Abstract
A monument is not an imitation or representation of the past, but a cultural construct. The choice of a theme and the way it is presented in a monumental sculpture show what a particular group considered important and worthy of commemoration. Although it refers to the past, it is primarily concerned with the reality in which it was created. It is a response to a demand. The monuments of Wojtek which were founded in Poland in 2013-2014 contributed to the consolidation and dissemination of ideas about the bear-hero of Monte Cassino. By exposing patriotic themes and national symbols, the fate of the bear has been linked with the history of Poland during and after World War II. This clear and unequivocal message about the unusual relationship between Wojtek and the Anders’ Army soldiers does not mention how the animal was treated. Thus, the chance to problematize the fate of the bear in man’s captivity has been missed.References
Assmann A. (2013), Między historią a pamięcią. Antologia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Assmann J. (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość cywilizacji starożytnych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Austin J. L. (1962a), Sense and Sensibilia, Oxford University Press, Oxford.
Austin J. L. (1962b), How to Do Things With Words, Oxford University Press, Oxford.
Bałus W. (2014) Pomnik, in: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, eds. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Berliner D. (2005), The Abuses o f Memory: Reflections on the Memory Boom in Anthropology, “Anthropological Quarterly”, no. 1. Geschichtspolitik in Europa seit 1989. Deutschland, Frankreich und Polen im internationalen Vergleich (2013), eds. É. François, K. Kończal, R. Traba, S. Troebst, Wallstein, Gottingen.
Drewka W. (2013), Szymbark. Niedźwiedź Wojtek ma swój pomnik w CEPR, http://expresskaszubski.pl/kultura/2013/09/szymbark-niedzwiedz-wojtek-ma-swoj-pomnik-w-cepr (6.05.2015).
Halbwachs M. (1950), La mémoire collective, Albin Michel, Paris.
Hamilton A. (1990), Monuments and Memory, “The Australian Journal of Media & Culture”, no. 1.
Lasocki W. (1968), Wojtek spod Monte Cassino. Opowieść o niezwykłym niedźwiedziu, GryfPublications, Londyn.
Lasocki W., Morgan G. (1970), Soldier Bear, HarperCollins, London.
Małaczewski E. (no date of publication), Dzieje Baśki Murmańskiej. Hstorja o białej niedźwiedzicy,
Nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa-Karków-Lublin-Lódź-Poznań-Wilno-Zakopane.
Miklaszewska M. (2007), Wojtek z Armii Andersa, Fronda, Warszawa.
Mikula-Deegan K. (2011), Private Wojtek: Soldier Bear, Matador, Leicester.
Musil R. (1987), "Monuments”, in Posthumous Papers of a Living Author, Eridanos Press, Hygiene.
Nijakowski L. M. (2008), Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Nora P. (1989), Between Memory and history: Les Lieux de Mémoire, “Representations”, no. 26.
Nora P. (1995), Das Abenteuer «Lieux de mémoire», in: Nation und Emotion. Deutschland und Frankreich im Vergleich, 19. und 20. Jahrhundert, red. É. François, H. Siegrist, J. Vogel,Wallstein, Gottingen.
Odsłonięcie pomnika niedźwiedzia Wojtka i nadanie Zespołowi Szkół Tekstylno-Handlowych w Żaganiu imienia gen. Władysława Andersa (2013), http://www.powiatzaganski.pl/PL/511/1770/Odsloniecie_pomnika_niedzwiedzia_Wojtka_i_nadame_Zespolowi_Szkol_Tekstylno-HandlowychwZaganiuimieniagenWladyslawaAndersa/k/, 6.05.2015.
Odsłonili pomnik niedźwiedzia, który... walczył pod Monte Casino (2013), http://www.tvn24.pl/pomorze,42/odslonili-pomnik-niedzwiedzia-ktory-walczyl-pod-monte-casino,355241.html, 7.05.2015.
Orr A. (2012), Niedźwiedź Wojtek. Niezwykły żołnierz Armii Andersa, Replika, Zakrzewo.
Orr A. (2010), Wojtek the Bear: Polish War Hero, Birlinn Ltd, Edinburgh.
Pascal B. (2013), Thoughts: Selected and Translated, Cambridge University Press.
Paulin G. (2008), Voytek the Soldier Bear: Niedźwiedź Żołnierz o imieniu Wojtek, no place of publication.
Piwko dla niedźwiedzia (2008), director: M. Dłużewska, production: Studio Filmowe Kalejdoskop dla TVP Polonia.
Pomnik niedźwiedzia Wojtka stanął w Parku Jordana w Krakowie, http://www.pap.pl/palio/html.run7_Instance=cms_www.pap.pl&_PageID=1&s=infopakiet&dz=rozmaitosci&idNewsComp=&filename=&idnews=162297&data=&status=biezace&_CheckSum=-184605153, 7.05.2015.
Przymanowski J. (1979), Kanonier Wojtek, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Rappaport J. (1990), The Politics o f Memory. Native Historical Interpretation in the Colombian Andes, Cambridge University Press, Cambridge.
Robertson J. (2014), Wojtek: War Hero Bear, Birlinn Ltd, Edinburgh.
Słownik terminologiczny sztuk pięknych (2007), red. K. Kubalska-Sulkiewicz, M. Bielska-Łach, A. Manteuffel-Szarota, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Sosnowska W. (2015), Delegacja z ZSTH na uroczystościach odsłonięcia pomnika niedźwiedzia
Wojtka w Imoli, we Włoszech, http://www.powiatzaganski.pl/PL/96/2374/Delegacja_z_ZSTH_nauroczystosciachodslonieciapomnikaniedzwiedziaWojtkawImoli__we_Wloszech/k/, 6.05.2015.
Szacka B., (2006), Czas przeszły, pamięć, mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
The Animals in War Memorial Fund, http://www.animalsinwar.org.uk/, 7.05.2015.
The Bear that went to war (the Polish version: Wojtek, niedźwiedź, który poszedł na wojnę) (2011), directors: W. Hood, A. Lavis, production: Animal Monday, BBC Scotland, BraidMade Films,Mitteldeutscher Rundfunk (MDR), Polski Instytut Filmowy, Telewizja Polska.
The Wojtek Memorial Trust, http://www.wojtekmemorialtrust.com/, 16.06.2015.
Traba R. (2009), Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Wierzbicki Ł. (2009), Dziadek i niedźwiadek. Prawdziwa historia, Pointa, Konstancin.
Wolff-Powęska A. (2011), Pamięć - brzemię i uwolnienie: Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945-2010), Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.