Słowa kluczowe
politologia
metodologia
teoria polityki
Jak cytować
Abstrakt
Głównym zagadnieniem artykułu jest przedmiot badań politologicznych w Polsce. Autorzy starają się odtworzyć kształtowanie się owego przedmiotu na przestrzeni ostatnich kilku dekad, ze szczególnym uwzględnieniem refleksji polskich teoretyków i teoretyczek polityki. Tekst został podzielony na trzy główne części. Pierwsza dotyczy czynników strukturyzujących przedmiot badań politologicznych (indywidualne zainteresowania badawcze, kształtowanie się poszczególnych paradygmatów i metateorii, moda, polityka organizacji dyscyplinarnej). Druga stanowi syntetyczną rekonstrukcję kształtowania się politologicznego przedmiotu badań. Ostatnia zaś, zawiera przegląd węzłowych problemów badawczych w interesującym autorów zakresie.
Bibliografia
Barwicka-Tylek I., Pietrzyk-Reeves D. (2017), Wolność w ujęciu Jana-Jakuba Rousseau: pomiędzy starożytnymi a nowożytnymi, „Cracow Studies of Constitutional and Legal History”, vol. 9, issue 2, s. 211–232.
Bernstein B. J. (2015), Odnowa teorii społecznej i politycznej, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
Blok Z. (1999), ,Dokumenty i materiały ruchu politycznego jako źródło badań politologicznych, w: Z. Blok, Teoria polityki. Studia, UAM, Poznań.
Blok Z. (2009), O polityce, polityczności i politologii, Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM, Poznań.
Blok Z. (2013), Drogi poszukiwania tożsamości nauki o polityce, „Przegląd Politologiczny”, nr 4, s. 39–58. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2013.18.4.3
Blok Z. (2017a), Kierunki poszukiwań przedmiotu badań politologicznych, w: Zagadnienia teorii polityki, red. J. Nocoń, IP UG, Gdańsk.
Blok Z. (2017b), Dylematy politologii związane z wyborem opcji metodologicznych, w: Zjawiska polityczne w perspektywie teoretycznej, red. A. Czajowski, D. Drałus, L. Sobkowiak, M. Wichłacz, IP UWr, Wrocław.
Blok Z. (2021), Sfery i mechanizmy generowania zjawisk i procesów politycznych, „Przegląd Politologiczny”, nr 1, s. 5–22. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2021.26.1.1
Bodnar A. (1974), W sprawie przedmiotu i metody i nauki o polityce, „Studia Nauk Politycznych”, nr 4(18), s. 59–72.
Bodnar A. (1978), Niektóre właściwości metodologiczne teorii polityki, „Studia Nauk Politycznych”, nr 5(35), s. 11–27.
Bodnar A. (1980), Nauka o polityce – stan i perspektywy, „Studia Nauk Politycznych”, nr 3(45), s. 17–36.
Bodnar A., Szczepański W. J. (red.) (1987), Decyzje polityczne w systemach społecznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Borowiec P. (2014), Konsekwencje twierdzenia, że to nie przedmiot konstytuuje teorię, ale teoria swój przedmiot oraz czy badanie zjawisk politycznych może się obyć bez wstępnej teorii?, w: Odmiany współczesnej nauki o polityce, red. P. Borowiec, R. Kłosowicz, tom I, UJ, Kraków.
Cetwiński O. (1975), Metodologiczne przesłanki integracji nauk politycznych, „Studia Nauk Politycznych”, nr 4(22), s. 39–53.
Czajowski A. (2015), X twierdzeń o polityce, Adam Marszałek, Toruń.
Filipowicz S. (2014), Galimatias. O zaprzepaszczonym sensie Oświecenia, Scholar, Warszawa.
Filipowicz S. (2015), O fundamentalnej roli interpretacji, „Politeja”, nr 4(36), s. 191–204. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.36.12
Garlicki J., Mider D. (red.) (2012), Elity polityczne a internauci. Studium kultury politycznej w okresie wyborów, „Studia Politologiczne”, t. 26.
Gieorgica J. P. (1984), Przedmiot, metodologia i metody nauki o polityce, w: Nauka o polityce. Podręcznik akademicki, red. A. Bodnar, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Gunnel J. G. (1991), Introduction, w: The Development of Political Science. A Comparative Survey, D. Easton, J. G. Gunnell, L. Graziano, Routledge, London–New York.
Jabłoński A. W. (1991), Polityka. Interpretacje definicyjne, w: Kategorie analizy politologicznej, red. A. W. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Jabłoński A. W. (2010), Strukturalne teorie rozwoju politycznego, w: Studia z nauk społecznych i humanistycznych, red. M. Mróz, E. Stadtmuller, Adam Marszałek, Toruń.
Jabłoński A. W. (2013), Państwo jako podmiot polityki publicznej, w: Współczesna teoria i praktyka badań społecznych i humanistycznych, red. J. Juchnowski, R. Wiszniowski, tom I, Adam Marszałek, Toruń.
Karwat M. (1992), Filozofia polityki jako dziedzina humanistyki, w: Elementy filozofii polityki, red. M. Szyszkowska, ISP PAN, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Karwat M. (2004a), Metodologiczne przeobrażenia politologów, „Studia Nauk Politycznych”, nr 1, s. 7–24.
Karwat M. (2004b), Figuranctwo jako paradoks uczestnictwa. Eseje przewrotne, Elipsa, Warszawa.
Karwat M. (2006), O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika, PWN, Warszawa.
Karwat M. (2011), Rodzaje teorii w nauce o polityce, w: Czym jest teoria w politologii?, red. Z. Blok, Elipsa, Warszawa.
Karwat M. (2014), O zakłopotaniu pojęciem manipulacji, w: Odmiany współczesnej nauki o polityce, red. P. Borowiec, R. Kłosowicz, tom I, UJ, Kraków.
Karwat M. (2016), Politologia – między akademickością, użytkowością i medialnością, „Studia Krytyczne/Critical Studies”, nr 3, s. 101–119. DOI: https://doi.org/10.25167/sk.1422
Karwat M. (2017), Wypowiedź, „Problemy Polityki Społecznej”, nr 1(36), s. 110–121.
Klementewicz T. (1989), Polish Political Science in the 1980s-on the Road to theoretical Maturity, “Polish Political Science”, vol. XIX, s. 103–131.
Klementewicz T. (1991a), Potoczne a teoretyczne pojęcie polityki, w: Interpretacje polityki, red. M. Szyszkowska, ISP PAN, Warszawa.
Klementewicz T. (1991b), Spór o model metodologiczny nauki o polityce, ISP PAN, Warszawa.
Klementewicz T. (1992), Politologia tradycyjna versus politologia teoretyczna. W poszukiwaniu modelu metodologicznego nauki o polityce, „Studia Polityczne”, nr 1, s. 20–32.
Klementewicz T. (1994), Status metodologiczny nauki o stosunkach międzynarodowych, „Studia Polityczne”, nr 44, s. 22–34.
Klementewicz T. (1996), Mądry politolog po szkodzie polityka. O praktycznej funkcji nauki o polityce, w: Trudna sztuka polityki: szanse, ryzyko, błąd, red. T. Klementewicz, Elipsa, Warszawa.
Klementewicz T. (red.) (2004), Współczesne teorie polityki. Studia z teorii polityki. Od logiki do retoryki, „Studia politologiczne”, vol. 8.
Klementewicz T. (2007), Historia alternatywna jako inspiracja dla przewidywań ładu społecznego (z doświadczeń polskiej transformacji), w: Dylematy polskiej transformacji, red. J. Błuszkowski, Elipsa, Warszawa.
Klementewicz T. (2011), Rozumienie polityki. Zarys metodologii nauki o polityce, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Klementewicz T. (2013), Nie jest jednością nic, co żywotne. Politologia jako wieloparadygmatyczna struktura wiedzy, „ePolitikon”, nr 3, s. 13–24.
Klementewicz T. (2014), Poza kredowym kołem polityczności. Politologia jako wieloparadygmatyczna struktura wiedzy, w: Odmiany współczesnej nauki o polityce, red. P. Borowiec, R. Kłosowicz, P. Ścigaj, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Klementewicz T., Ryszka F. (1989), Spór o status metodologiczny starej-nowej dyscypliny. Nauka o polityce a nauki polityczne, w: Wielkie tematy myśli politycznej i politologicznej, red. T. Klementewicz, COM SNP UW, Warszawa.
Kołodziej J. (2014), Język jako problem poznania we współczesnych naukach o polityce – rozważania ogólnometodologiczne, w: Odmiany współczesnej nauki o polityce, red. P. Borowiec, R. Kłosowicz, P. Ścigaj, tom I, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Krauz-Mozer B. (1989), Uwagi metodologiczne o funkcji instrumentalnej teorii w praktyce społecznej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Nauk Politycznych”, s. 85–95.
Krauz-Mozer B. (1992), Metodologiczne problemy wyjaśniania w nauce o polityce, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Krauz-Mozer B. (1993), Teoria społeczna wobec działań politycznych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Nauk Politycznych”, nr 53, s. 51–69.
Krauz-Mozer B. (1997), Problem metodologicznego statusu politologii, w: Politologia w Polsce. Stan badań i perspektywy rozwojowe, materiały konferencji naukowej, red. T. Łoś-Nowak, Wydawnictwo Adam Marszałek, Wrocław.
Krauz-Mozer B. (2005), Teorie polityki. Założenia metodologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Krauz-Mozer B. (2011), Teoretyczny wymiar wiedzy politologicznej, w: Myśl i polityka. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Jackowi Marii Majchrowskiemu, red. B. Szlachta, tom II, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
Krauz-Mozer B. (2017), Spotkajmy się – wszyscy jesteśmy teoretykami!, „Teoria Polityki”, nr 1, s. 11–24. DOI: https://doi.org/10.4467/00000000TP.17.001.6580
Krauz-Mozer B., Borowiec P., Ścigaj P. (2011), Kim jesteś, politologu? Historia i stan dyscypliny w Polsce, tom I, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Krauz-Mozer B., Borowiec P., Ścigaj P. (2012), Kim jesteś, politologu? Historia i stan dyscypliny w Polsce, tom II, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kułakowska M. (2020), Interpretive Theories in Political Science, „Teoria Polityki”, nr 4, s. 31–41. DOI: https://doi.org/10.4467/25440845TP.19.014.11780
Łukomski P. (2018), Funkcja krytyczna teorii polityki z perspektywy porządków dyskursu, „Teoria Polityki”, nr 2, s. 53–68.
Łukowski W. (2018), Nauka o polityce w Polsce – zależność od szlaku i syndrom spóźnionego przybysza, w: S. Sulowski, Nauki o polityce 2.0. Kontrowersje i konfrontacje, Elipsa, Warszawa.
Mikołajczyk M. (2018), Niektóre pojęcie i słowa klucze teorii krytycznej, „Teoria Polityki”, nr 2, s. 69–84.
Mikołajczyk M., Karwat M. (red.) (2017), Politologii model krytyczny, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków.
Minkner K. (2015), Tradycyjny instytucjonalizm i jego znaczenie dla nauk politycznych, „Historia i Polityka. Półrocznik Poświęcony Myśli Politycznej i Stosunkom Międzynarodowym”, nr 13, s. 13–24. DOI: https://doi.org/10.12775/HiP.2015.001
Młyńczyk Ł. (2015a), Analiza u źródeł poznania teorii polityki i metodologii badań politologicznych w Polsce. Czy można i należy odseparować naukę od ideologii?, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K. Politologia”, vol. XXII, 2, s. 85–100. DOI: https://doi.org/10.17951/k.2015.22.2.85
Młyńczyk Ł. (2015b), Metateoretyczna analiza arkusza recenzyjnego czasopisma indeksowanego „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne”, „Athenaeum: Polskie Studia Politologiczne”, vol. 47, s. 43–62. DOI: https://doi.org/10.15804/athena.2015.47.03
Młyńczyk Ł. (2017a), Akcelerator cząstek politologicznych. Polska politologia w obliczu braku światowego sprzężenia zwrotnego, „e-Politikon. Kwartalnik Naukowy Ośrodka Analiz Politologicznych Uniwersytetu Warszawskiego”, nr XXII, s. 115–137.
Młyńczyk Ł. (2017b), Affective and Aspirational Dimension of Political Reality. Is Knowledge of Politics Still the Domain of Political Scientists?, “Historia i Polityka. Półrocznik poświęcony myśli politycznej i stosunkom międzynarodowym”, vol. 29, nr 22, s. 29–41. DOI: https://doi.org/10.12775/HiP.2017.025
Moon J. D. (1991), Pluralism and Progress in the Study of Politics, w: Political Science: Looking to the Future. The Theory and Practice in Political Science, red. W. J. Crotty, Northwestern University Press, Evanston.
Muszyński J. (2007), Podstawy teorii i praktyki polityki, Adam Marszałek, Toruń.
Nocoń J. (2004), Elity polityczne. Studium interpretacji funkcjonalnej, Adam Marszałek, Toruń.
Nocoń J. (2013), Dylematy postaw wobec przeobrażeń teoretycznej struktury wiedzy o polityce, „Cywilizacja i Polityka”, nr 11, s. 13–28.
Nocoń J. (2017), Dyskursywne uprawomocnienie refleksji teoretycznej w naukach o polityce, „Teoria Polityki”, nr 1, s. 34–46. DOI: https://doi.org/10.4467/00000000TP.17.004.6583
Nocoń J. (2019), Changes of political theories in the countries of Central and Eastern Europe, “Journal of Geography, Politics and Society”, vol. 9, nr 4, s. 22–32. DOI: https://doi.org/10.26881/jpgs.2019.4.04
Opałek K. (1972), Charakterystyka nauk politycznych. Stan i perspektywy ich rozwoju w Polsce, „Studia Nauk Politycznych”, nr 2(8), s. 13–28.
Opałek K. (1986), Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Opałek K. (1989), Elementy teorii polityki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Ozimek-Hanslik M. (2016), Czy politologia zaangażowana jest możliwa? Politolog(ia) jako zawód i obietnica, w: Polityka / polityczność. Granice dyskursu, red. B. Krzysztan, W. Ufel, M. Zieliński, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław.
Ozimek-Hanslik M. (2020), Politologia a debata o polityczności. Próba reasumpcji, w: Podmiot – kultura – socjotechnika. Wokół holistycznej interpretacji polityki. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi zw. dr hab. Mirosławowi Karwatowi, red. F. Pierzchalski, M. Tobiasz, J. Ziółkowski, Elipsa, Warszawa.
Pierzchalski F. (2021), Politolog na rozdrożu: między opium kapitalistycznych filistrów a postawą krytyczną, w: Uniwersytet i nauka o polityce – sprawdziany tożsamości, red. M. Karwat, ASPRA-JR, Warszawa.
Ryszka F. (1981), Wstęp do nauki o polityce. Uwagi metodologiczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań.
Simlat M. (2002), O identyfikacji i demokracji nauki o polityce uwag kilka, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica”, z. 1, s. 3–18.
Sobolewski M. (1974), O stanie i perspektywach polskiej nauki o polityce, „Studia Nauk Politycznych”, nr 2(16), s. 31–45.
Sulowski S. (2018), O historii rozwoju badań nad polityką. Krótka historia, długa tradycja, w: Nauki o polityce 2.0. Kontrowersje i konfrontacje, red. S. Sulowski, Elipsa, Warszawa.
Szewczak W. (2012), O przedmiocie badań politologii. Czy jest możliwa ogólna teoria polityki?, „Studia Polityczne”, vol. 29, s. 37–61.
Szczepański W. J. (1980), Teoria polityki a teoria stosunków międzynarodowych (niektóre postulaty metodologiczne), „Studia Nauk Politycznych”, nr 5(47), s. 109–128.
Tanger T. (1977), Amerykańska wersja analizy systemowej w nauce o państwie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
von Beyme K. (2005), Współczesne teorie polityczne, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Woleński J, (1975), Spór o status metodologiczny nauki o polityce, w: Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, red. K. Opałek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Wordliczek Ł. (2013), Czy polska politologia potrzebuje podejścia ilościowego?, w: Podejścia badawcze i metodologie w nauce o polityce, red. B. Krauz-Mozer, P. Ścigaj, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Ziółkowski J. (2013), Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Elipsa, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Jarosław Nocoń, Mateusz Kufliński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.