Keywords
Marcelina Czartoryska
Stanisław Tarnowski
19th century
romanticism
How to Cite
Abstract
The paper is dedicated to the role of princess Marcelina Czartoryska, a friend and student of Chopin, as an initiator of the research into his life and work, and to Stanisław Tarnowski’s essay about the composer. On 19 March 1871, in the hall of the Saski Hotel, a public lecture on Chopin was presented by Tarnowski, accompanied by Czartoryska’s magnificent performance. The income from this event was donated to Towarzystwo Wzajemnej Pomocy (mutual help association) for the support of the poor students of the Jagiellonian University. Czartoryska accompanied Tarnowski, illustrating his speech by playing the piano. Tarnowski published his work twice: in 1871 and 1892. He set the life and work of Chopin in the context of the period. Based on the sources, he reconstructed the spiritual biography of the artist, his creative personality both in terms of the psychological and the social aspects. He saw in Chopin “the fourth greatest poet of the divided Poland,” the fourth Bard.
References
Bochenek-Franczakowa Regina (2010), Fryderyk Chopin i George Sand w oczach polskich biografów i krytyków literackich, „Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis”, vol. 5, nr 1, s. 7-24.
Budrewicz Tadeusz (2006), Konserwatywny ideał kobiet w mowach pogrzebowych Stanisława Tarnowskiego, w: Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. Ewa Ihnatowicz i Ewa Paczoska, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 498-518.
Budrewicz Tadeusz, Stachura-Lupa Renata (2019), Stanisław Tarnowski (1837-1917), w: Polski słownik biograficzny, t. 52, z. 4, red. Andrzej Romanowski, Instytut Historii PAN, Kraków, s. 533-541.
Chopin Fryderyk (1849), Listy Chopina do Wojciecha Grzymały, [dostęp: 30 sierpnia 2021], https://tinyurl.com/c7bsxpnr.
Chlebowska Edyta (2014), Na szklanych kliszach. Nieznane rysunki Norwida, czyli „Album Marceliny Czartoryskiej”, „Studia Norwidiana”, t. 32, s. 147-173.
Część literacko-artystyczna. Koncert (1877), „Czas”, nr 67 (23 marca), s. 1.
Część literacko-artystyczna. Z Krakowa (1873), „Czas”, nr 60 (13 marca), s. 1.
Dybowski Stanisław (2003), Słownik pianistów polskich, Selene, Warszawa.
Estreicherówna Maria (1968), Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848-1863, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
F.B. (1872), Wiadomości z literatury i sztuki. Koncert amatorski, „Kraj”, nr 69, s. 2.
Górski Konstanty Maria (1894), Księżna Marcelina Czartoryska, „Czas”, nr 130 (12 czerwca), s. 1.
Hoesick Ferdynand (1898), Pamiątki po Chopinie w Muzeum Czartoryskich w Krakowie, „Biblioteka Warszawska”, t. 4, s. 311-359, [przedruk: tegoż, Chopiniana, t. 1: Korespondencja Chopina, Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa 1912, s. 105-168].
Hoesick Ferdynand (1903-1904), Chopin. Życie i twórczość, t. 1-3, Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa.
Hoesick Ferdynand (1912), Nowe chopiniana w Muzeum Czartoryskich w Krakowie, w: tegoż, Chopiniana, t. 1: Korespondencja Chopina, Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa, s. 381-429.
Hoesick Ferdynand (1932), Słowacki i Chopin. Z zagadnień twórczości, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa.
Hordyński Władysław (1938), Czartoryska Marcelina (1817-1894), w: Polski słownik biograficzny, t. 4, red. Władysław Konopczyński i in., Polska Akademia Umiejętności, Kraków, s. 246-248.
Kałuża Zofia (1974), Chopin i Marcelina Czartoryska, „Ruch Muzyczny”, nr 17, s. 13-14.
Karasowski Maurycy (1877), Friedrich Chopin. Sein Leben, seine Werke und Briefe, vol. 1-2, Ries F., Dresden, [wyd. pol. Fryderyk Chopin. Życie – listy – dzieła, t. 1-2, Gebethner i Wolff, Warszawa 1882].
Kleczyński Jan (1879), O wykonywaniu dzieł Szopena. Trzy odczyty… wypowiedziane w Resurcie Obywatelskiej w Warszawie w dn. 11, 15 i 17 marca 1879 r., drukarnia J. Sikorskiego, Warszawa.
Kleczyński Jan (1886), Chopin w celniejszych swoich utworach. Trzy odczyty wypowiedziane w Resursie Obywatelskiej w Warszawie w d. 3, 7 i 8 grudnia 1883 r., nakł. redakcji „Echa”, Warszawa.
Kleczyński Jan (1894), Ś.P. Marcelina ks. Czartoryska, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, nr 558, s. 278-279.
Koncert (1859), „Czas”, nr 16 (21 stycznia), s. 3.
Koncert historyczny Towarzystwa Muzycznego (1877), „Czas”, nr 97 (29 kwietnia), s. 1.
Koźmian Stanisław (1894), Ludwik Wodzicki. Życiorys, Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków.
Kremer Józef (1869), Listy z Krakowa, t. 1: Wstępne zasady estetyki, wyd. 3, nakł. Księgarni pod firmą J. Zawadzkiego w Wilnie, Naumburg.
Lankiewiczowa Jolanta (1998), Księżna Marcelina Czartoryska inicjatorka założenia „Pokoju z pamiątkami po Chopinie” w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie”, s. 143-151.
Łaskarzewska Hanna (2011), Z Lyonu do Krakowa. Historia kolekcji chopinianów Eduarda Ganche’a, „Cenne, Bezcenne, Utracone”, nr 3 (68), s. 6-12.
Maciąg Kazimierz (2010), „Naczelnym u nas jest artystą”. O legendzie Fryderyka Chopina w literaturze polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Obchód setnej rocznicy urodzin Fryderyka Chopina i Pierwszy Zjazd Muzyków Polskich we Lwowie, 23 do 28 października 1910. Księga pamiątkowa przedłożona przez Komitet obchodu (1912), Zienkowicz & Chęciński, Lwów.
Ostrowski Janusz A. (2001), Polskie Ateny i Alma Mater Cracoviensis. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego dyrektorami Muzeum i Biblioteki Książąt Czartoryskich, „Alma Mater”, nr 27, s. 17-19.
Pogrzeb śp. ks. Marceliny Czartoryskiej (1894), „Czas”, nr 128 (9 czerwca), s. 2.
Poniatowska Irena (2011), Chopin i Grottger, „Interdiscyplinary Studie of Musicology”, t. 9, s. 101-113.
Przybylski Tadeusz (1977), Dzieje Towarzystwa Muzycznego w Krakowie (1866-1939), w: Towarzystwo Muzyczne w Krakowie 1817-1977, oprac. Jerzy Wywiałkowski, Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, s. 10-29.
Przybylski Tadeusz (2000), Księżna Marcelina Czartoryska – animatorka życia koncertowego Krakowa w II poł. XIX wieku, w: Musica Galiciana. Kultura muzyczna Galicji w kontekście stosunków polsko-ukraińskich (od doby piastowsko-książęcej do roku 1945), t. 5, red. Leszek Mazepa, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Rzeszów, s. 145-153.
Sala Hotelu Saskiego. Odczyt na korzyść Towarzystwa akademickiego wzajemnej pomocy (1871), „Czas”, nr 66 (21 marca), s. 3.
Schumann Robert (1854), Gesammelte Schriften über Musik un Musiker, vol. 1-4, Georg Wigand’s Verlag, Leipzig.
Serafińska Stanisława (1955), Jan Matejko. Wspomnienia rodzinne, wstęp Halina Nelken, przygot do dr. Jan Gintel, Edward Łepkowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Sielużycki Czesław (1984), Prace chopinowskie rzeźbiarza Jean-Baptiste-Auguste Clésingera, „Rocznik Chopinowski”, nr 16, s. 119-151.
Skarbowski Jerzy (1994), Księżna Marcelina Czartoryska – spadkobierczyni pianistyki Chopina?, „Ruch Muzyczny”, nr 24, s. 7.
Stachura-Lupa Renata (2016), Poglądy ideowo-estetyczne Stanisława Tarnowskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Stachura-Lupa Renata (2019), Zagadnienie charakteru narodowego w krytyce literackiej Stanisława Tarnowskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”, z. 17, s. 133-141.
Strzelecki Adolf (1899), [recenzja], „Przegląd Polski”, t. 135, s. 321-324.
Strzelecki Adolf (1900), Kartki z życia Chopina, „Przegląd Polski”, t. 135, s. 196-235.
Szulc Marceli Antoni (1873), Fryderyk Chopin i utwory jego muzyczne, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań.
Tarnowski Stanisław (1871), Kilka słów o Chopinie, „Przegląd Polski”, t. 4, z. 11 (maj), s. 203-239.
Tarnowski Stanisław (1892), Fryderyk Chopin, w: tegoż, Chopin i Grottger. Dwa szkice, Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków, s. 7-48.
Tarnowski Stanisław (1895), Księżna Marcelina Czartoryska, Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków.
Tarnowski Stanisław (1897), Matejko, Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków.
Tarnowski Stanisław (1905), Chopin as revealed by extracts from his diary, przeł. Natalia Janotha, W. Reeves, London.
Tarnowski Stanisław (1907), Chopin as revealed by extracts from his diary, przeł. Natalia Janotha, wyd. 2, W. Reeves, New York.
Tarnowski Stanisław (1977a), Profesora Małeckiego „Juliusz Słowacki”, w: tegoż, O literaturze polskiej XIX wieku, wybór i oprac. Henryk Markiewicz, PWN, Warszawa, s. 41-222.
Tarnowski Stanisław (1977b), Z najnowszych powieści polskich [I], w: tegoż, O literaturze polskiej XIX wieku, wybór i oprac. Henryk Markiewicz, PWN, Warszawa, s. 657-713.
Tarnowski Stanisław (2008), Z Dzikowa do Ziemi Świętej. Podróż do Hiszpanii, Egiptu, Ziemi Świętej, Syrii i Konstantynopola z lat 1857-1858. Wspomnienia oraz korespondencja z matką Gabrielą z Małachowskich Tarnowską i rodzeństwem, wstęp i oprac. Grzegorz Nieć, Księgarnia Akademicka, Kraków–Rudnik.
Tarnowski Stanisław (2010), Domowa Kronika Dzikowska, wstęp, oprac. i komentarz Grzegorz Nieć, Księgarnia Akademicka, Kraków–Rudnik.
Tomkowicz Stanisław (1880), Wieczór Szopenowski, „Czas”, nr 61 (14 marca), s. 3-4.
Wiesenthal Helene (1906/1907), Frédéric Chopins Tagebuchblätter. Autorisierte Übersetzung, przedm. Adolf Chybiński, „Neue Musikzeitung”, nr 7, s. 141-143.
Wodziński Antoni (1886), Les trois romans de Frédéric Chopin, Calmann Lévy, Imprimerie Choix, Paris.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0)Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” since 2016, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).