Słowa kluczowe
sekurytyzacja
tożsamość
pamięć historyczna
polityka pamięci
Łotwa
narracja
reżim pamięci
dylemat bezpieczeństwa
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł proponuje i uzasadnia teoretyczne ramy badania sekurytyzacji pamięci na konkretnym przypadku. Opiera się na konstruktywistycznym postrzeganiu bezpieczeństwa, systematycznie formułowanym w badaniach przedstawicieli Szkoły Kopenhaskiej, którzy traktują bezpieczeństwo jako zjawisko konstruowane społecznie, uznając ochronę tożsamości za jeden z głównych jego celów.
Zgodnie z tym podejściem artykuł przedstawia korelację między pamięcią a bezpieczeństwem w co najmniej trzech aspektach. W pierwszej kolejności, podobnie jak w przypadku bezpieczeństwa, pamięć zbiorowa jest zdeterminowana społecznie. Po drugie, pamięć zbiorowa leży u podstaw różnych form tożsamości, w tym tożsamości narodowej. Po trzecie, pamięć zbiorowa jest nie tylko przedmiotem ochrony, ale także zasobem, który jest wykorzystywany przez podmioty sekurytyzacyjne do identyfikacji zagrożeń, modelowania obrazu wroga, a także do definiowania środków ochrony.
Teoretyczne ramy modelu sekurytyzacji pamięci ustalono w oparciu o przypadek łotewski. W przyszłości może on posłużyć do badania konkretnych prawnych i politycznych mechanizmów sekurytyzacji pamięci w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Autorzy postrzegają sekurytyzację pamięci jako zespół różnorodnych środków mających na celu ustanowienie i ustalenie pewnej narracji historycznej, a także przekonanie społeczeństwa do aktywnej lojalności wobec tej narracji. W związku z tym polityka pamięci jest definiowana jako mechanizm wprowadzania sekurytyzacji w praktyce. Warunki wstępne dla zrozumienia tego procesu na Łotwie obejmują transformację postkomunistyczną, podziały etniczno-kulturowe społeczeństwa oraz czynnik zewnętrzny, jakim jest promująca swoje narracje historyczne Rosja.
W jednym aspekcie teoretyczny model polityki pamięci na Łotwie odnosi się do koncepcji „unarodowionego” państwa R. Brubakera. Zgodnie z tą koncepcją oficjalna narracja krajów postkomunistycznych została określona jako narodowa. Z drugiej strony rozważono także koncepcję reżimu pamięci, opracowaną przez M. Bernharda i J. Kubika. Zgodnie z ich teorią reżim pamięci na Łotwie można opisać jako podzielony na oficjalną i alternatywną narrację kontrpamięci opartej na dziedzictwie sowieckim.
Bibliografia
Apryshchenko V. (2016), Pamyat’ kak bezopasnost’, „Novoye proshloye”, No. 3.
Apryshchenko V. (2018), Memory as Security: Images of the Past in 2014 National Referenda in Europe, in: Memory and Securitization in Contemporary Europe, (eds.) V. Strukov, V. Apryshchenko, London.
Assmann А. (2014), Dlinnaya ten’ proshlogo. Memorial’naya kul’tura i istoricheskaya politika, Moskva.
Assmann A. (2006), Memory, Individual and Collective, in: The Oxford Handbook of Contextual Political Analysis, (eds.) R. E. Goodin, Charles Tilly, Oxford.
Assmann A. (2016), Shadows of Trauma. Memory and the Politics of Postwar Identity, (trans. S. Clift), New York.
Bernhard M., Kubik J. (2014), The politics of memory and commemoration, in: Twenty years after Communism, Oxford.
Brubaker R. (1996), Nationalism reframed: Nationhood and the national question in the New Europe, Cambridge.
Buzan B. (1991), People, States and Fear, in: An Agenda for International Security Studies in the Post Cold War Era (2nd ed.), London.
Buzan B., Waever. O., de Wilde J. (1997), Security a New Framework for Analysis, London.
Confino A. (1997), Collective Memory and Cultural History: Problems of Method, “The American Historical Review”, Vol. 102, No. 5.
Gaufman E. (2017), Security Threats and Public Perception: Digital Russia and the Ukraine Crisis (New Security Challenges), London.
Giddens A. (1990), Consequences of Modernity, Stanford.
Halbwachs M. (1992), On Collective Memory, ed. and translated by L. Coser, Chicago–London.
Hobsbawm E., Ranger T. (eds.) (1992), The Invention of Tradition, Cambridge.
Hodgkin K., Radstone S. (2003), Contested Pasts: The Politics of Memory, New York.
Kaprāns M. (2016), Remembering communism in Latvia: a nationalizing state and the multi-directionality of the past, in: The new heroes – the new victims, (ed.) I. Gubenko, Riga.
Malinova О. (2018), Politika pamyati kak oblast’ simvolicheskoy politiki, in: Metodologicheskiye voprosy izucheniya politiki pamyati: Sb. nauchn, (tr., eds.) A. I. Miller, D. V. Yefremenko, Moskva–Sankt-Peterburg.
Mälksoo M. (2015), Memory must be defended: Beyond the politics of mnemonical security. “Security Dialogue”, Vol. 46(3), https://doi.org/10.1177/0967010614552549 (10.03.2020).
Miller А. (2020), Vrag u vorot istorii. Kak istoricheskaya pamyat’ stala voprosom bezopasnosti, https://carnegie.ru/commentary/81207 (10.03.2020).
Mitzen J. (2006a), Ontological security in world politics, “European Journal of International Relations”, Vol. 12(6).
Nora P. (1996), General Introduction: Between Memory and History. Realms of Memory. Rethinking the French Past, Vol. 1: Conflicts and Divisions, New York.
Onke E.-C. (2010), Memory and Democratic Pluralism in the Baltic States – Rethinking the Relationship, “Journal of Baltic Studies”, Vol. 41, No. 3.
Ozolina Z. (2010), Re-considering the Concept of Security, in: Rethinking Security, (eds.) Z. Ozolina, Riga.
Ozolina Z. (2016), Societal Security: Conceptual Framework, in: Societal Security. Inclusion-Exclusion Dilemma. A portrait of the Russian – speaking community in Latvia, (ed.) Z. Ozolina, Rīga.
Politika pamyati v Rossii, stranakh YES i gosudarstvakh postsovetskogo prostranstva: tipologiya, konfliktnyy potentsial, dinamika transformatsii – Stenogramma diskussii (2018), in: Metodologicheskiye voprosy izucheniya politiki pamyati: sb. nauchn, (tr., ed.) A. I. Miller, D. V. Yefremenko, Moskva–Sankt-Peterburg.
Roe P. (2005), Ethnic Violence and the Societal Security Dilemma, Abingdon.
Rostoks T. (2010), Securitization and Insecurity Society, in: Rethinking Security, (eds.) Z. Ozolina, Riga.
Smith A. (1996), Memory and modernity: reflections on Ernest Gellner’s theory of nationalism, “Nation and Nationalism”, Vol. 3, DOI: 10.1111/j.1469-8219.1996.tb00004.x.
Strukov V., Apryshchenko V. (2018), Introduction, in: Memory and Securitization in Contemporary Europe, (eds.) V. Strukov, V. Apryshchenko, London.
Tambovtseva М. (2017), Teoreticheskiy podkhod Kopengagenskoy shkoly k obespecheniyu mezhdunarodnoy bezopasnosti: osnovnyye polozheniya teorii sek’yuritizatsii, https://www.gramota.net/articles/issn_1997-292X_2017_9_48.pdf (07.03.2020).
Topolski J. (1999), The Role of Logic and Aesthetic in Constructing Narrative Wholes in Historiography, “History and Theory”, Vol. 38, No. 2, DOI: 10.1111/0018-2656.00086.
Verovšek P. (2016), Collective memory, politics, and the influence of the past: the politics of memory as a research paradigm, “Politics, Groups, and Identities”, DOI: 10.1080/21565503.2016.1167094.
Weaver O., Buzan B., Kelstrup M. (1993), Identity, Migration and the New Security Agenda in Europe, Continuum International Publishing.
Zelče V. (2018), The Transformation of ‘Holiday’ in Post-Soviet Space: Celebrating Soviet Victory Day in Latvia, “Europe-Asia Studies”, Vol. 70, Issue 3. DOI: 10.1080/09668136.2018.1454402 (10.03.2020).
Zelče V. (2009), History – Responsibility – Memory: Latvia’s Case, at: Latvia. Human Development Report, 2008/2009: Accountability and Responsibility, (eds.) J. Rozenvalds, I. Ijabs, Rīga.
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Przegląd Strategiczny" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.