Abstrakt
W artykule poddano analizie podstawowe kierunki interpretacji zjawiska terroryzmu we współczesnej nauce o polityce oraz filozofii politycznej. W świadomości społecznej terroryzm jako jeden z najważniejszych czynników współczesnej polityki traktuje się, na ogół, bardzo powierzchownie. Wiele współczesnych interpretacji terroryzmu, przy całym ich pozornym zewnętrznym obiektywizmie, w rzeczywistości stale odtwarza szablonową logikę historyczną, opartą na czysto zewnętrznym pojmowaniu terroryzmu jako akcji wywrotowych jednostek i niewielkich grup, kierujących się przeróżnymi motywami politycznymi. Dana tendencja stale posługuje się środkami masowej informacji, utrwalającymi w pamięci politycznej szablonowe obrazy terrorystów i tym samym fałszywe pojmowanie zarówno rzeczywistych celów, które starają się oni osiągać, jak i realnych struktur korporacyjnych, które finansują i ukierunkowują ich działalność. Powszechnie występujące dylematy w zakresie interpretacji aktywności terrorystycznej w wielu regionach świata wiążą się z panowaniem we współczesnym dyskursie politycznym praktyk przemocy, braku swobody i sytuacji nadzwyczajnych, stale zasilających retorykę „wojny z terrorem”. Praktyki te same z siebie nakładają ograniczenia na subiektywną swobodę opinii, sprzyjając formowaniu struktur „władzy dyscyplinującej”, której podstawowe mechanizmy były swego czasu wszechstronnie przebadane w filozofii politycznej M. Foucaulta. W artykule sformułowano tezę, zgodnie z którą, wbrew stabilnym stereotypom liberalnym, terroryzm państwowy należy rozpatrywać w planie teoretycznym w charakterze uniwersalnej zasady lub „matrycy”, podczas gdy inne formy terroryzmu indywidualnego i grupowego, niezależnie od ich orientacji socjalnej, klasowej lub ideologicznej, jawią się jako wywodzące się z tejże podstawy. W artykule zauważa się, że adekwatne naukowe określenia terroryzmu sprzyjają zburzeniu niektórych koncepcji historiozoficznych, które w ciągu ostatnich dziesięcioleci przekształciły się w stabilne mity polityczne.
Bibliografia
Бодрийяр Ж. (2016), Дух терроризма. Войны в заливе не было, Москва.
Гейфман А. (1997), Революционный террор в России, 1894–1917, Москва.
Жорес Ж. (1923), История Конвента. Из истории Великой французской революции. 2-е изд., Москва–Петроград.
Линдов Г. (1920), Великая Французская революция, Государственное издательство, Петроград.
Лиотар Ж.-Ф. (1998), Состояние постмодерна, Издательство «АЛЕТЕЙЯ», Москва.
Матьез А. (1928), Как побеждала Великая Французская революция, Москва. Ормеджи О., Что такое ИГИЛ и чего она хочет?, http://inosmi.ru/world/20140916/223020297.html (6.01.2017).
Хабермас Ю. (1992), Демократия, разум, нравственность (Лекции и интервью. Москва, апрель 1989 г.), Москва.
Хабермас Ю. (2008), Расколотый Запад, Весь мир, Москва.
Хардт М., Негри А. (2006), Множество: война и демократия в эпоху империи, Культурная революция, Москва.
Хомский Н. (2001), 9–11, Издательство «Логос»; Фонд КИЦ «Панглосс», Москва.
Этциони А. (2004), От империи к сообществу: новый подход к международным отношениям, Москва.
Anderson S. K., Sloan S. (2009), Historical Dictionary of Terrorism. Third Edition, The Scarecrow Press, Inc., Lahnam, Maryland–Toronto–Plymouth, UK.
Archer T. (2013), Breivik’ Mindset: The Counterjihad and the New Transatlantic Anti-Muslim Right, in: Extreme Right Wing Political Violence and Terrorism, (eds.) M. Taylor, D. Holbrook, P. M. Currie, Bloomsbury, London–New Dehli.
Baxter H. (2011), Habermas. The Discourse Theory of Law and Democracy, Stanford, California.
Benoist A. de (2007), Global Terrorism and the State of Permanent Exception. The Significance of Carl Schmitt’s Thought Today, in: The International Political Thought of Carl Schmitt. Terror, Liberal War and the Crisis of Global Order, (eds.) L. Odysseos, F. Petito, London–New York.
Blakeley R. (2009), State Terrorism and Neoliberalism. The North in the South, London–New York.
Brill’s Companion to Insurgency and Terrorism in the Ancient Mediterranean (2015), (eds.) T. Howe, L. L. Brice, Leiden–Boston.
Browning G. (2011), Global Theory from Kant to Hardt and Negri, New York.
Boron A. A. (2005), Empire and Imperialism. A Critical Reading of Michael Hardt and Antonio Negri, London–New York.
Churchill W. (2007), Pacifism as Pathology, AK Press, Edinburgh–Oakland, West Virginia.
Combs C. C., Slann M. (2007), Encyclopedia of Terrorism. Revised Edition, Facts on File, New York.
Crenzel E. (2011), Present Pasts: Memory(ies) of State Terrorism in the Southern Cone of Latin America, in: The Memory of State Terrorism in the Southern Cone: Argentina, Chile, and Uruguay, (eds.) F. Lessa, V. Druliolle, New York.
Cooper B. (2004), New Political Religions, or An Analysis of Modern Terrorism, Columbia–London. Empire’s New Clothes. Reading Hardt and Negri (2004), (eds.) P. A. Passavant, J. Dean, New York–London.
Finlay Chr. J. (2015), Terrorism and the Right to Resist. A Theory of Just Revolutionary War, Cambridge.
Flannery F. L. (2016), Understanding Apocalyptic Terrorism. Countering the Radical Mindset, London–New York.
Foucault M. (2001), Madness and Civilization: A History of Insanity in the Age of Reason, London.
Fridlund M. (2012), Affording Terrorism. Idealists and Materialities in the Emergence of Modern Terrorism, in: Terrorism and Affordance, (eds.) M. Taylorand, P. M. Currie, London–New York.
Ganor B. (2014), Defining Terrorism. Is One Man’s Terrorist Another Man’s Freedom Fighter?, in: Examining Political Violence. Studies of Terrorism, Counterterrorism and Internal War, (eds.) D. Lowe, A. Turk, D. K. Das, Boca Raton–London–New York.
Ganor B. (2015), Global Alert. The Rationality of Modern Islamist Terrorism and the Challenge to the Liberal Democratic World, New York.
Gantt J. (2010), Irish Terrorism in the Atlantic Community, 1865–1922, New York.
Geifman A. (2010), Death Orders. The Vanguard of Modern Terrorism in Revolutionary Russia, Santa Barbara, California–Denver, Colorado–Oxford.
Guelke A. (2006), Terrorism and Global Disorder. Political Violence in the Contemporary World, London–New York.
Gupta D. K. (2008), Understanding Terrorism and Political Violence. The Life Circle of Birth, Growth, Transformation, and Demise, London–New York.
Harmon Chr. C. (2008), Terrorism Today. Second Edition, London–New York.
Herbst Ph. (2003), Talking Terrorism: A Dictionary of the Loaded Language of Political Violence, Westport, Connecticut–London.
Herianto A. (2006), State Terrorism and Political Identity in Indonesia. Fatally Belonging, London–New York.
Horgan J. (2005), The Psychology of Terrorism, London–New York.
Imre R., Mooney T. B., Clarke B. (2008), Responding to Terrorism. Political, Philosophical and Legal Perspectives, Burlington.
Jackson R. (2013), The Politics of Terrorism Fears, in: The Political Psychology of Terrorism Fears, (eds.) S. J. Sinclair, D. Antonius, Oxford.
Jameson F. (2008), The Ideologies of Theory, London–New York.
Kiper J., Sosis R. (2016), Why Terrorism Terrifies Us, in: Evolutionary Psychology and Terrorism, (eds.) M. Taylor, J. Roach, K. Pease, London–New York.
Law R. D. (2009), Terrorism. A History, Cambridge.
Memory and Memorials, 1789–1914. Literary and Cultural Perspectives (2000), (eds.) M. Campbell, J. M. Labbe, S. Shuttleworth, London–New York.
Miller M. A. (2013), The Foundations of Modern Terrorism. State, Society and the Dynamics of Political Violence, Cambridge.
Mohamed F. G. (2011), Milton and the Post-Secular Present. Ethics, Politics, Terrorism, Stanford, California.
Mullins W. C., Thurman Q. C. (2011), The Etiology of Terrorism: Identifying, Defining, and Studying Ter-rorists, in: Criminologists on Terrorism and Homeland Security, (eds.) B. Forst, J. R. Greene, J. P. Lynch, Cambridge.
Nance M. W. (2008), Terrorist Recognition Handbook. Second Edition, London–New York.
Neal A. W. (2010), Exceptionalism and the Politics of Counter-Terrorism. Liberty, Security and the War on Terror, London–New York.
Pedahzur A., Perliger A. (2009), Jewish Terrorism in Israel, New York.
Poggiolini I. (2004), Translating Memories of War and Co-belligerency into Politics: the Italian Post- War Experience, in: Memory and Power in Post-War Europe, (ed.) J.-W. Müller, Cambridge.
Rabasa A. [et al.] (2006), Beyond al-Qaeda. Part 1. The Global Jihadist Movement, Santa Monica. Rogers P. (2008), Global Security and the War on Terror. Elite Power and the Illusion of Control, London–New York.
Ruiz T. F. (2011), The Terror of History. On the Uncertainties in Western Civilization, Princeton–Oxford.
Ryan M. W. S. (2013), Decoding Al-Qaeda’s Strategy. The Deep Battle against America, New York.
Schmidt U. (2004), Justice at Nuremberg. Leo Alexander and the Nazi Doctors’ Trial, New York.
Silke A. (2004), An Introduction to Terrorism Research, in: Research on Terrorism. Trends, Achievements & Failures, (ed.) A. Silke, London–Portland.
Taylor R. (2002), The History of Terrorism.
The History of Terrorism from Antiquity to Al Qaeda (2007), (eds.) G. Chaliand, A. Blin, Berkeley–Los Angeles–London.
The Routledge Handbook of Terrorism Research (2011), (ed.) A. P. Schmid, London–New York.
The Routledge History of Terrorism (2015), (ed.) R. D. Law, London–New York.
Tilly Ch. (1994), Afterword: Political Memories in Space and Time, in: Remapping Memory. The Politics of TimeSpace, (ed.) J. Boyarin, Minneapolis–London.
Wallerstein I. (1999), The End of the World as We Know It. Social Science for the Twenty-First Century, Minneapolis–London.
Wardlaw G. (1989), Political Terrorism. Theory, Tactics, and Counter-Measures. Second edition revised and extended, Cambridge.
Wexler S. (2015), America’s Secret Jihad. The Hidden History of Religious Terrorism in the United States, Berkeley, California.
Wilkinson P. (2011), Terrorism versus Democracy. The Liberal State Response. Third Edition, London–New York.
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Przegląd Strategiczny" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.