Słowa kluczowe
system polityczny Czech
Komunistyczna Partia Czech i Moraw
transformacja polityczna w Czechosłowacji
postkomunizm
Jak cytować
Abstrakt
Komunistyczna Partia Czech i Moraw jest w zasadzie jedynym przykładem ugrupowania komunistycznego, które po transformacji ustrojowej przełomu lat 80. i 90. XX wieku przetrwało w systemie politycznym państwa w Europie Środkowej pod niezmienioną nazwą i tylko lekko zmodyfikowanym programie. Przez prawie 30 lat ugrupowanie odgrywało istotną rolę w czeskim systemie partyjnym, choć nie wchodziło w skład żadnego rządu czeskiego, wspierało jedynie od 2018 r. rząd premiera Babiša podczas poszczególnych głosowań.
W wyniku wyborów parlamentarnych z 2021 r. komuniści po raz pierwszy nie znaleźli się w Izbie Poselskiej, rok później uzyskali słaby wynik podczas wyborów samorządowych. W opinii autora wydarzenia te są prawdopodobnie początkiem znikania tej partii z krajobrazu politycznego Republiki Czeskiej. W 2023 r. KSČM nie była w stanie wystawić własnego kandydata w wyborach prezydenckich, co dodatkowo pogłębia kryzys.
Spadek poparcia jest spowodowany strukturą wyborczą głosujących na tę partię (są to z reguły ludzie starsi), brakiem interesującej oferty dla pozostałych wyborców, jak i kierowaniem swego przekazu głównie do niezadowolonych z transformacji. Znaczna część wyborców tej partii wybiera podczas głosowań inne ugrupowania, także prawicowe – jak SPD T. Okamury.
Finansowanie
Publikacja została sfinansowana ze środków finansowych w ramach programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” w Uniwersytecie Jagiellońskim
Bibliografia
Cabada L., Šanc D. (2005), Český stranický system ve 20. století, Plzeň.
CVVM (2022), Důvěra ústavním institucím na jaře 2022, https://cvvm.soc.cas.cz/media/com_form2content/documents/c2/a5519/f9/pi220523.pdf, 28.10.2022.
Czyż A., Kubas S. (2014), Państwa Grupy Wyszehradzkiej: pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. Wybrane aspekty polityki wewnętrznej i zagranicznej, Katowice.
Dostálová V., Havlík V. (2019), Voliči politických stran, w: O. Eibl, M. Gregor a kol., Volby do Poslanecké Sněmovny v roce 2017, Brno.
Eibl O., Dostálová V. (2019), Volební programy stran a jejich analýza, w: O. Eibl, M. Gregor a kol., Volby do Poslanecké Sněmovny v roce 2017, Brno.
Eibl O., Gregor M. (2019), Obecná charakteristika kampaní a jejich vybrané prvky, w: O. Eibl, M. Gregor a kol., Volby do Poslanecké Sněmovny v roce 2017, Brno.
Fiala P., Hloušek V. (2003), System partyjny Republiki Czeskiej, w: Partie i systemy partyjne Europy Środkowej, red. A. Antoszewski, P. Fiala, R. Herbut, J. Sroka, Wrocław.
Hejtmánek J. (2016), Volební historie kraju, č. I, Praha, https://adoc.pub/volebni-historie-kraj-ast-i.html, 27.10.2022.
https://volby.cz/pls/kv2022/kv1211?xjazyk=CZ&xid=1&xv=1&xdz=7&xnumnuts=0&xstat=0&xvyber=1, 26.09.2022.
https://volby.cz/pls/ps2002/ps3?xjazyk=CZ, 10.10.2022.
Hušek P., Smolík J. (2019), Politický system a politické strany České Republiky, Brno, s. 87–88.
Josefa Skálu si KSČM zvolilo za kandidáta na prezydenta, https://www.novinky.cz/clanek/volby-prezidenta-josef-skala-kandidat-kscm-do-prezidentskych-voleb-2023-40394894.
Kochanowski J. (1997), Czechosłowacja, Warszawa.
Komunisty nezastaví!, https://www.kscm.cz/cs/aktualne/aktuality/komunisty-nezastavi/, 13.3.2023.
Koźbiał K. (2016), System partyjny Republiki Czeskiej, w: Europa Środkowa-Central Europe, t. V, red. K. Żarna, Oświęcim.
Kubas S. (2018), Proces demokratyzacji i jego determinanty. Analiza na przykładzie Republiki Czeskiej i Węgier (1990–2016), Katowice.
Kunstát D. (2013), Za rudou oponou. Komunisté a jejich voliči po roce 1989, Praha.
Linek L. (2008), Kdy vymřou voliči KSČM? K věkové struktuře elektoratu KSČM, „Politologický Časopis”, nr 4.
Ogrodnik Ł. (2018), Czeska scena polityczna po wyborach, „Biuletyn PISM”, nr 152(1725) z 15 listopada 2018 r.
Patkowski K. (2011), Pozycja i znaczenia partii wywodzących się z systemu niedemokratycznego na scenie partyjnej w Polsce, Czechach, Słowacji i na Węgrzech po 1989 r., „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, nr 1. DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2011.1.08
Pink M., Voda P. (2012), Základní vymezení voličské základny politických stran v České Republice v letach 1996–2010, w: M. Pink a kol., Volební mapy České a Slovenské Republiky po roce 1993: vzorce, trendy, proměny, Brno.
Práce Kim Čong-ila jsme si vážili, kondolovala KSČM do KLDR, https://web.archive.org/web/20120107225632/http://www.novinky.cz/zahranicni/svet/254388-prace-kim-cong-ila-jsme-si-vazili-kondolovala-kscm-do-kldr.html?ref=stalo-se, 29.11.2020.
Rychlík J. (2020), Československo v období socialismu 1945–1989, Praha.
Sebezařazení na levopravé škále politické orientace – září 2020, https://cvvm.soc.cas.cz/media/com_form2content/documents/c2/a5311/f9/po201103.pdf, 10.12.2022.
Skálovi z KSČM se podařilo nasbírat jen 36 tisíc podpisů. To na Hrad nestačí, https://www.idnes.cz/volby/volba-prezidenta-skala-josef-kscm-konecna.A221107_100232_prezidentske-volby-2023_kop.
Sokół W. (2005a), System polityczny Czech, w: Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. W. Sokół, M. Żmigrodzki, Lublin.
Sokół W. (2005b), Transformacja ustrojowa państw Europy Środkowej i wschodniej – próba bilansu, w: Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. W. Sokół, M. Żmigrodzki, Lublin.
STEM (2022), Volební tendence české veřejnosti – začátek prosince 2022, https://www.stem.cz/volebni-tendence-ceske-verejnosti-zacatek-prosince-2022/.
Sula P. (2018), Partie małe w wybranych państwach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1989–2016, Kraków. DOI: https://doi.org/10.12797/9788376388991
Voda P. (2019), Volby do Poslanecké Sněmovny 2017 a volební geografie, w: O. Eibl, M. Gregor a kol., Volby do Poslanecké Sněmovny v roce 2017, Brno.
Volby 2017: Volební rozhodování, kampaně a povolební realita, https://mapavolicu.behavio.cz/mapa/podzim, 2.12.2020.
Volební program KSČM 2021, https://www.kscm.cz/wp-content/uploads/2022/04/1._volebni_program_kscm_2021.pdf, 30.09.2022.
Wojnicki J. (2013), Wybory lokalne w Republice Czeskiej, Republice Słowackiej oraz na Węgrzech, w: Wybory samorządowe w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej, red. J. Kowalik, Kielce.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Koźbiał
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.