Słowa kluczowe
użycie siły
wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony
interwencje UE
tożsamość normatywna
Kompas Strategiczny
Jak cytować
Abstrakt
UE nie jest organizacją wojskową, ale może autoryzować i prowadzić operacje wojskowe w określonych okolicznościach, najczęściej w oparciu o mandat ONZ. Użycie siły przez UE jest na ogół ukierunkowane na zarządzanie kryzysowe, zapobieganie konfliktom i utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Podejście do użycia siły ewoluowało od lat 90. Artykuł podejmuje zagadnienie prawnych regulacji i politycznych uwarunkowań użycia siły przez Unię Europejską na przykładzie zaangażowania w ramach operacji wojskowych w latach 2012–2024. Autorka wskazuje na ewolucję użycia siły przez Unię Europejską w kontekście jej tożsamości normatywnej oraz zmieniających się uwarunkowań geopolitycznych. Zestawiając aspekty instytucjonalne, strategiczne i aksjologiczne, tekst przedstawia transformację UE z podmiotu promującego wartości w duchu multilateralizmu ku aktorowi zdolnemu do projekcji siły militarnej. Użycie siły przez UE staje się nie tylko instrumentem obrony wartości, ale i testem odporności oraz spójności politycznej wspólnoty. Wykorzystując koncepcję racjonalnego instytucjonalizmu, autorka argumentuje, że w obliczu szczególnych i wyjątkowo trudnych wyzwań zewnętrznych działania z wykorzystaniem instrumentu użycia siły stają się istotną składową działań zewnętrznych UE.
Bibliografia
Bellamy A. J. (2015), The responsibility to protect: A defense, Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198704119.001.0001
Bickerton C. J., Irondelle B., Menon A. (2011), Security co-operation beyond the nation-state: The EU’s Common Security and Defence Policy, “Journal of Common Market Studies”, 49(1), pp. 1–21. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-5965.2010.02126.x
Biscop S. (2023), War for Ukraine and the rediscovery of geopolitics: must the EU draw new battlelines or keep an open door?, Egmont – Royal Institute for International Relations.
DGAP (2022), Strategic Compass: Ambition, Achievements, and Pitfalls, German Council on Foreign Relations.
Dinstein Y. (2017), War, aggression and self-defence, 6th ed., Cambridge University Press, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108120555
EEAS (2023), EUMAM Ukraine – European Union Military Assistance Mission in support of Ukraine, European External Action Service, https://www.eeas.europa.eu/eumam-ukraine.
Evans G. (2008), The responsibility to protect: Ending mass atrocity crimes once and for all, Brookings Institution Press, Washington, DC. DOI: https://doi.org/10.1353/isia.2009.0001
Fiott D. (2021), Strategic autonomy: Towards “European sovereignty” in defence?, EUISS Chaillot Paper No. 171, European Union Institute for Security Studies, Paris.
Gray C. (2018), International law and the use of force, 4th ed., Oxford University Press, Oxford.
Hall P. A., Taylor R. C. R. (1996), Political science and the three new institutionalisms, “Political Studies”, 44(5), pp. 936–957. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9248.1996.tb00343.x
Howorth J. (2014), Security and Defence Policy in the European Union, Palgrave Macmillan. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-137-42788-5
International Court of Justice (ICJ) (1986), Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua (Nicaragua v. United States of America), Merits, Judgment, I.C.J. Reports.
Juncos A. E. (2017), Resilience as the New EU Foreign Policy Paradigm: A Pragmatist Turn?, “European Security”, 26, pp. 1–18. DOI: https://doi.org/10.1080/09662839.2016.1247809
Karlsrud J., Reykers Y. (24 Jan 2019), Multinational Rapid Response Mechanisms: From Institutional Proliferation to Institutional Exploitation, eds. J. Karlsrud, Y. Reykers, 1 ed., Routledge/Taylor & Francis Group. Global Institutions Series, London–New York. DOI: https://doi.org/10.4324/9781351005333-1
Koenig N. (2021), The EU’s strategic compass for security and defence: Key deliverables and implementation paths, Jacques Delors Centre, Berlin.
Lucarelli S., Manners I. (eds.) (2020), The search for a European identity: Values, policies and legitimacy of the European Union (pp. 11–14), Routledge, London.
Manners I. (2002), Normative Power Europe: A Contradiction in Terms?, “Journal of Common Market Studies”, 40(2), pp. 235–258. DOI: https://doi.org/10.1111/1468-5965.00353
March J. G., Olsen J. P. (1989), Rediscovering institutions: The organizational basis of politics, Free Press, New York.
Matlary J. H. (2006), When Soft Power Turns Hard: Is an EU Strategic Culture Possible?, “Security Dialogue”, 37(1). DOI: https://doi.org/10.1177/0967010606064140
Iakovidis I., Galariotis I. (2018), Permanent structured cooperation : a game changer?, EUI MWP, 2018/07.
Pollack M. A. (2004), The new institutionalisms and European integration, in: European integration theory (pp. 137–156), eds. A. Wiener, T. Diez, Oxford University Press, Oxford.
Pollack M. A. (2007), Rational choice and EU politics, in: Handbook of European Union politics (pp. 31–56), eds. K. E. Jørgensen, M. A. Pollack, B. Rosamond, SAGE, London. DOI: https://doi.org/10.4135/9781848607903.n3
Przybylska-Maszner B. (2024), Wpływ wojny w Ukrainie na rozwój polityki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej, “Politeja” 21(1(88/1). DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2024.88.1.12
Randelzhofer A., Dörr O. (2012), Article 2(4), in: The Charter of the United Nations: A commentary (3rd ed., vol. 1, pp. 208–245), eds. B. Simma, D.-E. Khan, G. Nolte, A. Paulus, Oxford University Press, Oxford.
Roscini M. (2015), Cyber operations and the use of force in international law, Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.4337/9781782547396.00022
Ruys T. (2014), The meaning of “force” and the boundaries of the jus ad bellum: are “minimal” uses of force excluded from UN charter article 2(4)?, “American Journal of International Law”, 108(2), pp. 159–210. DOI: https://doi.org/10.5305/amerjintelaw.108.2.0159
Schimmelfennig F. (2015), Liberal intergovernmentalism and the euro area crisis, “Journal of European Public Policy”, 22(2), pp. 177–195. DOI: https://doi.org/10.1080/13501763.2014.994020
Schmitt M. N. (2011), Cyber operations and the jus ad bellum revisited, “Villanova Law Review”, 56, pp. 569–605.
Sjursen H. (2006), The EU as a “normative” power: How can this be?, “Journal of European Public Policy”, 13(2). DOI: https://doi.org/10.1080/13501760500451667
Tardy T. (2023), The New European Defence and Security Agenda, ELF Policy Brief, Policy Brief.
Tocci N. (2007), Who is a Normative Foreign Policy Actor? The European Union and its Global Partners, CEPS Working Document No. 279, Centre for European Policy Studies, Brussels, December. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.1337974
Toje A. (2011), The European Union as a small power, “Journal of Common Market Studies”, vol. 49, pp. 43–60. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-5965.2010.02128.x
United Nations General Assembly (UNGA) (1970), Declaration on Principles of International Law concerning Friendly Relations and Co-operation among States in accordance with the Charter of the United Nations, Resolution 2625 (XXV).
United Nations (1945), Charter of the United Nations and Statute of the International Court of Justice, San Francisco.
Wheeler N. J. (2000), Saving strangers: Humanitarian intervention in international society, Oxford University Press, Oxford.
Whitman R. G. (ed.) (2011), Normative Power Europe: Empirical and theoretical perspectives, Palgrave Studies in European Union Politics, Palgrave Macmillan, London.
Whitman R. G. (2013), The neo-normative turn in theorising the EU’s international presence, “Cooperation and Conflict”, 48(2), pp. 171–193. DOI: https://doi.org/10.1177/0010836713485538
Zandee D., Stoetman A. Deen B. (2021), The EU’s Strategic Compass for security and defence. Squaring ambition with reality, Clingendael Report, March.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Beata Przybylska-Maszner
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.