„Zakrzyczą nas poeci, adwokaci, filozofowie, księża”. Najnowsza odsłona „sporu o Borowskiego”
PDF

Słowa kluczowe

Tadeusz Borowski
Zofia Kossak
literary criticism
Auschwitz
concentration camp memoirs
opinion journalism

Jak cytować

Krupa, B. (2016). „Zakrzyczą nas poeci, adwokaci, filozofowie, księża”. Najnowsza odsłona „sporu o Borowskiego”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, (26), 13–49. https://doi.org/10.14746/pspsl.2015.26.1

Abstrakt

In this article, I review the history of the “Borowski case” and place special emphasis on the latest dispute over the author of “Pożegnanie z Marią” which broke out between Andrzej Werner and archbishop Tadeusz Życiński. A recapitulation of the most significant features of the contradictory mental traditions of martyrdom literature and Borowski’s prose is followed by a discussion of the discourses from the 1940s. In the subsequent part of the article, I present the dispute over Borowski from the 1970s which accompanied the publication of Ucieczka z kamiennego świata by Tadeusz Drewnowski. Reference has also been made to the reviews from the 1980s by Jan Walec, Anna Łukowska and Małgorzata Dziewulska. A major part of the article has been devoted to the dispute over Tadeusz Borowski’s life choices and works published in 2007 in “Gazeta Wyborcza”. It was a dispute between Tadeusz Życiński who accused Borowski of “hatred of the differently minded” and Andrzej Werner who defended the writer. A moderate statement by Sławomir Buryła shed more light on the dispute; in his text entitled Katoliczka, patriotka, antysemitka (2008) he emphasized Borowski’s radical moralism. In this article, I provide the reason for Życiński’s ostentatious repetition of the seemingly out-of-date arguments against Borowski, I indicate the culture-related context of the archbishop’s opinion (the conservative Polish Catholic hierarchy). It was expressed at a time when a new list of required reading books was being created in 2007: Borowski’s stories from the Auschwitz concentration camp were to be replaced with a novel by Zofia Kossak-Szczucka.
https://doi.org/10.14746/pspsl.2015.26.1
PDF

Bibliografia

Ambroziewicz Jerzy (1972), Jak daleko, jak blisko, „Argumenty”, nr 36, s. 16-15 [sic!].

Borowski Tadeusz (1949), Opowiadania z książek i gazet, PIW, Warszawa.

Buryła Sławomir (1998), Na antypodach tradycji literackiej. Wokół „sprawy Borowskiego”, „Pamiętnik Literacki”, z. 4, s. 99-123.

Buryła Sławomir (2003), Prawda mitu i literatury. O pisarstwie Tadeusza Borowskiego i Leopolda Buczkowskiego, Universitas, Kraków.

Buryła Sławomir (2008), Katoliczka, patriotka, antysemitka, „Gazeta Wyborcza”, 24 grudnia, s. 10.

Chwin Stefan (b.r.), Strefy chronione, [maszynopis].

Czapliński Przemysław (2002), Literatura i słabość, „Tygodnik Powszechny”, nr 41, s. 5.

Czapliński Przemysław (2013), Polityczność w literaturze i polityczność literatury. Z profesorem Przemysławem Czaplińskim rozmawiają Filop Biały i Joanna Jastrzębska, „Refleksje”, nr 8, s. 79-90, [dostęp: 18 sierpnia 2015], http://refleksje.edu.pl/wp-content/uploads/2013/07/Wywiad-z-prof.-Czapli%C3%85%E2%80%9Eskim.pdf.

Deleuze Gilles (1997), Różnica i Powtórzenie, przeł. Bogdan Banasiak, Krzysztof Matuszewski, KR, Warszawa.

Drewnowski Tadeusz (1970a), Sukces i skandale, „Współczesność”, nr 2, s. 1, 6-7.

Drewnowski Tadeusz (1970b), Oskarżony znowu się nie zjawi, „Współczesność”, nr 5, s. 3.

Drewnowski Tadeusz (1977), Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim, wyd. 2, PIW, Warszawa.

Drewnowski Tadeusz (1988), O Borowskim w stylu „Małej Kroniki”, „Kultura Niezależna”, nr 41, s. 128-129.

Dziewulska Małgorzata (1985), Różewicz, czyli pułapka sentymentalizmu, w: tejże, Teatr zdradzonego przymierza, PIW, Warszawa, s. 45-54.

Frąckowiak Ewa [Wiegandt] (1962), W kręgu „Kamiennego świata” Tadeusza Borowskiego, „Pamiętnik Literacki”, nr 4, s. 451-476.

Gosk Hanna (2006), Zło opisane językiem powszedniości. Odpowiedź Tadeusza Borowskiego na zmianę warunków postrzegania rzeczywistości, „Pamiętnik Literacki”, z. 2, s. 51-64.

Januszkiewicz Michał (2009), Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz, Borowski, Różewicz, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Jędruszczak Hanna (1974), Tadeusz Borowski i jego publicystyka, „Dzieje Najnowsze”, nr 1, s. 175-185.

Kalbarczyk Adam (2007), Odzyskane lektury IV RP, „Gazeta Wyborcza”, 8 czerwca, s. 20.

ki [właśc. Hierowski Zdzisław?] (1947), Wśród czasopism, „Odra”, nr 8, s. 8.

Komar Michał (1972), Zrozumienie i lojalność, „Kultura”, nr 35, s. 5.

Kulesza Dariusz (2006), Dwie prawdy. Zofia Kossak i Tadeusz Borowski wobec obrazu wojny w polskiej prozie lat 1944-1948, Trans Humana, Białystok.

Lisiecka Alicja (1964), Pokolenie „pryszczatych”, PIW, Warszawa.

Łubieński Tomasz (1972), Anty-Borowski, „Kultura”, nr 32, s. 5.

Łubieński Tomasz (1986), Bohaterowie naszych czasów, „Aneks”, Londyn.

Łukowska Anna (1989), Borowski i Szałamow – dwie dole, „Kultura Niezależna”, nr 52, s. 42-64 .

Mętrak Krzysztof (1972), Borowski do wzięcia?, „Kultura”, nr 36, s. 7.

Miłosz Czesław (1953), Zniewolony umysł, „Kultura”, Paryż.

Obirek Stanisław (2011), Widzieć jasno w zachwyceniu, „Dziennik Opinii”, 14 lutego, [dostęp: 20 sierpnia 2015], http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/ObirekWidziecjasnowzachwyceniu/menuid-431.html.

„Obserwator”, NN (1970), Na okoliczność sporu z głuchym, „Kierunki”, nr 11, s. 12.

Stanjukowicz Jadwiga [właśc. Станюкович Ядвига Владиславовна (1967), Место Тадеуша Боровского в современной польской литературе, Hayкa, Mocква. “Художественный опыт литератур социалистических стран”.

Statut (2011), Statut Fundacji Auschwitz-Birkenau. Tekst jednolity przyjęty uchwałą nr 3/2011 Rady Fundacji w dniu 31 maja 2011 roku, [dostęp: 20 sierpnia 2015], http://www.fundacja.auschwitz.org/index.php/statut.

Szczęsna Joanna, Bikont Anna (2006), Lawina i kamienie. Pisarze wobec komunizmu, Prószyński i S-ka, Warszawa.

Szczypka Józef (1970), Glosa do książki o Tadeuszu Borowskim, „Kierunki”, nr 6, s. 3-4.

Tonini Carla (2007), Czas nienawiści i czas troski. Zofia Kossak-Szczucka – antysemitka, która ratowała Żydów, przeł. Teresa i Wojciech Jekiel, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa.

Walc Jan (1988a), „Gdy ziemia nie jest już snem i śnić do końca nie można”, „Kultura Niezależna”, nr 37, s. 22-39.

Walc Jan (1988b), Od Autora, „Kultura Niezależna”, nr 41, s. 129.

Werner Andrzej (1981), Zwyczajna apokalipsa. Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów, wyd. 2 [w stosunku do pierwodruku z roku 1971 niezmienione], Czytelnik, Warszawa.

Werner Andrzej (2002), Pióra i maczugi, „Tygodnik Powszechny”, nr 37, s. 5.

Werner Andrzej (2007a), Borowski i jego Auschwitz, [rozmawiała Joanna Szczęsna], „Gazeta Wyborcza”, 4 sierpnia, s. 26.

Werner Andrzej (2007b), Zło nie jest poza nami, „Gazeta Wyborcza”, 8 września, s. 28.

Wirth Andrzeja (1965), Odkrycie tragizmu, w: Z problemów literatury polskiej XX wieku, t. III, red. Alina Brodzka, Zbigniew Żabicki, PIW, Warszawa.

Wojdowski Bogdan (1961), Borowski häftling 119198. Szkic tymczasowy, „Współczesność”, nr 13, s. 1-3.

Życiński Józef Abp (2007a), Gdzie się podziała nasza solidarność?, „Gazeta Wyborcza”, 28 lipca, s. 13.

Życiński Józef Abp (2007b), Zatruta literatura Borowskiego, „Gazeta Wyborcza”, 18 sierpnia, s. 26.