Abstrakt
Integracja europejska jako proces społeczny pozostaje pod wpływem licznych zagrożeń, które w różnym zakresie mogą na nią oddziaływać. Przynajmniej częściowo występują one na płaszczyźnie politycznej - stając się konsekwencją zachodzących procesów ekonomicznych czy psychologicznych. Ewolucja postaw społecznych jednostek może mieć negatywne znaczenie dla europejskich społeczeństw. W niniejszym artykule szczególną uwagę autorzy poświęcają zagrożeniom płynącym z atomizacji, anomii oraz społecznej alienacji. Odniesieniem dla ich oddziaływania jest sfera społeczno-polityczna. Atomizacja może wpływać na poziom uczestnictwa politycznego i doprowadzić do upadku moralnych i społecznych zasad demokracji. Anomia wiąże się z reakcjami adaptacyjnymi, które mogą powodować wycofanie się z istniejących norm i wartości społecznych. Dodatkowo anomia i atomizacja mogą oddziaływać w ramach megatrendów sprawiając, że trudniej adaptować procesy demokratyzacyjne. Mając na uwadze znaczenie aspektu psychologicznego funkcjonowania jednostki w środowisku społecznym, analizie został poddany także problem alienacji społecznej, który w określonych wymiarach może stanowić istotne zagrożenie dla procesów integracji europejskiej.
Bibliografia
Burbach H. (1972), The development o f a contextual measure of alienation, “Pacific Sociological Journal”, vol. 15.
Caruana A., Chircop S. (2001), The dark side of globalization and liberalization: helplessness, alienation and ethnocentrism among smali business owner and managers, “Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing”, Best Business Books, printed by the Haworth Press, inc., vol. 9/4.
Celabrese R. L., Anderson R. E. (1986), The public schools: a source of stress and alienation among female teachers, “Urban Education”, vol. 21.
Celabrese R. L., SeldinC. (1986), The public school: An analysis of the female response to thesecondary school environment, “The high school joumal”, vol. 69/2.
Czajkowski J. (2002), Wyborca na rynku politycznym [Voter on the electoral market], in: Marketing polityczny w teorii i w praktyce [Political marketing: theory and practice], eds. A. W. Jabłoński,
L. Sobkowiak, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Czapiński J. (2002), Dlaczego reformatorzy tracąpoparcie społeczne? [Why do reformers lose public suport?], in: Podstawy psychologii politycznej [Introduction to political psychology], ed. K. Skarżyńska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002.
Cześnik M. (2002), Partycypacja wyborcza w Polsce 1992-2001 [Electoral participation in Poland 1992-2001], in: System partyjny i zachowania wyborcze [Party system and the electoral behaviour], ed. R. Markowski, INP PAN, Warszawa.
Dean D. (1961), Alienation: Its meaning andmeasurement, “American Sociological Review”, vol. 26/5.
Derbis R., Bańka A. (1988), Poczucie jakości życia a swoboda działania i odpowiedzialność [Perception of the quality of life and freedom of action and responsibility], “Stowarzyszenie Psychologia i Architektura”, Poznań.
Elliott R. N. (1938), The Wave Principle, Self-published, New York.
Elliott R. N. (1946), Naturę ś law - The secret o f the Universe, Self published, New York.
Frost J. A., Prechter A. A. (1995), Teoria fa l Elliota [Elliott Wave Principle], WIG-Press, Warszawa.
Hensley D., Hensley W., Munro H. (1975), Factor structure ofDean s Alienation Scalę among college students, “Psychological Reports”, vol. 37.
Herbut R. (2002), Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych [Theory and practice of functioning of political parties], Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Jednaka W. (1995), Proces kształtowania systemu partyjnego w Polsce po 1989 [Shaping of the Polish party system after 1989], Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Korzeniowski K. (1992), Poczuciepodmiotowości-alienacjipolitycznej [Sense of subjectivity vs. political alienation], Wydawnictwo NAKON, Poznań.
Maclver R. M. (1950), The ramparts we guard, Macmillan, New York.
Merton R. K. (1964), Social theory and social structure, Collier-Macmillan, London.
Merton R. K. (1982), Teoria socjologiczna i struktura społeczna [Social Theory and Social Structure], Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Migalski M. (2006), Obywatel - społeczeństwo - demokracja [Citizen -Society - Democracy], Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu, Sosnowiec.
Migalski M., Wojtasik W., Mazur M. (2006), Polski system partyjny [The Polish party system], Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Mitchell D. G. (1988), A dictionary of sociology, Routledge and Kegan Paul, London.
Moyer T., Motta R. (1982), Alienation and school adjustment among black and white adolescents, “The Journal of Psychology”, vol. 112.
Mrozowski M. (2001), Media masowe. Władza, rozrywka i biznes [The mass media. Power, entertaniment and business], Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa.
Muszyński J. (2001), Megatrendy a polityka [Megatrends and politics], Alta 2, Wrocław.
Peeters G., Czapiński J. (1990), Positive-negative asymmetry in evaluations: The distinction between affective and informational negativity ejfects, in: European Review of Social Psychology, eds. W. Stroebe, M. Hewstone, Wiley, London.
Ratajczak Z. (1988), Człowiek w środowisku pracy. Percepcja zmian [Man at work: the perception of change], in: Psychologiczne problemy funkcjonowania człowieka w sytuacji pracy [Psychological aspects of human functioning in work environment], ed. Z. Ratajczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Ratajczak Z., Bańka A., Turska E. (2006), Współczesna psychologia pracy i organizacji [Contemporary psychology of work and organisation], Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Seeman M. (1971), The urban alienations: some dubious theses from Marx to Marcuse, “Journal of Personality and Social Psychology”, vol. 19/2.
Srole L. (1956), Social integration and certain corollaries: an exploratory study, “American Sociological Review”, vol. 21.
Stecewicz J. (1996), Megatrendy a strategia i polityka rozwoju [Megatrends and the development strategies and policy], Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Stokols D. (1975), Toward a psychological theory of alienation, “Psychological Review”, vol. 82.
Strelau J., Doliński D. (2008), Psychologia. Podręcznik akademicki [Psychology. Ahandbook], vol. 2, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Toffler A. H. (2003), Budowa nowej cywilizacji. Polityka trzeciej fali [Creating a New Civilization: The Politics of the Third Wave], Zysk i S-ka, Poznań.
Turska-Kawa A. (2011), Poczucie alienacji a użytkowanie mediów. Wposzukiwaniu nowych obszarów zastosowania teorii użytkowania i gratyfikacji [A sense of alienation and the use of the media. Considerations in the context of the uses and gratifications theory], Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice.
Wojtasik W. (2005), Procesy atomizacji rynku wyborczego a koncepcje ewolucji zjawisk społecznych R. N. Elliota [Processes of atomisation of electoral market and the R. N. Elliott concept of evolution of social events], in: Marketing polityczny. Aktorzy - programy - strategie [Political marketing. Actors - Programmes - Strategies], ed. M. Kolczyński, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice.
Wojtasik W. (2008), Anomia zmiany systemowej a procesy integracji europejskiej w Polsce [Anomie of systemic change and the European integration processes in Poland], “De Doctrina Europea” vol. 5.