Komercjalizacja propagandy a niezależność czwartej władzy – przyczynek do dyskusji o współczesnych zagrożeniach dla wolności mediów

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska tzw. komercjalizacji propagandy i jego możliwego wpływu na niezależność czwartej władzy. Autor zamierza potwierdzić względnie zakwestionować hipotezę, według której w XXI w. obserwuje się nowe zjawisko tzw. komercjalizacji propagandy. W tym celu zamierza wykorzystać metodę opisową wraz z elementami analizy porównawczej. Koncepcja tzw. „prywatyzacji cenzury” została po raz pierwszy opisana przez J.Kurzlanticka i P. Linka w oparciu o obserwację elementów polityki medialnej Chińskiej Republiki Ludowej wobec Tajwanu w XXI w. Według tych autorów, można dostrzec bardzo niepokojące zjawisko polegające na zleceniu kontroli treści przedstawicielom sektora prywatnego. Oznacza to, że cenzura jest przekazywana prywatnym przedsiębiorstwom medialnym. Owo zlecenie ma polegać na sprawowaniu faktycznej kontroli nad obiegiem treści i komunikatów nie przez organy państwowe, a przez właścicieli mediów bądź reklamodawców, którzy wywierają bezpośredni lub pośredni nacisk, najczęściej ekonomiczny, na dziennikarzy zamierzających opublikować krytyczne teksty. Koncepcję prywatyzacji cenzury należy rozszerzyć o koncepcję tzw. komercjalizacji propagandy. Wydaje się, że tego typu strategię można w ostatnich latach dostrzec także na Węgrzech i Polsce czego najdobitniejszym dowodem są działania naprawcze podejmowane w ostatnim okresie przez Unię Europejską, w szczególności zaproponowanie European Media Freedom Act. Dowiedziono, w oparciu o analizę opisanych przykładów dostrzeżonych na Tajwanie, Węgrzech i Polski, że działania określane mianem prywatyzacji cenzury i komercjalizacji propagandy mogą okazać się bardzo skuteczne, a tym samym niebezpieczne dla niezależności czwartej władzy. Obecne regulacje prawne gwarantujące wolność słowa i mediów zakazujące wprawdzie w sposób wyraźny m. in. cenzury prewencyjnej, okazują się niewystarczające w zapewnieniu niezależności czwartej władzy w przypadku działań określanych jako „komercjalizacji propagandy”.