Ukraińskie kwestie historyczne w polskich mediach w kontekście wojny hybrydowej: między mitami a postprawdą
PDF (English)

Słowa kluczowe

polityka historyczna
sfera medialna
postprawda
mitologizacja
chaotyzacja przestrzeni informacyjnej
bezpieczeństwo narodowe
wojna hybrydowa
populizm

Jak cytować

Danylenko, S., Nesteriak, Y., & Grynchuk, M. (2020). Ukraińskie kwestie historyczne w polskich mediach w kontekście wojny hybrydowej: między mitami a postprawdą. Przegląd Strategiczny, (13), 333–348. https://doi.org/10.14746/ps.2020.1.20

Abstrakt

Stosunki ukraińsko-polskie charakteryzują ostatnio kontrowersje dotyczące polityki historycznej, co odbiło się negatywnie na stosunkach między obydwoma krajami. Z jednej strony w dyskursie o polityce zagranicznej Polska uznawana jest za jednego z czołowych orędowników Ukrainy na Zachodzie – obok Litwy, z drugiej zaś w stosunkach dwustronnych stale pojawiają się problemy o charakterze historyczno-humanitarnym tworzące negatywną atmosferę i podlegające manipulacji ze strony państw trzecich, zaostrzając stosunki zarówno na poziomie komunikacji międzyludzkiej, jak i międzyinstytucjonalnej. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym zrozumienie kwestii polityki historycznej są media w obu krajach, gdzie stare i nowe mity, elementy postprawdy oraz emocjonalne, subiektywne oceny dokonywane przez nieprofesjonalistów mają większy wpływ niż podejście historyków. Próbują to wykorzystać populistyczni politycy z lewicowej i prawicowej flanki ideologicznej, ale kwestie te stają się także przeszkodą w porozumieniu politycznym i komplikują inwestycje i rozwój dużego subregionu krajów Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej oraz krajów bałtyckich. Polityka historyczna stała się częścią bezpieczeństwa informacyjnego, a niektóre państwa trzecie, w tym przypadku Federacja Rosyjska, wykorzystały ten czynnik w trakcie wojny hybrydowej przeciwko Ukrainie i krajom Unii Europejskiej. W artykule przedstawiono założenie, że jedynie zmiana retoryki politycznej, a mianowicie uniknięcie populizmu w odniesieniu do relacji historycznych dwóch sąsiadujących ze sobą narodów, wraz ze wzmocnieniem odpowiedzialności korporacyjnej mediów krajowych w kwestiach polityki historycznej, jest w stanie zneutralizować wpływ radykalnych tendencji politycznych zarówno w obu krajach jak i na zewnątrz – zwłaszcza wpływ innych państw, które nie są zainteresowane uporaniem się przez Polskę i Ukrainę z tragicznymi wydarzeniami w historii obu krajów. Celem autorów artykułu nie jest badanie ani porównywanie stanowisk o charakterze czysto historycznym. Chodzi o narzędzia medialne i ich rolę w dyskursie polityki historycznej.

https://doi.org/10.14746/ps.2020.1.20
PDF (English)

Bibliografia

Baran D. (2016), Wizerunek Ukraińców na łamach wybranej polskiej prasy, „Państwo i Społeczeństwo”, No. 1.

Barthes R. (1957), Mythologies.

Cambridge Dictionary (2020), Meaning Of Post-Truth In English, https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/post-truth (26.07.2020).

CyberDefence 24 (2020), Polska celem szeroko zakrojonej kampanii informacyjnej, https://www.cyberdefence24.pl/polska-celem-szeroko-zakrojonej-kampanii-informacyjnej (26.07.2020).

Datsiuk S. (2018), Kolektyvni pretenziyi na mynule, „Ukrayinsʹka Pravda”, https://blogs.pravda.com.ua/authors/datsuk/5bab48facb45f/ (31.07.2020).

Day (2019), Bezpekovi vyklyky dlya zovnishnʹoyi polityky, https://day.kyiv.ua/uk/article/den-planety/bezpekovi-vyklyky-dlya-zovnishnoyi-polityky?fbclid=IwAR2CM5rNqIaiVqdB9J16yjIz3UG9FW2SELZ8c-49_AFKiiwddEN5qG_B3Bw (19.09.2019).

De Witte M. (2020), Populism Is A Political Problem That Is Putting Democracy At Risk, Stanford Scholars Say, Stanford, https://news.stanford.edu/2020/03/11/populism-jeopardizes-democracies-around-world/ (26.07.2020).

Dzieje.pl. (2019), Dr Ł. Adamski o dialogu z Ukrainą: Polska nie może przymykać oczu na kult ludobójców, https://dzieje.pl/aktualnosci/dr-l-adamski-o-dialogu-z-ukraina-polska-nie-moze-przymykac-oczu-na-kult-ludobojcow (27.07.2020).

Eurointegration.com.ua (2019), Duda poprosytʹ Zelensʹkoho skasuvaty moratoriy na eks·humatsiyi polyakiv, https://www.eurointegration.com.ua/news/2019/06/4/7096910/ (19.09.2019).

European Parliament Think Tank (2018), The EU’s Russia Policy: Five Guiding Principles, https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=EPRS_BRI(2018)614698&fbclid=IwAR31cLFHRHBsjEBX3Z6ypMhESNJCMPaxaMZps4iK3ixQcM7RvMsSWIFraGo (28.07.2020).

EUvsDISINFO (2020), Back to basics: Ukraine, revisionism, and Russophobia, https://euvsdisinfo.eu/back-to-basics-ukraine-revisionism-and-russophobia/ (27.07.2020).

From-ua (2019), Danylenko C.: «Vidnosyny Iz Rosiyeyu Vyznachayutʹ Nashe Maybutnye», https://from-ua.com/intervyu/509529-danilenko-vidnosini-iz-rosieyu-viznachayut-nashe-maibutne.html (28.07.2020).

Gov.pl (2020), Polska na celowniku dezinformacji, https://www.gov.pl/web/sluzby-specjalne/polska-na-celowniku-dezinformacji (26.07.2020).

Journal du Cameroun (2018), Poland, Ukraine still divided by WWII massacres, https://www.journalducameroun.com/en/poland-ukraine-still-divided-by-wwii-massacres/ (19.09.2019).

Kącka K. (2015), Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania – przykład Polski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.

Kipiani V. (2017), Viyna dvokh pravd: polyaky pa ukrayintsi u kryvavomu XX stolitti, Vivat.

Kirvel E. (2015), Parlamentskiye partii Pol’shi o konflikte v Ukraine, „Vostok Yevropy. Gumanitarno-obshchestvennyye issledovaniya”, No. 1 (1).

Kitch C. (2008), Placing journalism inside memory and memory studies, “Memory Studies”, No. 1(3).

Kordas J. (2017), Polska – Ukraina: polityka historyczna w latach 2015–2017, „Politechnika Wrocławska: Studia de Securitate et Educatione Civili”, No. 7.

Kutiawin W. (2008), Pamięć historyczna Rosjan. Między dziejopisarstwem akademickim a historiografią „ludową”, in: Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, (ed.) S. M. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki, Łódź.

Kwiecień J. (2017), Poland through Eurasian Eyes: Russian Propaganda Messages in the Media, Warsaw Institute, https://warsawinstitute.org/poland-eurasian-eyes-russian-propaganda-messages-media/ (19.09.2019).

Leszkowicz T. (2015), Czym jest polityka historyczna i do czego służy?, https://histmag.org/Czym-jest-polityka-historyczna-i-do-czego-sluzy-11411 (25.07.2020).

Marczak M. (2015), Newsweek Świat Globalny Sondaż: Polacy największymi rusofobami świata, https://www.newsweek.pl/swiat/polacy-najwiekszymi-rusofobami-swiata-czy-polacy-lubia-rosje/zlgyynd?fbclid=IwAR0Wh1_T355GJYhhGX6twMir4Gh8YivQrJbFqyREeJEEVhe76hYDrZU1CtE (2.12.2019).

Martines A. (2015), Ukrainskiy krizis v pol’skikh pechatnykh SMI, „Vostok Yevropy. Gumanitarno-obshchestvennyye issledovaniya”, No. 1 (1).

Mashkevych M. (2015), Skhidna polʹsʹka polityka u XX – na pochatku XXI st.: kontseptsiyi ta interpretatsiyi, Nika-Tsentr.

Michałek J. (2011), Współcześnie o przeszłości, czyli wpływ polityki historycznej na kształt podręczników Szkolnych, 16th ed.

Mierzynska A. (2020), Kreml testuje polskie „czerwone linie”, politycy nie reagują. Wojna informacyjna narasta, https://oko.press/kreml-wojna-informacyjna-narasta/ (26.07.2020).

Ministry of Temporarily Occupied Territories (2018), V. Chernysh: Rosiya prahne zruynuvaty diyuchi politychni soyuzy, https://mtot.gov.ua/vadym-chernysh-nato (27.07.2020).

Nijakowski L. (2008), Polska polityka pamięci, Esej socjologiczny, Warszawa.

Pogorzelski P. (2017), Zagrożenie rosyjską dezinformacją w Polsce i formy przeciwdziałania, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, Wojnowice, http://www.kew.org.pl/wp-content/uploads/2016/12/Piotr-Pogorzelski-Zagro%C5%BCenie-rosyjsk%C4%85-dezinformacj%C4%85-w-Polsce-i-formy-przeciwdzia%C5%82ania.pdf (25.07.2020).

PolUkr (2019), UGKC ta Yepyskopat Polʹshchi domovylysya prodovzhuvaty dialoh i pohlyblyuvaty prymyrennya, Polʹsʹko-ukrayinsʹkyy portal, http://www.polukr.net/uk/blog/2019/08/ugkc-ta-yepiskopat-polshi-domovilisya-prodovzhiti-dialog-i-poglibiti-primirennya/ (19.07.2020).

Protsyuk Z. (2019), Khto takyy Yatsek Kuronʹ, na chestʹ yakoho Lʹviv nazvav ploshchu, http://tvoemisto.tv/exclusive/polskyy_dysydent_zi_lvova_istoriya_zhyttya_yatseka_kuronya_95004.html?fbclid=IwAR1e7YY42o2UOP9T9jzIotW7JbqGpowZqjnGaz82nAe1b5GzpxD_sP5brhg (19.09.2019).

Radio Svoboda (2019), 80-richchya Druhoyi svitovoyi viyny: chomu do Varshavy zaprosyly Zelensʹkoho, ale ne zaprosyly Putina, https://www.radiosvoboda.org/a/druga-svitova-80-rokiv/30140507.html (19.09.2019).

Riabenko S., Kuzio T. (2020), From The Great Patriotic War To The Second World War: Decommunisation Of Ukraine’S Memory Politics, https://neweasterneurope.eu/2020/07/07/from-the-great-patriotic-war-to-the-second-world-war-decommunisation-of-ukraines-memory-politics/ (27.07.2020).

Roediger H. L., Wertsch J. V. (2008), Creating a new discipline of memory studies, “Memory Studies”, No. 1(1).

Smagliy K. (2019), Hybrid Analytica: Pro-Kremlin Expert Propaganda in Moscow, Europe and the U.S.: A Case Study on Think Tanks and Universities, https://imrussia.org/en/news/2997-hybrid-analytica-pro-kremlin-expert-propaganda-in-moscow,-europe-and-the-u-s-a-case-study-on-think-tanks-and-universities%20 (19.09.2019).

Szpocinski A. (n.d.), Pamięć zbiorowa a mass media, https://www.nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/4._andrzej_szpocinski_-_pamiec_zbiorowa_a_mass_media.pdf (31.07.2020).

Trudnowski P. (2019), Potrzeba polsko-ukraińskiego zrozumienia, a nie wzniosłych deklaracji, https://klubjagiellonski.pl/2019/07/18/potrzeba-polsko-ukrainskiego-zrozumienia-a-nie-wznioslych-deklaracji/ (27.07.2020).

Umland A. (2018), Why Warsaw is not supporting Kyiv as much as it should, http://neweasterneurope.eu/2018/01/16/warsaw-not-supporting-kyiv-much/ (2.12.2019).

Unian (2018), Polityka Rosiyi stanovytʹ zahrozu dlya Polʹshchi – Hlava MZS, https://www.unian.ua/world/10050812-politika-rosiji-stanovit-zagrozu-dlya-polshchi-glava-mzs.html (27.07.2020).

Urban M. (2016), Ukrainiec jako wróg: rosyjska propaganda i jej wpływ na nastroje w Polsce, „Ante Portas – Studia nad Bezpieczeństwem”, No. 1(6).

Vereshchuk I. (2016), «Trymorʺye», abo Nichoho pro nas bez nas, https://detector.media/blogs/article/120182/2016-10-31-trimore-abo-nichogo-pro-us-without-us (2.12.2019).

Verhofstadt G. (2020), Is COVID-19 Killing Democracy?, https://www.project-syndicate.org/commentary/covid19-democracy-violations-by-guy-verhofstadt?barrier=accesspaylog (27.07.2020).

White Book Of The Special Information Operations Against Ukraine 2014-2018 (2019), https://drive.google.com/file/d/1DEkozHjkCpbRozR3EWBUKcwnguUfJ0dJ/view?fbclid=IwAR2AsQ88rT-hOjg3YaM-zyCmWGaYLtL-Nz1EHCoChV2-qGMP0N_To8kZKLs (26.07.2020).

Woidelko G. (2017), The Polish-Ukrainian Battle for the Past, http://carnegieeurope.eu/strategiceurope/75029 (2.12.2019).

Wójcik A. (2016), Polityka historyczna hako forma budowy wizerunku Polski na arenie międzynarodowej, „Świat Idei i Polityki”, No. 16.

wPolityce (2016), Sonik o Wołyniu: “To było ludobójstwo. Pytanie, w jakiej mierze to wpłynie na politykę ukraińską. Ukraina musi się przyzwyczaić do prawdy”, https://wpolityce.pl/polityka/300405-sonik-o-wolyniu-to-bylo-ludobojstwo-pytanie-w-jakiej-mierze-to-wplynie-na-polityke-ukrainska-ukraina-musi-sie-przyzwyczaic-do-prawdy (2.12.2019).

wPolityce (2017), Nasz wywiad. Dr Szarek: IPN nie może wskazywać Ukrainie, jakich ma wybierać bohaterów, ale nie może też milczeć wobec zbrodni UON-UPA, https://wpolityce.pl/polityka/367731-nasz-wywiad-dr-szarek-ipn-nie-moze-wskazywac-ukrainie-jakich-ma-wybierac-bohaterow-ale-nie-moze-tez-milczec-wobec-zbrodni-uon-upa (2.12.2019).

wPolityce, (2018), Skandaliczne słowa posła Nowoczesnej. Dlaczego doszło do Rzezi Wołyńskiej? “Wymagaliśmy od Ukraińców pracy ponad miarę”, https://wpolityce.pl/polityka/384449-skandaliczne-slowa-posla-nowoczesnej-dlaczego-doszlo-do-rzezi-wolynskiej-wymagalismy-od-ukraincow-pracy-ponad-miare (2.12.2019).

Wyborcza.pl (2005), Po co nam polityka historyczna – Debata „Gazety”, https://wyborcza.pl/1,76842,2945729.html (25.07.2020).

Zashkilnyak L. (n.d.), Ohlyad oroblem spilʹnoyi (vazhkoyi) istoriyi Ukrayintsiv i Polyakiv XX stolittya, Ukrainian Institute of National Remembrance, https://old.uinp.gov.ua/news/oglyad-problem-spilnoi-vazhkoi-istorii-ukraintsiv-i-polyakiv-khkh-stolittya (27.07.2020).

Zaszkilniak Ł. (n.d.), Przegląd problemów wspólnej (trudnej) historii Ukraińców i Polaków w XX wieku, Instytut Pamięci Narodowej.

Żyszkiewicz W. (2016), Pokusy geopolityki, prymat aksjologii, https://wpolityce.pl/polityka/303660-pokusy-geopolityki-prymat-aksjologii (2.12.2020).