Keywords
neuropsychology
study on reception
philosophy of language
neurophenomenology
neurology
poetry
painting
music
How to Cite
Abstract
The Author is interested in the states of becoming silent, discontinuing one’s utterance, which are associated with certain mechanisms of the functioning of the brain, as well as in the observation of such states in different artistic disciplines. Looking for an answer to the question how aposiopesis operates in words, sounds, and images, she analyzes pieces of music, poems (Zbigniew Herbert’s Pora), and examples of visual arts (Wojciech Pakmur’s paintings of the tango). In her reconstruction of the research field, the Author refers to rhetoric ( Jerzy Ziomek, Seweryna Wysłouch), the philosophy of language (Michel Foucault, Jean-François Lyotard), and neurophenomenology. The aim of the article is to suggest a new mode of reading that seeks inspiration and language in works from the field of neuropsychology (Maria Pąchalska), hermeneutic phenomenology (Mark Johnson), or neurology (António Damásio, Oliver Sacks). The Author’s analyses refer to Raoul Schrott and Arthur Jacobs’s concept (Gehirn und Gedicht, 2011), and the conclusions confirm that one should not look for a model (pattern) in the reception of art, but describe mental processes. The proposed mechanism of interpretation is most accurately reflected by the metaphor of dance improvisation, where one does not meditate on and then perform particular steps and gestures, but “thinks in motion.” This mode of reading emphasizes the spatial dimension of thought processes and their dynamic nature.
References
Bloom Harold (2003), Poetyckie przejścia, przeł. Adam Lipszyc, „Literatura na Świecie”, nr 9-10, s. 78-120.
Brożek Bartosz (2016), Granice interpretacji, Copernicus. Center Press, Kraków.
Duch Włodzisław (2013), Podstawy nauk neurokognitywnych, Dni Mózgu w Warszawie, Instytut Biologii Doświadczalnej, 17 marca 2013 r. [online], [dostęp: 6 kwietnia 2015], http://www.neuroedukacja.net/p/konferencje.html.
Duch Włodzisław (2017), Notatki do wykładów, [online], [dostęp: 21 września 2017], http://www.fizyka.umk.pl/~duch/Wyklady/Mozg/05-2-trzy_mozgi.htm.
Foucault Michel (2006), Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, przeł. Tadeusz Komendant, Wydawnictwo słowo/
obraz terytoria, Gdańsk.
Hendrykowski Marek (2014), Semiotyka ruchomych obrazów, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Herbert Zbigniew (1982), Wiersze zebrane, Czytelnik, Warszawa.
Herbert Zbigniew (1998), Epilog burzy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Ingarden Roman (1947), Szkice z filozofii literatury, Spółdzielnia Wydawnicza „Polonista”, Łódź.
Ingarden Roman (1957), Studia z estetyki, t. 1, PWN, Warszawa.
Johnson Mark (2015), Znaczenie ciała. Estetyka rozumienia ludzkiego, przeł. Jarosław Płuciennik, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Koch Christof (2008), Neurobiologia na tropie świadomości, przeł. Grzegorz Hess, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Korwin-Piotrowska Dorota (2015), Białe znaki. Milczenie w strukturze i znaczeniu utworów narracyjnych (na przykładach z polskiej prozy współczesnej), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Krzyżanowski Julian, red. (1969), Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1, PIW, Warszawa.
Leśmian Bolesław (2000), Poezje zebrane, oprac. Aleksander Madyda, Algo, Toruń.
Lisecki Wiesław (1993), Vademecum muzycznej „ars oratoria”, „Canor”, nr 3, s. 10-24.
Lorenc Iwona (2001), Świadomość i obraz. Studia z filozofii przedstawienia, Wydawca Scholar, Warszawa.
MacQueen Bruce Duncan (2010), Neurolingwistyczne podejście do teorii aktów mowy, w: Neuropsychologia a humanistyka, red. Maria
Pąchalska, Grażyna Ewa Kwiatkowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 177-195.
Mlodinow Leonard (2016), Nieświadomy mózg: jak to, co dzieje się za progiem świadomości, wpływa na nasze życie, przeł. Julia Szajkowska, Prószyński Media, Warszawa.
Okopień-Sławińska Aleksandra (1989), Aposiopesis [hasło], w: Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław, s. 37-38.
Pąchalska Maria (2010), Wyzwania dla neuropsychologii XXI wieku, w: Neuropsychologia a humanistyka, red. Maria Pąchalska, Grażyna Ewa Kwiatkowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 279-343.
Rogowska Marta Ewa (2012), O intonacyjno-retorycznej roli Norwidowskiej interpunkcji, „Studia Norwidiana”, nr 30, s. 23-38.
Sarbiewski Maciej Kazimierz (1958), Wykłady poetyki, przeł. i oprac. Mieczysław Skimina, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk,
Wrocław.
Schrott Raoul, Jacobs Arthur (2011), Gehirn und Gedicht. Wie wir unsere Wirklichkeiten konstruieren, Carl Hanser Verlag, München [Niemcy].
Sheets-Johnstone Maxine (1981), Thinking in Movement, „The Journal of Aesthetics and Art Criticism”, vol. 39, s. 399-407.
Subko Barbara (1990), O Norwidowskiej sztuce stawiania kropki, w: Studia nad językiem Cypriana Norwida, red. Jolanta Chojak, Janina Puzynina, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 103-122.
Szerszenowicz Jacek (2008), Inspiracje plastyczne w muzyce, Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów, Łódź.
Tranströmer Tomasz (2012), Vermeer, przeł. Leonard Neuger, w: tegoż, Wiersze i proza: 1954-2004, Kraków, s. 318.
Varela Francisco (2010), Neurofenomenologia. Metodologiczne lekarstwo na trudny problem, przeł. Robert Poczobut, „Avant”, nr 1, s. 31-73.
Wysłouch Seweryna (2009/2010), Przestrzeń jako kategoria transdyscyplinarna, „Estetyka i Krytyka”, nr 1/2, s. 47-60.
Zbigniew Herbert czyta swoje wiersze (1999) [online], Kraków [dostęp: 17 kwietnia 2017], http://www.fundacjaherberta.com/multimedia/herbert-czyta-swoje-wiersze.
Ziomek Jerzy (2008), O współczesności retoryki, w: tegoż, Teoria. Historia. Powinowactwa literatury, wstęp Seweryna Wysłouch, dobór tekstów Janina Abramowska, Ewa Wiegandt, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 126-147.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0)Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” since 2016, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).