Abstrakt
Problem ludobójstwa w irackim Kurdystanie stanowi apogeum konfliktu iracko-kurdyjskiego sięgającego początku lat 20. XX wieku. Nacjonalistyczna partia Al-Baas, która doszła do władzy w 1963 r., zaczęła prowadzić represyjną politykę wobec Kurdów polegającą na wysiedleniach z rdzennych obszarów na terytoria zamieszkałe przez ludność arabską lojalną wobec rządu. Kolejnymi krokami skierowanymi przeciw mniejszości kurdyjskiej było zorganizowane, masowe niszczenie i konfiskata jej mienia, ponadto zakaz przebywania w strefach wydzielonych przez władze, a także czystki etniczne na dużą skalę. Liczbę Kurdów, którzy padli ofiarą reżimu Saddama Husajna szacuje się na 182 tysiące. Użycie broni chemicznej w miejscowooeci Halabdża spowodowało śmierć ponad 5 tysięcy Kurdów, a ci którzy ocaleli do dziś odczuwają skutki tego ataku. To właśnie ta zbrodnia doprowadziła do umiędzynarodowienia kwestii kurdyjskiej, a w konsekwencji do uniezależnienia obszarów kurdyjskich od Bagdadu w latach 90. XX wieku. Niemal wszyscy autorzy ataku chemicznego oraz innych zbrodni na Kurdach zostali postawieni przed sądem i skazani za popełnione czyny.Bibliografia
Ahali Kurdystan al-Irak yoosharikune fi marasim defn 730 min dahaya al-anfal fi as-Sulajmanijja (Ludzie z irackiego Kurdystanu są zaangażowani w uroczystooeci pochówku 730 ofiar al-Anfal w Sulajmanijja), Kuwait News Agency (KUNA), http://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=2243637&language=ar (14.04.2014).
Akrayi M. (2011), Anfal and Halabja: the Kurdish Genocide in Iraq, „Ekurd Daily”, http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2011/3/state4861.htm (20.12.2014).
al-Akrad aaqebe tahrir al-kuwajt aam 1991 (Kurdowie po wyzwoleniu Kuwejtu w 1991 r.), „Al-Moqatel”, http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia21/Akrad/sec06.doc_cvt.htm (12.12.2014).
al-Fadil M., Al-asar al-qanuniya li Jaraim al-Anfal (Konsekwencje prawne zbrodni al-Anfal), „Modern Discussion”, http://m.ahewar.org/s.asp?aid=349774&r=0&cid=0&u=&i=0&q= (20.12.2014).
al-Hazraji N. A. F. (2014), Al-harb al.-irakiya-al.-iraniya 1980-1988 (Wojna iracko-irañska 1980–1988), Bejrut.
al-Mas’ala al-kurdiya fi al-iraq (Sprawa kurdyjska w Iraku), http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia21/Akrad/sec05.doc_cvt.htm (10.03.2014).
al-tasalsul al-zameni fi qadiyat al-Anfal (Chronologia procesu w sprawie al-Anfal), BBC Arabic, http://news.bbc.co.uk/hi/arabic/middle_east_news/newsid_5386000/5386616.stm (20.12.2014).
Bulloch J., Morris H. (1991), Wojna Saddama, Początki konfliktu kuwejckiego i reakcja międzynarodowa,Poznań.
Clary D. E. (1994), Operation provide comfort – a strategic analysis, Alabama, http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a280675.pdf (18.02.2014).
Dziekan M. (2002), Historia Iraku, Warszawa.
Flaws in the New Iraqi Special Tribunal (2003), Human Rights Watch, http://www.hrw.org/legacy/english/docs/2003/12/19/iraq6770.htm (28.12.2014).
Galbraith P. W. (2006), The end of Iraq, Ain al.-Tine (j. arabski).
Iraq’s Crime of Genocide. The Anfal Campaign against the Kurds (1993), Human RightsWatch/Middle East, New York–Washington–Los Angeles–London, http://www.pasok.e/pdf/Genocide.pdf.
Jomma F. (2001), Kurdowie i Kurdystan, Gdańsk.
Kelly M. J. (2008), Ghosts of Halabja: Saddam Hussein and the Kurdish Genocide, Westport, Connecticut–London.
Koivunen K. (2013), The Kurds, A Nation of Genocides, Stockholm.
Lemkin R. (2013), Rządy państw Osi w okupowanej Europie, Warszawa.
Muhammad S. A. (2011), Mawqif al-duwal al-arabiya min al-harb al-irakiya- al-iraniya (Stanowisko państw arabskich wobec wojny iracko-irańskiej), Basra.
Mukhemer F. U. (1999), Alaqet al-akrad bi al-wilayat al-mutahida al-amarikiya (Relacja Kurdów ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki), „Al-Ahram”, http://digital.ahram.org.e/articles.aspx?Serial=219348&eid=269 (12.12.2014).
Resolution 678 (1990) adopted by the Security Council on 19 November 1990, S/RES/678 (1990), 29.11.1990.
Resolution 688 (1991) adopted by the Security Council on 5 April 1991, S/RES/688 (1991), 5.04.1991.
Resolution 986 (1995) adopted by the Security Council at its 3519th meeting on 14 April 1995, S/RES/986 (1995), 14.04.1995.
Rostayi Z. L., Was Saddam Hussein’s Execution Legal?, „Niqash”, http://www.niqash.org/articles/?id=1780&lang=en, (20.12.2014).
Sprawa kurdyjska w Iraku, http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia21/Akrad/sec05.doc_cvt.htm, (10.03.2014).
Sulaivani M. I. (2004), Human Rights Violations and Mass Graves in Iraq Under the Ba’athist-Saddam’s Regime, w: W kręgu problematyki Kurdów i Kurdystanu, (red.) A. Abbas, Poznań.
Zebari A. H. (2013), Iraqi Kurds Seek Recognition of Genocide by Saddam, „Almonitor”, http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2013/03/iraq-kurds-genocide.html# (20.12.2014).
Zengene M. (2014), Barzani yooqiaa mersoom iaalan Halabdża muhafaza (Barzani podpisuje dekret o ogłoszeniu prowincji Halabd¿y), „asherq alawsat”, nr 12893, http://www.aawsat.com/details.asp?section=4&issueno=12893&article=765011&feature=#.UzCpi84Wmt8 (17.03.2014).
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Przegląd Strategiczny" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.