Abstrakt
Artykuł podejmuje kwestię przyczyn zmian przywódców w polskich partiach politycznych. Pod uwagę wzięto dwa główne czynniki, które – zgodnie z przyjętymi w środowisku naukowym poglądom – w sposób decydujący warunkują czas trwania na stanowisku. Po pierwsze, przeprowadzono analizę formalnych procedur związanych z odwoływaniem liderów partii politycznych zawartych w statutach partyjnych. Po drugie, przedstawiono wpływ wyniku wyborczego (uzyskane głosy i fakt zawiązania bądź nie koalicji gabinetowej) na zdolność liderów do utrzymania się na stanowisku. Analiza objęła partie polityczne, które uzyskały mandaty w wyborach do Sejmu przeprowadzonych w 2011 r., a więc Prawo i Sprawiedliwość, Platformę Obywatelską, Polskie Stronnictwo Ludowe , Ruch Palikota oraz Sojusz Lewicy Demokratycznej. Artykuł podejmuje zmianę przywódców od momentu powstania wymienionych partii. Analiza ujawniła silny wpływ uzyskanego wyniku wyborczego i rozwiązań statutowych na czas trwania liderów na stanowisku. Fakt zawiązania lub nie koalicji gabinetowej nie wpływa zasadniczo na utrzymanie przywództwa w partii.
Bibliografia
Andrews J. T., Jackman R. W. (2008), If Winning Isn't Everything, Why Do They Keep Score? Consequences of Electoral Performance for Party Leaders, „British Journal of Political Science”, t. 38, nr 4.
Bartoszcze - kruchy lider (1991), „Gazeta Wyborcza” z dnia 29.04.1991.
Bille L. (1997), Leadership Change and Party Change: The Case of the Danish Social Democratic Party, 1960-95, „Party Politics”, t. 3, nr 3.
Bynander F., 't Hart P., (2007), The Politics of Party Leader Survival and Succession: Australia in Comparative Perspective, „Australian Journal of Political Science”, t. 42, nr 1.
Cross W. P. and Blais A. (2012) Politics at the Centre: The Selection and Removal of Party Leaders in the Anglo Parliamentary Democracies, Oxford University Press, Oxford.
Cross W., Blais A. (2011), Holding Party Leaders to Account: The Westminster Cases, [w:] How Power Changes Hands: Transition and Succession in Government, red. P. ’t Hart, J. Uhr J, : Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Damgaard E., Svensson P. (1989), Who governs? Parties and policies in Denmark, „European Journal of Political Research”, t. 17, nr 6.
Dudek A. (2007), Historia polityczna Polski 1989-2005, Wydawnictwo Arcana, Kraków.
Flyvbjerg B. (2005), Pięć mitów o badaniach typu studium przypadku, „Studia Socjologiczne”, nr 2.
Gawryś F., Bielakowski C. (2003), W pułapce Unii Wolności. Rozmowa z Maciejem Płażyńskim, „Rzeczpospolita” z dnia 10.04.2003.
Gielewska A., Stróżyk J., Zalesiński Ł. (2008), Sojusz pod nowymi sterami, „Rzeczpospolita” z dnia 02.06.2008.
Harmel R. and Janda K. (1994), An Integrated Theory of Party Goals and Party Change, „Journal of Theoretical Politics”, t. 6, nr 3.
Harmel R., Heo U., Tan A., Janda K. (1995), Performance, Leadership, Factions and Party Change: An Empirical Analysis, „West European Politics”, t. 18, nr 1.
Helboe Pedersen H. (2012), What do Parties Want? Policy versus Office, „West European Politics”, t. 35, nr 4.
Horiuchi Y., Laing M., ’t Hart P. (2012), Hard Acts to Follow: Predecessor Effects on Party Leader Survival, „Party Politics” (artykuł dostępny online).
Hurkała T. (2012), Polska zasługuje na lepszą politykę, http://www.zielonysztandar.com/2012/11/polska-zasluguje-na-lepsza-polityke/. 31.05.2013.
Jagieliński wygrał z Bartoszcze (1991), „Gazeta Wyborcza” z dnia 01.07.1991.
Jednaka W. (2002), Proces tworzenia gabinetów koalicyjnych (1989–2001), [w:] Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, red. A. Antoszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Katz R. S. (2001), The Problem of Candidate Selection and Models of Party Democracy, „Party Politics”, t. 7, nr 3.
Katz R. S., Mair P. (2002), The Ascendancy of the Party in Public Office: Party Organizational Change in Twentieth-Century Democracies, [w:] Political parties: old concepts and new challenges, red. R. Gunther, J. R. Montero, J. J. Linz, Oxford University Press, Oxford.
Katz R. S., Mair P. (2009), The Cartel Party Thesis: A Restatement, „Perspectives on Politics”, t. 7, nr 4.
Kitschelt H. (2000), Citizens, Politicians, and Party Cartellization: Political Representation and State Failure in Post-industrial Democracies, „European Journal of Political Research”, t. 37, nr 3.
Krasowski, R., Rokita J. (2013), Anatomia przypadku, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa.
Krysiak P. (2007), Sprzątanie po Kwaśniewskim, „Wprost”, nr 37.
Laing M., 't Hart P. (2011), Seeking and Keeping the Hot Seat: A Comparative Analysis of Party Leader Successions, [w:] How Power Changes Hands: Transition and Succession in Government’, red. P. 't Hart, J. Uhr, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Laver M. (1986), Between Theoretical Elegance and Political Reality: Deductive Models and Cabinet Coalitions in Europe, [w:] Coalitional Behaviour in Theory and Practice: An Inductive Model for Western Europe, red. G. Pridham, Cambridge University Press, Cambridge.
Lijphart A. (1971), Comparative Politics and the Comparative Method, „The American Political Science Review”, t. 65, nr 3.
Lizut M. (1997), Łzy Pawlaka, „Gazeta Wyborcza” z dnia 13.10.1997.
Lizut, M. (1997), Trzeba młodej krwi. Rozmowa z Jarosławem Kalinowskim, prezesem PSL, „Gazeta Wyborcza” z dnia 13.10.1997.
Lowndes V. (2006), Instytucjonalizm, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Loxbo K. (2013), The fate of intra-party democracy: Leadership autonomy and activist influence in the mass party and the cartel party, „Party Politics”, t. 19, nr 4.
Mair P. (1994), Party Organizations: From Civil Society to the State [w:] How Parties Organize: Change and Adaptation in Party Organizations in Western Democracies, red. R. S. Katz, P. Mair, SAGE Publications, London.
Mair P. (1997), Party System Change: Approaches and Interpretations, Clarendon Press, Oxford.
McAnulla S. (2010), Forced Exits: Accounting for the Removal of Contemporary Party Leaders, „The Political Quarterly”, t. 81, nr 4.
McSweeney D. (1999), Changing the Rules Changed the Game: Selecting Conservative Leaders, „Party Politics”, t. 5, nr 4.
Migalski M, Wojtasik W., Mazur M. (2006), Polski system partyjny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
ml. (1997), Kto porządzi w PSL?, „Gazeta Wyborcza” z dnia 11.10.1997.
Müller W. C., Strøm K. red. (1999), Policy, Office, or Votes?: How Political Parties in Western Europe Make Hard Decisions, Cambridge University Press, Cambridge.
Naszkowska K., (1991a), Bartoszcze źle służył, „Gazeta Wyborcza” z dnia 31.05.1991.
Naszkowska K., (1991b), O PSL zmianie prezesa i trzech muszkieterach, „Gazeta Wyborcza” z dnia 01.07.1991.
Olczyk E. (2005), Lewica w rozsypce, „Rzeczpospolita” z dnia 23.05.2005.
Państwowa Komisja Wyborcza, www.pkw.gov.pl, 31.05.2013.
Paradowska J. (2012), Tańce ludowe, „Polityka”, nr 7.
Poguntke T., Webb P. (2005), The Presidentialization of Contemporary Democratic Politics: Evidence, Causes and Consequences, [w:] The presidentialization of politics: a comparative study of modern democracies, red. T. Poguntke, P. Webb, Oxford University Press, New York.
Punnett R. M. (1992), Selecting the Party Leader: Britain in Comparative Perspective, Harvester Wheatsheaf, London.
Quinn T. (2005), Leasehold or Freehold? Leader-Eviction Rules in the British Conservative and Labour Parties, „Political Studies”, t. 53, nr 4.
Radecki M. (2012), Czy w Polsce istnieje kartel partii politycznych?, „Świat Idei i Polityki”, t. 11.
Raunio T. (2002), Why European Integration Increases Leadership Autonomy within Political Parties, „Party Politics”, t. 8, nr 4.
Sieklucki D. (2006), Partie lewicy i centrolewicy w polskim systemie partyjnym. Aktywność SLD, PSL i UP na polskiej scenie politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Statut partii Prawo i Sprawiedliwość przyjęty podczas II Kongresu Prawa i Sprawiedliwości w Warszawie w dniu 26 września 2009 r.
Statut Platformy Obywatelskiej. Tekst jednolity Statutu obowiązujący na dzień 25.09.2010 r.
Statut Polskiego Stronnictwa Ludowego. Teks ujednolicony obejmujący zmiany uchwalone na X Kongresie PSL w dniu 8 listopada 2008 r.
Statut Ruchu Palikota (2012).
Statut Sojuszu Lewicy Demokratycznej w brzmieniu uchwalonym na V Kongresie SLD. Warszawa, 28 kwietnia 2012 r.
Strom K. (1986), Deferred Gratification and Minority Governments in Scandinavia, „Legislative Studies Quarterly”, t. 11, nr 4.
Weller P. (1983), The Vulnerability of Prime Ministers: A Comparative Perspective. „Parliamentary Affairs”, t. 36, nr 1.
Weller P. (1994), Party Rules and the Dismissal of Prime Ministers: Comparative Perspectives from Britain, Canada and Australia, „Parliamentary Affairs”, t. 47, nr 1.
Wielowieyska D., Lizut M. (1997), Pawlak do soboty? „Gazeta Wyborcza” z dnia 10.10.1997.