Słowa kluczowe
uchwały rocznicowe
Sejm i Senat RP
III Rzeczpospolita
narracje polityczne
transformacja ustrojowa
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł analizuje narracje o III Rzeczypospolitej Polskiej obecne w uchwałach rocznicowych podejmowanych przez Sejm i Senat RP w latach 1989–2023, traktowanych jako narzędzia parlamentarnych praktyk pamięci. Celem badania jest identyfikacja dominujących sposobów interpretowania transformacji ustrojowej oraz kluczowych wydarzeń i postaci po 1989 roku. Zastosowane metody obejmują ilościową analizę treści oraz jakościową analizę dyskursu. Wyniki wskazują na istnienie trzech konkurencyjnych narracji o III RP: narracji sukcesu, podkreślającej pokojowy charakter przemian i demokratyczny rozwój państwa; narracji niedokończonej reformy, zwracającej uwagę na potrzebę korekty błędów transformacji; oraz narracji rozliczeniowej, przedstawiającej rok 1989 jako moment „półwolności” i niewystarczającego zerwania z dziedzictwem komunizmu. Analiza ujawnia także odmienne podejścia izb parlamentu: Sejm RP częściej odzwierciedla bieżące konflikty polityczne, podczas gdy Senat RP akcentuje bardziej integracyjny wymiar pamięci. Uchwały rocznicowe okazują się nie tylko formą upamiętnienia, lecz także instrumentem kształtowania symbolicznej tożsamości współczesnego państwa.
Finansowanie
Publikacja jest efektem projektu badawczego: Miejsce i rola uchwał rocznicowych Sejmu i Senatu RP w polskiej polityce pamięci, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki nr 2017/25/B/HS5/01425.
Bibliografia
Assmann A. (2013), Między historią a pamięcią. Antologia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Assmann J. (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Chwedoruk R. (2018), Polityka historyczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Nijakowski L. M. (2008), Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Nora P. (1989), Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire, “Representations”, nr 26.
Nora P. (2011), Czas pamięci, „Res Publica Nowa”, nr 7.
Secler B. (2022), Uchwały rocznicowe Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. O ich miejscu i roli w polskiej polityce pamięci po 1989 roku, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Poznań.
Sejm RP, 2018, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 lipca 2018 r. w sprawie ustanowienia roku 2019 Rokiem Anny Walentynowicz (M.P. 2018, poz. 732).
Sejm RP, 2016, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 października 2016 r. w sprawie upamiętnienia Marka Grechuty w 10. rocznicę śmierci (M.P. 2016, poz. 1004).
Sejm RP, 2015, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 grudnia 2015 r. w 10. rocznicę złożenia przysięgi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego (M.P. 2016, poz. 9).
Sejm RP, 2014, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 marca 2014 r. w sprawie uczczenia pamięci Jacka Kuronia (M.P. 2014, poz. 252).
Sejm RP, 2014a, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 lutego 2014 r. w sprawie upamiętnienia pułkownika Ryszarda Kuklińskiego (M.P. 2014, poz. 183).
Sejm RP, 2014b, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie uczczenia Jacka Kaczmarskiego w 10. rocznicę Jego śmierci (M.P. 2014, poz. 323).
Sejm RP, 2014c, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 września 2014 r. w 25. rocznicę powołania Rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego (M.P. 2014, poz. 854).
Sejm RP, 2009, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 września 2009 r. w sprawie 20. rocznicy utworzenia pierwszego niekomunistycznego rządu – Premiera Tadeusza Mazowieckiego (M.P. 2009, Nr 59 poz. 792).
Sejm RP, 2009a, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie uczczenia 20. rocznicy wyborów z 4 czerwca 1989 r. i odzyskania przez Polskę wolności (M.P. 2009, Nr 34, poz. 500).
Sejm RP, 2007, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2007 r. w sprawie uczczenia pamięci Jacka Kaczmarskiego w 50. rocznicę Jego urodzin (M.P. 2007, poz. 224).
Senat RP, 2019, Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 maja 2019 r. w 40. rocznicę I pielgrzymki Jana Pawła II do Polski oraz w 30. rocznicę odrodzenia Senatu Rzeczypospolitej Polskiej i częściowo wolnych wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. 2019, poz. 470).
Senat RP, 2017, Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 lipca 2017 r. w 25. rocznicę odwołania rządu Jana Olszewskiego (M.P. 2017, poz. 761).
Senat RP, 2015, Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 grudnia 2015 r. w 10. rocznicę złożenia przysięgi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego (M.P. 2015, poz. 1298).
Stenogram z 75. posiedzenia Sejmu RP VIII kadencji, 12 IX 2014.
Szacka B. (2006), Czas przeszły, pamięć, mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Szacka B. (2001), Pamięć społeczna a identyfikacja narodowa, w: Trudne sąsiedztwa. Z socjologii konfliktów narodowych, red. A. Jasińska-Kania, Warszawa.
Traba R. (2006), Historia – przestrzeń dialogu, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
Traba R. (2010), Polityka wobec historii: kontrowersje i perspektywy, „Teksty Drugie”, nr 1–2(121–122).
Traverso E. (2014), Historia jako pole bitwy, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
Wolff-Powęska A. (2011), Pamięć – brzemię i uwiedzenie. Z dziejów kultury politycznej Polski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Bartłomiej Secler
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.