Abstrakt
Przedstawiany artykuł mieści się w nurcie badań poszukujących psychologicznych uwarunkowań zaangażowania politycznego młodych. W badaniach zweryfikowano znaczenie predyktorów nadziei podstawowej (mierzonej Kwestionariuszem Nadziei Podstawowej – BHI-12 Jerzego Trzebińskiego i Mariusza Zięby) i orientacji pozytywnej (mierzonej Skalą Orientacji Pozytywnej w polskiej adaptacji Marioli Łaguny, Piotra Olesia oraz Doroty Filipiuk) dla zmiennej zależnej, przedstawianej jako trzy autonomiczne czynniki: partycypacja wyborcza, inne formy partycypacji politycznej oraz postawa obywatelska. Mając na uwadze założenia teoretyczne zmiennych w procesie projektowania badań postawiono hipotezę, że zmienne te mogą odgrywać istotną rolę w zaangażowaniu politycznym. Założono, że może to być jeden z istotnych fundamentów generujących zachowania wspólnotowe i kształtujących postawy ukierunkowane na drugiego człowieka i dobro wspólne. Przeprowadzone badania (N = 422) potwierdziły przypuszczenia, przy czym model dwuzmiennowy okazał się najsłabszym predyktorem partycypacji wyborczej, z kolei dla innych form partycypacji politycznej oraz postawy obywatelskiej okazał się lepszą determinantą.
Bibliografia
Beck A. T., Weissman A., Lester D., Trexler L. (1974), The measurement of pessimism: The Hopelessness Scale, „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, vol. 42, nr 6.
Boski P. (1991), Jak wartości społeczno-polityczne dzieliły elektoraty pretendentów do Belwederu w wyborach prezydenckich 1990?, w: W. Z. Daab, K. Korzeniowski, P. Boski, K. Gembura-Chmielewski, K. Skarżyńska, M. Zakrzewski, Polski wyborca ’90. Psychospołeczne studia nad wyborami prezydenckimi, t. 1, Instytut Psychologii PAN, Warszawa.
Bourne P. A. (2010), Unconventional political participation in a middle-income developing country, „Current Research Journal of Social Sciences”, vol. 2, nr 2.
Braithwaite V. (1997), Harmony and security value orientations in political evaluation, „Personality and Social Psychology Bulletin”, vol. 23, nr 4.
Bronowicka A. (2005), Alienacja polityczna i społeczna jako wyznacznik zachowań wyborczych młodzieży, w: Wyzwania i zagrożenia demokracji w Polsce w obliczu wyborów 2005, red. A. Bronowicka Opole.
BS/172/99, Zmiany w psychologicznych profilach elektoratów partyjnych. Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa, listopad 1999.
BS/95/2002, Psychologiczne profile elektoratów partyjnych. Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa, czerwiec 2002.
Campbell A., Converse P. E., Miller W. E., Stokes D. E. (1960), The American voter, Nowy Jork.
Caprara G. V. (2009), Positive orientation: Turning potentials into optimal functioning, „The Bulletin of the European Health Psychologist”, vol. 11, nr 3.
Caprara G. V., Alessandri G., Trommsdorff G., Heikamp T., Yamaguchi S., Suzuki F. (2012), Positive Orientation across three cultures, „Journal of Cross-Cultural Psychology”, vol. 43, nr 1.
Cavallo J. V., Fitzsimons G. M., Holmes J. G., Murray S. L. (2012), Managing motivational conflict: how self-esteem and executive resources influence self-regulatory response to risk, „Journal of Personality and Social Psychology”, vol. 103, nr 3.
Chitty C. (2010), Educating for political activity, „Educational Review”, vol. 62, nr 4.
Cieciuch J., Zaleski Z. (2011), Polska adaptacja Portretowego Kwestionariusza Wartości Shaloma Schwartza, „Czasopismo Psychologiczne”, vol. 17, nr 2.
Cwalina W., Falkowski A. (2006), Marketing polityczny. Perspektywa psychologiczna, Gdańsk.
Diener E. (1984), Subjective well-being, „Psychological bulletin”, vol. 95, nr 3.
Drobczyński S., Żyromski M. (2004), Rola wyborów w procesie kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Poznań.
Erikson E. H. (2000), Dzieciństwo i społeczeństwo, Poznań.
Flanagan C. A., Sherrod L. R. (1998), Youth Political Development: An Introduction, „Journal of Social Issues”, vol. 54, nr 3.
Fyfe I. (2009), Researching youth political participation in Australia. Arguments for an expanded Focus, „Youth Studies Australia”, vol. 28, nr 1.
Geisler R. (2004), Społeczeństwo obywatelskie i demokracja lokalna w Tychach, „Studia Regionalne i Lokalne”, vol. 4, nr 18.
Gliński P. (2009), Społeczeństwo obywatelskie w Polsce – dwadzieścia lat przemian, w: Transformacja systemowa w Polsce 1989–2009, red. R. Glajcar, W. Wojtasik, Katowice.
Gwozda M. (2009), Młodzież a polityka. Między zaniechaniem a zniechęceniem, w: Psychologiczne i społeczne dylematy młodzieży w XXI wieku, red. G. Kwiatkowska, M. Filipiak, Lublin.
Inglehart R. (1977), The Silent Revolution: Changing Values and Political Styles Among Western Publics, Princetown.
Juczyński Z. (2001), Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Warszawa.
Klebaniuk J. (2005), Orientacja na dominację jako wyznacznik intencji wyborczych, w: Wyzwania i zagrożenia demokracji w Polsce w obliczu wyborów 2005, red. A. Bronowicka, Opole.
Korzeniowski K. (1991), Poczucie podmiotowości-alienacji politycznej. Uwarunkowania psychospołeczne, Poznań.
Korzeniowski K. (1997), O psychospołecznych uwarunkowaniach zachowań wyborczych Polaków w latach dziewięćdziesiątych, w: Prognozy i wybory. Polska demokracja ’95, red. L. Kolarska- Bobińska, R. Markowski, Warszawa.
Lamprianou I. (2012), Contemporary Political Participation Research: A Critical Assessment, w: Democracy in Transition. Political Participation in the European Union, red. K. N. Demetriou, Berlin.
Lister R. (2007), Why citizenship: Where, when and how children?, „Theoretical Inquiries in Law”, vol. 8, nr 2.
Łaguna M., Lachowicz-Tabaczek K., Dzwonkowska I. (2007), Skala Samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody, „Psychologia Społeczna”, vol. 2, nr 2(4).
Łaguna M., Oleś P., Filipiuk D. (2011), Orientacja pozytywna i jej pomiar: polska adaptacja Skali Orientacji Pozytywnej, „Studia Psychologiczne”, t. 49.
Młodzież 2008 (2009), „Opinie i Diagnozy”, nr 13, Warszawa.
Munroe T. (2002), An introduction to politics. Lectures for first-year students, Canoe.
Niemi R. G., Hepburn M. A. (1995), The Rebirth of Political Socialization, „Perspectives on Political Science”, vol. 24, nr 1.
Oleś P., Juros A. (1985), Symptom poczucia beznadziejności w kognitywno-afektywnej teorii depresji A. T. Becka: Skala „Hopelessness” – polska adaptacja, „Summarium”, 34–35.
Pilch I. (2012), Wartości podstawowe a preferencje ideologiczne i decyzje wyborcze w wyborach do Sejmu 2011, „Political Preferences”, nr 3.
Plecka D., Turska-Kawa A., Wojtasik W. (2013), Obywatelskie kompetencje polityczne, „Kultura i Edukacja”, nr 3(96).
Reimanis G. (1982), Relationship of locus of control and anomie to political interest among American and Nigerian students, „Journal of Social Psychology”, vol. 116, nr 2.
Rokeach M. (1973), The natures of human values, Nowy Jork.
Scheier M. F., Carver C. S., Bridges M. W. (1994), Distinguishing optimism from neuroticism (and trait anxiety, self-mastery, and self-esteem): A reevaluation of the Life Orientation Test, „Journal of Personality and Social Psychology”, vol. 67, nr 6.
Seligman M., Csikszentmihalyi M. (2000), Positive Psychology – An Introduction, „American Psychologist”, vol. 55, nr 1.
Seligman M., Steen T. A., Par N., Peterson Ch. (2005), Positive Psychology Progress – Empirical Validation of Interventions, „American Psychologist”, vol. 60, nr 5.
Sękowska M. (2000), Neopsychoanalityczna koncepcja rozwoju psychospołecznego Erika H. Eriksona, w: Duchowy rozwój człowieka: fazy życia, osobowość, wiara, religijność. Stadialne koncepcje rozwoju w ciągu życia, red. P. Socha, Kraków.
Skarżyńska K. (2005), Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Warszawa.
Skarżyńska K., Chmielewski K. (1993), Dlaczego ludzie nie głosują, w: Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, red. J. Reykowski, Warszawa.
Szczegóła L. (2013), Bierność obywateli. Apatia polityczna w teorii demokratycznej partycypacji, Warszawa.
Śpiewak P. (2001), Pokolenie bez obywateli, „Tygodnik Powszechny”, http://www.tygodnik.com.pl/numer/2744/spiewak.html, 20.01.2016.
Trzebiński J., Zięba M. (2003A), Nadzieja, strata i rozwój, „Psychologia Jakości Życia”, nr 2.
Trzebiński J., Zięba M. (2003B), Kwestionariusz nadziei podstawowej – BHI-12. Podręcznik, Warszawa.
Turska-Kawa A. (2010), Dyspozycyjny lęk jako zmienna różnicująca aktywność wyborczą w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku, w: Wybory do Parlamentu Europejskiego. Kampanie w Polsce i Europie, red. A. Sokala, B. Michalak, A. Frydrych, R. Zych, Toruń.
Turska-Kawa A. (2012), Aktywizacja polityczna młodych, w: Polityka w opinii młodych. Idee – Instytucje – Obywatele, red. A. Turska-Kawa, Katowice.
Verba S., Nie N. (1972), Participation in America: Political Democracy and Social Equality, New York.
Verba S., Schlozman K. L., Brady H. (1995), Voice and Equality. Civic Voluntarism in American Politics, London.
Wojtasik W. (2012), Funkcje wyborów w III Rzeczypospolitej. Teoria i praktyka, Katowice.
Zaufanie społeczne, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2012.
Żerkowska-Balas M., Zaremba M., Partycypacja nowych wyborców, http://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Masz%20Glos/partycypacja_nowych_wyborcow.pdf, 13.01.2016.