ASEAN wobec sporu na Morzu Południowochińskim po orzeczeniu trybunału arbitrażowego w Hadze

Abstrakt

Morze Południowochińskie jest najbardziej zapalnym obszarem w regionie Azji Południowo-Wschodniej, ze względu na jego zasoby naturalne, znaczenie handlowe i polityczne. Państwa ASEAN, bezpośrednio zaangażowane w spór mają sprzeczne interesy, związane głównie z ich relacjami z Chinami, pretendentem do całego tego obszaru. Dlatego też podejmowane próby uregulowania sporu nie przynoszą rezultatów. W dniu 12 lipca 2016 r. Trybunał Arbitrażowy w Hadze przyznał rację Filipinom w sporze z Chinami w oparciu o Prawo Morza i odrzucił racje historyczne Chin. Chiny nie brały udziału w postępowaniu i nie uznały wyroku, ale jednocześnie podjęły dialog z ASEAN nad Kodeksem Postępowania Stron na Morzu Południowochińskim. W artykule przybliżone są powody, dla których te rozmowy przedłużają się. Obecnie najbardziej zdeterminowanym członkiem ASEAN, który wszelkimi dyplomatycznymi metodami dąży do uregulowania sporu jest Wietnam. Celem artykułu jest omówienie w jaki sposób strony są zaangażowane w konflikt, jakie są postępy dotyczące podpisania kodeksu postępowania stron na Morzu Południowochińskim oraz postaw członków ASEAN wobec konfliktu. Ze względu na stopień uzależnienia gospodarek od wpływów chińskich oraz relacji z innymi mocarstwami, głównie USA zachowania poszczególnych państw są różne. Stąd problem ze spójnością organizacji i niemożnością przełamania impasu w tej sprawie. Podstawową hipotezą badawczą, która zostanie zweryfikowana jest utrzymanie status quo na Morzu Południowochińskim w perspektywie długoterminowej. Jednocześnie odnotowano, że Wietnam jest przygotowany na długofalowe działania, z zastosowaniem środków dyplomatycznych w połączeniu z twardą postawą. ASEAN będzie musiał stawić czoła tym problemom w sposób bardziej konsekwentny, wykorzystując w większym stopniu cichą dyplomację. Teoretyczną podstawą artykułu jest teoria neorealizmu Hurrella, który analizuje między innymi zasady i cele działania organizacji regionalnych w środowisku międzynarodowym. Hurrell zakłada, że wszystkie organizacje regionalne nie mogą być rozumiane inaczej niż przez pryzmat równowagi sił i polityki sił dominujących i postawa ASEAN udowadnia ten punkt widzenia.