K. (2009), Rytuały polityczne demokracji masowej, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, Poznań.
Dahl R. A. (2000), O demokracji, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Warszawa.
Drelich S. (2008), Kontrdemokratyczność i kontr-demokratyczność współczesnego dziennikarstwa, „Dialogi Polityczne”, nr 10, s. 243–253. DOI: https://doi.org/10.12775/DP.2008.045
Drozdowski R., Frąckowiak M. (2017), Dekapilaryzacja władzy, „Studia Socjologiczne”, nr 2(225), s. 9–21.
Economist Intelligence Unit’s Democracy Index 2021, https://www.eiu.com/n/democracy-index-2021-less-than-half-the-world-lives-in-a-democracy/, 12.04.2022.
Feliksiak M. (2021), Zasady demokracji, Komunikat z badań CBOS nr 66/2021, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_066_21.PDF, 12.04.2022.
Gdula M., Dębska K., Trepka K. (2017), Dobra zmiana w Miastku. Neoautorytaryzm w polskiej polityce z perspektywy małego miasta, Krytyka Polityczna, Instytut Studiów Zaawansowanych, Fridrich Ebert Stiftung, Warszawa.
Grzesiak-Feldman M. (2012), Prawicowy autorytaryzm oraz orientacja na dominację społeczną jako predykatory różnych form myślenia spiskowego, „Psychologia Społeczna”, t. 7, nr 1(20), s. 48–63.
Hudzik J. P. (2020), Teoria i historia monopolu na władzę w demokracji, „Studia Politologiczne”, vol. 55, s. 78–109. DOI: https://doi.org/10.33896/SPolit.2020.55.4
Jelonek A. (2005), Kryzys konsocjonalnej demokracji. Studium przypadku, „Studia Socjologiczne”, nr 1(176), s. 93–116.
Kaczmarczyk M. (2013), Nieposłuszeństwo obywatelskie a demokracja, „Studia Socjologiczne”, nr 1(208), s. 21–40.
Karwat M. (2020), Związki między koncentracją, kumulacją i monopolizacją władzy. Analiza modelowa, „Studia Politologiczne”, vol. 55, s. 19–40. DOI: https://doi.org/10.33896/SPolit.2020.55.1
Klamut R., Kantor A. (2017), Ocena demokracji i jej wybrane uwarunkowania w kontekście wyborów samorządowych w 2014 roku w Polsce, „Roczniki Psychologiczne/Annalas of Psychology”, t. 20, nr 2, s. 661–679. DOI: https://doi.org/10.18290/rpsych.2017.20.3-5pl
Klicperova-Baker M., Kostal J. (2014), Demokracji w Europie Środkowej – przypadek Polski. Typologia mentalności politycznej na podstawie reanalizy Europejskiego Studium Wartości, „Przegląd Psychologiczny”, t. 57, nr 1, s. 35–50.
Korzeniowski K. (1995), Alienacja polityczna a zachowania wyborcze w warunkach transformacji systemowej w Polsce, w: Wybory parlamentarne 1991 i 1993 a polska scena polityczna, red. S. Gebethner, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Korzeniowski K. (2016), O potocznych sposobach rozumienia demokracji i poparciu dla demokracji w Polsce lat transformacji systemowej, „Przegląd Psychologiczny”, t. 59, nr 3, s. 223–244.
Kotnarowski M., Markowski R. (2020), Polacy a demokracja: realizm, iluzje i ‘fałszywa świadomość’, „Studia Socjologiczne”, nr 4(239), s. 61–90.
Krok D. (2011), Związek autorytaryzmu z zaangażowaniem religijnym i religijnymi stylami poznawczymi, „Polskie Forum Psychologiczne”, t. 16, nr 2, s. 123–140.
Markowski R., Kotnarowski M. (2016), Normatywne i ewaluatywne aspekty stosunku Polaków do demokracji w latach 2012–2015, „Studia Socjologiczne”, nr 4(223), s. 131–163.
Marzęcki R. (2017), Poglądy autorytarne a stosunek do demokracji polskich studentów, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne’, vol. 55, s. 130–147. DOI: https://doi.org/10.15804/athena.2017.55.07
Nowak S. (1979), Przekonania i odczucia współczesnych, w: Polaków portret własny, red. M. Rostworowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Omyła-Rudzka M. (2022), Zaufanie społeczne, Komunikat z badań CBOS nr 37/2022, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_037_22.PDF, 12.04.2022.
Ossowski S. (2008), Kryzys liberalnej demokracji w Polsce na tle innych państw członkowskich Unii Europejskiej, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, nr 2, s. 99–114. DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2008.2.05
Piechocki M. (2013), Płynna demokracja, „Przegląd Politologiczny”, nr 4, s. 25–38. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2013.18.4.2
Rachwał M. (2013), Władza ludu czy elit politycznych? Próba zdefiniowania współczesnej demokracji, „Przegląd Politologiczny”, nr 1, s. 69–82. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2013.18.1.5
Rachwał M. (2011), Współczesna demokracja a społeczeństwo obywatelskie na przykładzie Polski, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, nr 2, s. 21–40. DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2011.2.02
Reykowski J. (2016), Rozczarowanie demokracją: uwarunkowania społeczno-psychologiczne, „Przegląd Psychologiczny”, t. 59, nr 1, s. 9–34.
Roguska B. (2021), Stosunek do demokracji i ocena jej funkcjonowania, Komunikat z badań CBOS nr 57/2021, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_057_21.PDF, 12.04.2022.
Rosanvallon P. (2011), Kontrdemokracja. Polityka w dobie nieufności, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
Russell B. (2001), Władza. Nowa analiza społeczna, Książka i Wiedza, Warszawa.
Skarżyńska K. (2018), Psychologiczne i społeczne aspekty poparcia dla autorytarnej polityki, „Przegląd Socjologiczny”, t. 67, nr 2, s. 93–117. DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2018/67.2/4
Szewczak W. (2010), Istota i mechanizmy funkcjonowania demokracji „ad hoc”, „Studia Socjologiczne”, nr 2(197), s. 11–30.
Szewczak W. (2011), Jak zmierzyć demokrację? Skale pomiaru demokracji politycznej stosowne w politologii porównawczej, „Przegląd Politologiczny”, nr 1, s. 121–137. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2011.16.1.9
Ścigaj P. (2018), Od osobowości autorytarnej do uzasadnienia systemu. Elementy teorii krytycznej w psychologicznych koncepcjach wyjaśniających wrogość międzygrupową, „Teoria Polityki”, nr 2, s. 181–199.
Węgrzecki J. (2020), Monopolizacja władzy kulturowej w liberalnej demokracji, „Studia Politologiczne”, vol. 55, s. 158–169. DOI: https://doi.org/10.33896/SPolit.2020.55.7
Winiewski M., Jurczyszyn Ł., Bilewicz M., Beneda M. (2015), Podłoże prawicowych preferencji wyborczych młodych Polaków, Centrum Badań nad Uprzedzeniami, Warszawa, https://civitas.edu.pl/wp-content/uploads/2015/07/Podloze-prawicowych-preferencji-wyborczych-mlodych-Polakow.pdf, 12.04.2022.
Woźniak-Krakowiak A. (2003), Anomia – Alienacja – socjologiczna czy psychologiczna kategoria pojęciowa? Próba interpretacji pojęcia, „Psychologia”, t. 10, s. 47–67.
Żardecka-Nowak M. (2008), Demokracja deliberatywna jak remedium na ponowoczesny kryzys legitymizacji władzy, „Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych”, t. 3, s. 29–40.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łukasz Scheffs
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.