Dlaczego Krasiński nazwał księdza Jełowickiego „karłem”?
PDF

Słowa kluczowe

Zygmunt Krasiński
Aleksander Jełowicki
Zmartwychwstańcy
spory romantyków
Wielka Emigracja

Jak cytować

Fiećko, J. (2024). Dlaczego Krasiński nazwał księdza Jełowickiego „karłem”?. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, (46), 79–115. https://doi.org/10.14746/pspsl.2022.45.6

Abstrakt

In this article, the author attempts to discover the reasons why in 1848, at the peak of the Springtime of the Peoples, the romantic writer Zygmunt Krasiński repeatedly called a Polish friar Aleksander Jełowicki a “squirt” in the moral, political and every other sense. Krasiński did so in his letters to Delfina Potocka, his lover and Jełowicki’s good acquaintance. Prior to becoming a Resurrectionist in the 1840s, Jełowicki participated in the November Uprising and was a prominent figure of the Great Emigration in Paris, especially as an opinion publicist and publisher (also of Krasiński’s works). In order to answer the question asked in the title, the author traced the earlier history of the relationship between the poet and the friar, created Jełowicki’s psychological, spiritual and intellectual portrait, and devoted significant attention to his moral teachings (on marital issues, among other things) expressed from the position of a dogmatic Catholic priest. As a result, the author proposed a hypothesis, although one lacking definitive proof, that apart from the significant political, dogmatic and religious differences between the two men, Krasiński’s violent reaction could have been caused by the passionate Resurrectionist’s attempts at interfering in his private life. That is because Krasiński had been living in a love triangle for years, sharing his life with Delfina Potocka and his wife Eliza, with no intention of changing this state of affairs, and Jełowicki had a reputation for giving unsolicited advice on people’s private lives. The final part of this sketch describes the later stages of the relationship, which changed after Zygmunt’s relationship with Delfina lost its erotic character – Jełowicki accompanied Krasiński at his deathbed and left a credible account of his passing.

https://doi.org/10.14746/pspsl.2022.45.6
PDF

Bibliografia

Bieńkowska Ewa (1974), Rzym 1848, „Znak”, nr 10.

Fiećko Jerzy (2005), Rosja Krasińskiego. Rzecz o nieprzejednaniu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Fiećko Jerzy (2011), Krasiński przeciw Mickiewiczowi. Najważniejszy spór romantyków, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Hoffmann-Piotrowska Ewa (2014), Święte awantury. Orto- i heterodoksje Adama Mickiewicza, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.

Janion Maria (1962), Zygmunt Krasiński. Debiut i dojrzałość, Wiedza Powszechna, Warszawa.

Jełowicki Aleksander (1851), Nauka przy ślubie małżeńskim Xięcia Witolda Adama Czartoryskiego z panną Marią Cecylią Grocholską miana dnia 30 października 1851 w Paryżu w kościele Świętego Ludwika na Wyspie przez Xiędza…, Sagnier i Bray, Paryż.

Jełowicki Aleksander (1853), Dwie nauki przedślubne i po ślubie przydać się mogące. Nowe wydanie, Behr, Berlin.

Jełowicki Aleksander (1877), Listy duchowne, Behr, Berlin.

Jełowicki Aleksander (1877a), Moje wspomnienia, Żupański, Poznań.

Jełowicki Aleksander (1964), Listy do Ksaweryny Chodkiewiczowej z lat 1832–1839, przeł. Maria Fredro-Boniecka, oprac. Franciszek German, Pax, Warszawa.

Kajsiewicz Hieronim (1872), Pisma X. Hieronima Kajsiewicza ze Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, Behr–Friedlein, Berlin–Kraków, t. 3: Rozprawy, Listy z podróży, Pamiętnik o Zgromadzeniu.

Krasiński Zygmunt (1965), Listy do Jerzego Lubomirskiego, oprac. Zbigniew Sudolski, PIW, Warszawa.

Krasiński Zygmunt (1970), Listy do Adama Sołtana, oprac. Zbigniew Sudolski, PIW, Warszawa.

Krasiński Zygmunt (1971), Listy do Konstantego Gaszyńskiego, oprac. Zbigniew Sudolski, PIW, Warszawa.

Krasiński Zygmunt (1975), Listy do Delfiny Potockiej, oprac. Zbigniew Sudolski, PIW, Warszawa, t. 1–3.

Krasiński Zygmunt (1977), Listy do Koźmianów, oprac. Zbigniew Sudolski, PIW, Warszawa.

Krasiński Zygmunt (1988), Listy do Augusta Cieszkowskiego, Edwarda Jaroszyńskiego, Bronisława Trentowskiego, oprac. Zbigniew Sudolski, PIW, Warszawa, t. 1.

Krasiński Zygmunt (1991), Listy do różnych adresatów, oprac. Zbigniew Sudolski, PIW, Warszawa, t. 1–2.

Kubale Anna (1997), Dramat bólu istnienia w listach Zygmunta Krasińskiego, Wydawnictwo UG, Gdańsk.

Mickiewicz Adam (2003), Listy, cz. II: 1830–1841, w: tegoż, Dzieła. Wydanie Rocznicowe, Czytelnik, Warszawa, t. 15.

Mickiewicz Adam (2004), Listy, cz. III: 1842–1848, w: tegoż, Dzieła. Wydanie Rocznicowe, Czytelnik, Warszawa, t. 16.

Mickiewicz Adam (2005), Listy, cz. IV: 1849–1855, w: tegoż, Dzieła. Wydanie Rocznicowe, Czytelnik, Warszawa, t. 17.

Mikoszewski Karol (1987), Pamiętniki moje, oprac. i wstęp Ryszard Bender, Pax, Warszawa.

Sekuła Aleksandra (2015), Sylwetka ideowa Zygmunta Krasińskiego. Dylematy i meandry polskiej myśli konserwatywnej, Wydawnictwo IBL, Warszawa.

Sikorska-Krystek Aleksandra, Krystek Jędrzej (2020), Źródła ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej do historii Makryny Mieczysławskiej, „Pamiętnik Literacki”, z. 3.

Skóra Zbigniew (2012), Zmartwychwstańcy w nurcie ruchu liturgicznego w latach 1836–1891, Alleluja, Kraków.

Smolikowski Paweł (1892), Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, Spółka Wydawnicza Polska, Kraków, t. 1–4.

Straszewska Maria (1970), Życie literackie Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1840, PIW, Warszawa.

Sudolski Zbigniew (1997), Krasiński. Opowieść biograficzna, Ancher, Warszawa.

Szczeglacka Ewa (2003), Romantyczny homo legens. Zygmunt Krasiński jako czytelnik polskich poetów, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.

Urban Jan (1923), Makryna Mieczysławska w świetle prawdy, „Przegląd Powszechny”, Kraków.

Witkowska Alina (1998), Mickiewicz. Słowo i czyn, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.