Słowa kluczowe
obrazy Europy
partie polityczne
polityzacja
polaryzacja
wojna na Ukrainie
europejski traktat konstytucyjny
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł analizuje fenomen polityzacji na przykładzie obrazów Europy w politycznym dyskursie Polski w latach 1990–2016. Autorzy wychodzą od fazowego modelu polskiej polityki europejskiej (adaptacja, kontestacja, kooperacja, suwerenizm) i argumentują, że zmiana wewnątrzpolitycznych relacji władzy w Polsce nie jest wystraczającym wyjaśnieniem dla dynamiki faz polskiej polityki europejskiej. Z tego względu analizie poddane są obrazy Europy, z którymi związane są różne potencjały polityzacyjne. Po przedstawieniu konceptualizacji obrazów Europy przeanalizowane zostaną dwa przypadki znajdujące się w fazach konfrontacji i suwerenizmu, które to wykazują duży stopień polaryzacji politycznej: debata o europejskim traktacie konstytucyjnym (2005) oraz polityka wschodnia w trakcie wojny na Ukrainie (2014). Analiza potwierdza, że w przypadku Polski głównymi podmiotami polityzacji pozostają partie polityczne. Poprzez silną polaryzację obrazów Europy na poziomie elit politycznych odzwierciedlane są z jednej strony zróżnicowane nastroje społeczne. Równocześnie, silna polaryzacja powoduje, że nawet w ramach jednej partii politycznej widoczna jest silna dynamika polityzacyjna, a obrazy Europy cechują się wysoką niestabilnością.
Bibliografia
Baliszewski T. (2014), Paweł Kukiz: Niemcy sprzedadzą nas Ruskim, jak dziś sprzedali Ukrainę, http://natemat.pl/92843,pawel-kukiz-niemcy-sprzedadza-nas-ruskim-jak-dzis-sprzedali-ukraine, 16.7.2016.
Biedroń R. (2014), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 79 w dniu 6.11.2014, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=79&dzien=2&wyp=99&view=1, 16.7.2016.
Closa C. (2006), The Ratification Process in Poland, http://www.unizar.es/euroconstitucion/Treaties/Treaty_Cons_Rat_poland.htm, 16.7.2016.
Diez T. (1999), Die EU lesen. Diskursive Knotenpunkte in der britischen Europadebatte, VS Verlag, Wiesbaden.
Einhäuser B., Salborn G. V. (2006), Der Ratifizierungsstand zum Europäischen Verfassungsvertrag. Sachstand und Stimmungen in den einzelnen Mitgliedstaaten der Europäischen Union,
Juni 2006, http://www.kas.de/proj/home/pub/9/1/year-2006/dokument_id-8595/index.html, 9.10.2006.
Fischer T., Metz A. (2004), Mit Nizza am Abgrund? Die Institutionen der EU-25 nach dem gescheiterten Brüsseler Verfassungsgipfel, Centrum für angewandte Politikforschung, Reform-Spotlight, nr 1, http://www.cap.lmu.de/download/spotlight/Reformspotlight_01-04_d.pdf, 16.7.2016.
Flis J. (2012), Recht und Gerechtigkeit (PiS) – unkoordinierter Flügelschlag, „Polen-Analysen” 117, http://www.laender-analysen.de/polen/pdf/PolenAnalysen117.pdf, 16.7.2016.
Gaisbauer H. P. (2005), Polen und der Verfassungsvertrag in der IGC 2003 – ein klassisches two level game?, „Österreichische Zeitschrift für Politikwissenschaft”, nr 34(3), s. 295–310.
Gaisbauer H. P. (2006), Ideologie oder Strategie? Polnischer Euroskeptizismus nach dem EU-Beitritt, „Österreichische Zeitschrift für Politikwissenschaft”, nr 35(2), s. 173–188.
Gaisbuer H. P. (2008), Polens Vorstellungen zur künftigen Gestalt der EU und dem Grad polnischdeutscher Kooperation, w: Deutschland und Polen. Die europäische und internationale Politik, red. T. Jäger, D. W. Dylla, VS Verlag, Wiesbaden, s. 57–79.
Grieco J. (1996), State Interests and Institutional Rule Trajectories: A Neorealist Interpretation of the Maastricht Treaty and European Economic and Monetary Union, „Security Studies”, nr 5(3), s. 261–306, DOI:10.1080/09636419608429281.
Grimm D. (2015), The Democratic Costs of Constitutionalisation: The European Case, „European Law Journal”, nr 21(4), s. 460–473, DOI: 10.1111/eulj.12139.
Hahn I. (2007), Polen und „Europa”. Europabilder und nationale Identität im Beitrittsprozess zur Europäischen Union, Wrocław ATUT. Institut für Europäische Politik (2006b, ed.), EU-25 Watch, nr 3, Berlin, nieopublikowany fragment pracy dotyczący Finlandii autorstwa Artturi Virkkunen i Kristi Raik, przesłany drogą elektroniczną w dniu 28.06.2016 przez Hannę Ojanen, http://www.eu-27watch.org/?q=node/30, 16.7.2016.
IEP (Institut für Europäische Politik) (2006a, ed.), EU-25 Watch, nr 2, January 2006, Berlin, dostępny w World Wide Web: http://www.eu-27watch.org/?q=taxonomy/term/2, 16.7.2016.
Interiafakty (2016), Kukiz: Unia Europejska gorsza niż Związek Sowiecki, http://fakty.interia.pl/tylkou-nas/news-kukiz-unia-europejska-gorsza-niz-zwiazek-sowiecki,nId,1949104, 16.7.2016.
Ipsen H. P. (1972), Europäisches Gemeinschaftsrecht, Mohr, Tübingen.
Jachtenfuchs M. (2002), Die Konstruktion Europas. Verfassungsideen und institutionelle Entwicklung, Nomos, Baden-Baden.
Jachtenfuchs M., Diez T., Jung S. (1998), Which Europe? Conflicting Models of a Legitimate European Political Order, „European Journal of International Relations”, nr 4(4), s. 409–445.
Jung S. (1999), Europa, made in France. Eine Analyse des politischen Diskurses Frankreichs zur Zukunft der Europäischen Gemeinschaft – von den Anfängen bis heute, Nomos, Baden-Baden.
Kaczyński J. (2003), Konwencja konstytucyjna Prawa i Sprawiedliwości. Wystąpienie prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, Warszawa, http://old.pis.org.pl/doc.php?d=unit&id=23, 16.7.2016.
Karolewski I. P. (2016), Protest and participation in post-transformation Poland: The case of the Committee for the Defense of Democracy, „Communist and Post-Communist Studies”, nr 49(3), s. 1–13, DOI: 10.1016/j.postcomstud.2016.06.003.
Karolewski I. P., Benedikter R. (2016a), Poland’s Conservative Turn and the Role of the European Union, „European Political Science”, DOI: 10.1057/s41304-016-0002-x, im Erscheinen.
Karolewski I. P., Benedikter R. (2016b), Poland‘s conservative turn of 2015: Where are its real origins?, CIFE Policy Paper 35, Centre international de formation européenne, http://www.cife.eu/Ressources/FCK/files/publications/policy%20paper/CIFE_PP35_Polands_conservative_turn_of_2015_Karolewski_Benedikter_2016.pdf, 16.7.2016.
Karolewski I. P., Mehlhausen T., Sus M. (2014, red.), Polandźs EU-Council Presidency unter Evaluation. Navigating Europe through Stormy Waters, Nomos, Baden-Baden.
Kassim H., Menon A. (2003), The principal–agent approach and the study of the European Union: promise unfulfilled?, „Journal of European Public Policy”, nr 10(1), s. 121–139, DOI: 10.1080/1350176032000046976.
Kosiniak-Kamysz W. (2016), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 10 w dniu 29.01.2016, http://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter8.nsf/0/6A4CD2F71231A36FC1257F4D003FECA4/%24File/10_b_ksiazka_bis.pdf, 16.7.2016.
Kośmiński P. (2016), Pawłowicz z posłami Kukiz’15 będzie wyliczać, ile Polska traci na członkostwie w Unii, http://wyborcza.pl/1,75398,19781008,pawlowicz-z-poslami-kukiz-15-bedzie-wyliczac-ile-polska-traci.html, 16.7.2016.
Larsen H. (1997), Foreign policy and discourse analysis: France, Britain and Europe, Routledge, London.
Marcussen M., Risse T., Engelmann-Martin D., Knopf H.-J., Roscher K. (2001), Constructing Europe? The Evolution of Nation-State Identities, w: The Social Construction of Europe, red. T. Christiansen, K. E. Jørgensen, A. Wiener, Sage, London, s. 101 120.
Maurer A. i in. (2006), Ratifikationsverfahren zum EU-Verfassungsvertrag, Stiftung für Wissenschaft und Politik, http://www.swp-berlin.org/de/common/get_document.php?id=1135, 16.7.2016.
Mehlhausen T. (2009), Der Streit um die doppelte Mehrheit. Deutsch-polnische Differenzen in der Europapolitik, w: Zwischen Skepsis und Vertrauen. Die deutsch-polnischen Beziehungen im Wandel, red. K. Mazurek, T. Mehlhausen, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 155–165.
Miller L. (2014), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 79 w dniu 6.11.2014, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=79&dzien=2&wyp=98&view=2,
07.2016.
Miller L. (2015), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 91 w dniu 23.04.2015, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=91&dzien=2&wyp=41&view=2, 16.07.2016.
Moravcsik A. (1998), The Choice for Europe: Social Purpose and State Power from Messina to Maastricht, Cornell University Press, Ithaca.
Münch H. (2007), Leitbilder und Grundverständnisse der polnischen Europapolitik, Springer VS, Wiesbaden.
„Nasz Dziennik” (2004), Kolejny krok ku eurototalitaryzmowi, 30.10.–1.11.
Palikot J. (2014), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie 67 w dniu 8.05.2014, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=67&dzien=2&wyp=88&view=2, 16.07.2016.
PAP (Polska Agencja Prasowa) (2004), Posłowie odrzucili projekt uchwały LPR ws. Unijnej konstytucji, 3.12.2004.
PAP (Polska Agencja Prasowa) (2004b), Parlament Europejski poparł unijną konstytucję, 30.10.– 1.11.2004.
PAP (Polska Agencja Prasowa) (2005a), Kwaśniewski: Traktat Konstytucyjny UE, to możliwość szybszej integracji Unii, 20.01.2005.
PAP (Polska Agencja Prasowa) (2005b), Ratyfikacja konstytucji UE – w referendum, 20.01.2005.
PAP (Polska Agencja Prasowa) (2005c), Komorowski: absolutna większość PO poprze unijną konstytucję, 18.01.2005.
PAP (Polska Agencja Prasowa) (2005d), Saryusz-Wolski: Referendum później, tym lepiej, 12.01.2005.
PAP (Polska Agencja Prasowa) (2005e), Pawlak: Traktat Konstytucyjny daje nam rolę hamulcowego, 21.01.2005.
Petru R. (2016), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 10 w dniu 29.01.2016, http://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter8.nsf/0/6A4CD2F71231A36FC1257F4D003FECA4/%24File/10_b_ksiazka_bis.pdf, 16.07.2016.
Prawo i Sprawiedliwość (2011), Nowoczesna, solidarna, bezpieczna Polska. Program Prawa i Sprawiedliwości, Warszawa, http://old.pis.org.pl/download.php?g=mmedia&f=program_pis_2009. pdf, 16.7.2016.
Risse T. (2000), „Let’s Argue”: Communicative Action in World Politics, „International Organization”, nr 54(1), s. 1–39.
Risse T., Engelmann-Martin D., Knopf H.-J., Roscher K. (1999), To Euro or Not to Euro?: The EMU and Identity Politics in the European Union, „European Journal of International Relations”, nr 5(2), s. 147–184.
„Rzeczpospolita” (2004), Czy poprzeć konstytucję Europy, 3.12.2004.
Scharpf F. (1999), Governing in Europe: Effective and Democratic?, Oxford University Press, Oxford.
Schetyna G. (2016), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu Posiedzenie nr 91 w dniu 23.04.2015, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=91&dzien=2&wyp=37&view=2, 16.7.2016.
Sikorski R. (2011), Polen und die Zukunft der Europäischen Union, Rede am 28.11.2011, Berlin, http://berlin.msz.gov.pl/resource/20e5da7c-594f-4186-a52a-5857559ed956, 16.07.2016.
Sikorski R. (2014), Informacja ministra spraw zagranicznych o założeniach polskiej polityki zagranicznej w 2014 roku, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=67&dzien=2&wyp=83&view=2, 16.7.2016.
Steinmeier F.-W. (2016), Germany’s New Global Role: Berlin Steps Up, „Foreign Affairs”, July/August 2016 Issue, https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2016-06-13/germany-s-newglobal- role, 16.7.2016.
Szczerski K. (2014a), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 67 w dniu 8.05.2014, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=67&dzien=2&wyp=93&view=2, 16.07.2016.
Szczerski K. (2014b), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 79 w dniu 6.11.2014, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=79&dzien=2&wyp=99&view=2, 16.07.2016.
Szpunar M. (2012), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 16 w dniu 14.06.2012, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=16&dzien=2&wyp=103&view=2, 16.07.2016.
Szymczuk M. (2016), Kukiz’15 rozważa referendum ws. wystąpienia Polski z UE, http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Kukiz15-rozwaza-referendum-ws-wystapienia-Polski-z-UEKulesza-chcemy-zeby-Polska-byla-traktowana-przynajmniej-na-rowni-z innymi-pan-stwami,wid,18146306,wiadomosc.htmlticaid=1173db&_ticrsn=3, 16.07.2016.
Tarczyński D. (2016), Wypowiedź na posiedzeniach Sejmu. Posiedzenie nr 10 w dniu 29.01.2016, http://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter8.nsf/0/6A4CD2F71231A36FC1257F4D003FECA4/%24File/10_b_ksiazka_bis.pdf, 16.07.2016.
„Trybuna” (2004), Integracja Europejska, 1.11.2004.
Tusk D. (2014), Wypowiedź na posiedzeniu Sejmu. Posiedzienie nr 67 w dniu 8.05.2014, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=67&dzien=2&wyp=86&view=2, 16.07.2016.
Vetter R. (2005), Wer sind die wahren Europäer? Osteuropa und die EU-Krise, „Osteuropa”, nr 55, s. 103–116.
Vetter R. (2015), Von Kaczyńskis Gnaden. Die neue nationalkonservative Regierung, Polen-Analysen 173, s. 2–8.
Wagner W. (2002), Die Konstruktion einer europäischen Außenpolitik: deutsche, französische und britische Ansätze im Vergleich, Campus, Frankfurt a.M.
Waltz K. (1979), Theory of international politics, McGraw-Hill, Boston i in.
Waszczykowski W. (2014), Wypowiedź na posiedzenu Sejmu. Posiedzenie nr 67 w dniu 8.05.2014, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=67&dzien=2&wyp=85&vie w=2, 16.07.2016.
Waszczykowski W. (2016), Informacja ministra spraw zagranicznych o założeniach polskiej polityki zagranicznej w 2016 r., http://www.mfa.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/minister_witold_waszczykowski_o_priorytetach_polskiej_dyplomacji, 16.07.2016.
Wendt A. (1992), Anarchy Is What States Make of It, „International Organization”, nr 46, s. 391–425.
Wendt A. (1999), Social Theory of International Politics, Cambridge University Press, Cambridge i in.