Ukraińskie kwestie historyczne w polskich mediach w kontekście wojny hybrydowej: między mitami a postprawdą

Abstrakt

Stosunki ukraińsko-polskie charakteryzują ostatnio kontrowersje dotyczące polityki historycznej, co odbiło się negatywnie na stosunkach między obydwoma krajami. Z jednej strony w dyskursie o polityce zagranicznej Polska uznawana jest za jednego z czołowych orędowników Ukrainy na Zachodzie – obok Litwy, z drugiej zaś w stosunkach dwustronnych stale pojawiają się problemy o charakterze historyczno-humanitarnym tworzące negatywną atmosferę i podlegające manipulacji ze strony państw trzecich, zaostrzając stosunki zarówno na poziomie komunikacji międzyludzkiej, jak i międzyinstytucjonalnej. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym zrozumienie kwestii polityki historycznej są media w obu krajach, gdzie stare i nowe mity, elementy postprawdy oraz emocjonalne, subiektywne oceny dokonywane przez nieprofesjonalistów mają większy wpływ niż podejście historyków. Próbują to wykorzystać populistyczni politycy z lewicowej i prawicowej flanki ideologicznej, ale kwestie te stają się także przeszkodą w porozumieniu politycznym i komplikują inwestycje i rozwój dużego subregionu krajów Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej oraz krajów bałtyckich. Polityka historyczna stała się częścią bezpieczeństwa informacyjnego, a niektóre państwa trzecie, w tym przypadku Federacja Rosyjska, wykorzystały ten czynnik w trakcie wojny hybrydowej przeciwko Ukrainie i krajom Unii Europejskiej. W artykule przedstawiono założenie, że jedynie zmiana retoryki politycznej, a mianowicie uniknięcie populizmu w odniesieniu do relacji historycznych dwóch sąsiadujących ze sobą narodów, wraz ze wzmocnieniem odpowiedzialności korporacyjnej mediów krajowych w kwestiach polityki historycznej, jest w stanie zneutralizować wpływ radykalnych tendencji politycznych zarówno w obu krajach jak i na zewnątrz – zwłaszcza wpływ innych państw, które nie są zainteresowane uporaniem się przez Polskę i Ukrainę z tragicznymi wydarzeniami w historii obu krajów. Celem autorów artykułu nie jest badanie ani porównywanie stanowisk o charakterze czysto historycznym. Chodzi o narzędzia medialne i ich rolę w dyskursie polityki historycznej.