Polityka rosyjska wobec Ukrainy: czy to kiedykolwiek było partnerstwo strategiczne?

Abstrakt

W artykule postawiono hipotezę, że partnerstwo strategiczne Rosji i Ukrainy nigdy nie znajdowało się na wysokim poziomie (wbrew oficjalnie głoszonej wersji), będąc raczej – z powodu wysokiego poziomu asymetrii w ich relacjach – swego rodzaju „negatywną zależnością strategiczną”. I. Żowkwa twierdzi, że atrybutem partnerstwa strategicznego jest wspólnota interesów strategicznych, a relacje które nie stanowią odzwierciedlenia takiej wspólnoty są zbędne. G. Perepelytsia podkreśla, że naukowcy muszą rozróżnić dwie definicje partnerstwa strategicznego – jako poziom osiągniętej współpracy i jako instrument polityki zagranicznej państwa. Artykuł analizuje dwa aspekty partnerstwa strategicznego. Pierwsza część poświęcona jest wykorzystaniu koncepcji partnerstwa strategicznego w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej (na przykładzie Ukrainy), a druga – poziomowi współpracy deklarowanej jako partnerstwo strategiczne. Po 1991 roku celem Moskwy była „przyjazna i neutralna Ukraina”. Relacje budowano przede wszystkim w dziedzinie gospodarczej, ale nawet wówczas Rosja intensywnie stosowała instrument polityczny w postaci zakazu importu niektórych towarów. Po 2004 r. relacje rosyjsko-ukraińskie zaostrzyły się w związku z rosyjską bazą wojskową zlokalizowaną na Krymie i stacjonowaniem rosyjskiej floty czarnomorskiej. Kreml był gotów raczej zniszczyć Ukrainę, niż pozwolić jej wybrać własną drogę, co zaprzeczało współczesnej koncepcji partnerstwa strategicznego, będącej fundamentem rosyjskiej polityki wobec Ukrainy. Zamiast tego Federacja Rosyjska zastosowała politykę „kija i marchewki” (niskie ceny gazu i inne preferencje ekonomiczne jako marchewkę, odpowiedzialność za „rodaków” jako kij). Traktat o przyjaźni, współpracy i partnerstwie pomiędzy Federacją Rosyjską i Ukrainą został wypowiedziany, tak samo jak i wszystkie porozumienia dotyczące Floty Czarnomorskiej, tym samym więc, Rosja nie chce posługiwać się formą „partnerstwa strategicznego” jako instrumentem swojej polityki wobec Ukrainy.