Keywords
Seicentism
editorial studies
philology
interdisciplinarity
comparative studies
methodology of literary studie
sociological and aesthetic contexts of a literary wor
Sarmatism
How to Cite
Abstract
The article presents Roman Pollak’s scientific goals and methods from the point of view of their relationship with Polish science involved in the protection and promotion of the values considered to be national legacy and in the context of their dialogue with contemporary scientific trends. It also reconstructs the design of studies of past Polish literature and culture that the Poznan-based professor created and consistently followed – one based on philology, interdisciplinarity and comparative literature. This is the context for the presentation of Roman Pollak’s research into Polish 17th-century literature as it followed a path from discoveries in textology and editing to numerous attempts at synthesis. The synthetic outlines created in the pre-war period were inspired by contemporary European humanities, Italian in particular, and highlighted the aesthetic qualities of a literary work. After World War II, they became more sociological in nature and turned towards Polish literature. In place of categories like Seicentism and the Baroque, they introduced terms such as “post-Renaissance literature” and passed judgement on Sarmatism as a period of degeneration and decline of culture.
References
Pollak Roman (1910), „Wojna chocimska” Potockiego a „Gofred” Tassa w przekładzie Kochanowskiego, „Biblioteka Warszawska”, t. 3, s. 468–495.
Pollak Roman (1917), Ze studyów nad „Goffredem” Tassa–Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki”, t. 15, z. 1/4, s. 51–80.
Pollak Roman (1922), „Gofred” Tassa–Kochanowskiego, Gebethner i Wolff, Poznań.
Pollak Roman (1923a), Morze w poezji staropolskiej, „Strażnica Zachodnia. Miesięcznik poświęcony sprawom Kresów Zachodnich”, nr 4/5, s. 207–222.
Pollak Roman (1923b), Od Renesansu do Baroku. Uwagi z pogranicza literatury i sztuki, „Przegląd Warszawski”, nr 19, s. 59–71.
Pollak Roman (1925), Uwagi o seicentyzmie, „Przegląd Współczesny”, nr 43, s. 193–207.
Pollak Romano (1930), Pagine di cultura e di letteratura polacca, Istituto per l’Europa Orientale, Roma.
Pollak Roman (1938), Borzymowski jako marynista, „Rocznik Gdański”, nr 4/5, s. 1–25.
Pollak Roman (1939), Wstęp, w: „Polak w Śląsko”. (Anonimowy dialog z początku XVII w.), wyd. Roman Pollak, Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, Katowice, s. VII–XVI.
Pollak Roman (1947), O harmonii głoskowej u Piotra Kochanowskiego, „Język Polski”, z. 1, s. 7–49.
Pollak Roman (1950), Zagadnienia periodyzacji historii literatury polskiej, „Pamiętnik Literacki”, s. 121–150.
Pollak Roman (1951), Mickiewicz i „Orland Szalony”, Wrocławska Drukarnia Naukowa, Wrocław.
Pollak Roman (1952a), Nad palimpsestem tekstu „Gofreda”, „Pamiętnik Literacki”, z. 1/2, s. 568–573.
Pollak Roman (1952b), Ze studiów nad staropolskim przekładem „Orlanda Szalonego”, Wrocławska Drukarnia Naukowa, Wrocław.
Pollak Roman (1955), Tasso w Polsce, „Kwartalnik Neofilologiczny”, z. 1–4, s. 15–31.
Pollak Roman (1957), O listach Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza [wstęp do wydania], w: Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza (1641–1653), red. Roman Pollak, tekst przygot. Marian Pełczyński, koment. oprac. Marian Pełczyński, Alojzy Sajkowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. V–XLVIII.
Pollak Roman (1960), Z problemów kultury okresu porenesansowego [referat wygłoszony na Zjeździe Naukowym Polonistów w 1958 roku; publ. w uzupełnionej redakcji pt. Problematyka polskiego baroku literackiego, w: Zjazd Naukowy Polonistów. 10–13 grudnia 1958, red. nauk. Kazimierz Wyka, współpraca redakcyjna Aniela Piorunowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1960, s. 351–370, dyskusja, s. 371–386].
Pollak Roman (1962), Staropolski przekład „Orlanda Szalonego” w edycji J. Czubka, „Archiwum Literackie”, t. 6: Miscellanea Staropolskie, [nadb., s. 54].
Pollak Roman (1963), Wstęp, w: Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki, oprac. Roman Pollak, wyd. 2, PIW, Warszawa, s. 5–62.
Pollak Roman (1966a), Borzymowski jako marynista [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 322–352.
Pollak Roman (1966b), „Huta” Rozdzieńskiego a pokrewne utwory obce, w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 184–197.
Pollak Roman (1966c), Morze w poezji staropolskiej [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 305–321.
Pollak Roman (1966d), Od Renesansu do Baroku. Uwagi z pogranicza literatury i sztuki [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 145–163.
Pollak Roman (1966e), O harmonii głoskowej u Piotra Kochanowskiego [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 242–252.
Pollak Roman (1966f), O listach Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 253–304.
Pollak Roman (1966g), Pasek i jego „Pamiętniki” [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 383–460.
Pollak Roman (1966h), Tasso w Polsce [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 198–224.
Pollak Roman (1966i), Triumfy „Gofreda” i ścieżki cierniste „Orlanda”, w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 225–241.
Pollak Roman (1966j), Uwagi o seicentyzmie [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 164–183.
Pollak Roman (1966k), Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa.
Pollak Roman (1966l), Zagadnienia periodyzacji historii literatury polskiej [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 5–50.
Pollak Roman (1969a), Od Renesansu do Baroku, PWN, Warszawa.
Pollak Roman (1969b), Z problemów kultury okresu porenesansowego [przedruk], w: tegoż, Od Renesansu do Baroku, PWN, Warszawa, s. 5–37.
Pollak Roman (1970), Rex interpretum Polonorum [referat wygłoszony 4 kwietnia 1967 roku na konferencji w Krakowie], w: W kręgu „Gofreda” i „Orlanda”. Księga pamiątkowa sesji naukowej Piotra Kochanowskiego (w Krakowie, dnia 4–6 kwietnia 1967 r.), [red. Tadeusz Ulewicz], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław, s. 11–24.
Pollak Roman (1973), „Gofred” Tassa–Kochanowskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Ariosto Ludovico (1965), Orland Szalony, przeł. Piotr Kochanowski, oprac. Roman Pollak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Barycz Henryk (1938), Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440–1600), Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
Burckhardt Jacob (1855), Der Cicerone, Eine Anleitung zum Genuss der Kunstwerke Italiens, Schweighauser, Basel.
Calcaterra Carlo (1940), Il Parnasso in rivolta. Barocco e Antibarocco nella poesia italiana, Il Mulino, Milano.
Calcaterra Carlo (1949), Il problema del Barocco, w: Questioni e correnti di storia letteraria, red. Umberto Bosco, Carlo Calcaterra, Alberto Chiari i in., Marzorati, Milano, s. 405–501.
Cazamian Louis (1913), Études de psychologie littéraire, Payot, Paris.
Chrzanowski Ignacy (1920), Historia literatury niepodległej Polski (z wypisami), wyd. 4 uzup. i popr., Gebethner i Wolff, Warszawa [wyd. 1–1906].
Judkowiak Barbara, red. nauk. (2013), Roman Pollak – Giovanni Maver. Korespondencja (1918–1969), przekład listów Giovanniego Mavera z języka włoskiego Joanna Dimke-Kamola, Agnieszka Domaradzka, wstęp i opracowanie komentarza Marcin Rabenda, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.
Kochanowski Piotr, Tasso Torquato (1968), Gofred abo Jeruzalem Wyzwolona, PIW, Warszawa.
Łukomski Grzegorz (2018), Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich 1940–1945, Poznań, http://hdl.handle.net/10593/24123 [dostęp: 14.01.2023].
Nowicka-Jeżowa Alina (2011), Barok polski między Europą i Sarmacją, cz. 1: Profile i zarysy całości, Neriton, Warszawa.
Porębowicz Edward (1893), Andrzej Morsztyn: przedstawiciel baroku w poezyi polskiej, Akademia Umiejętności, Kraków.
Sajkowski Alojzy (1968), Roman Pollak, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza”, s. 125–132.
Sierpowski Stanisław (1975), Stosunki polsko-włoskie w latach 1918–1940, PWN, Warszawa.
Tasso Torkwato (1951), Gofred abo Jeruzalem Wyzwolona, przeł. Piotr Kochanowskie, wydał, wstępem i objaśnieniami zaopatrzył Roman Pollak, wyd. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Tatarkiewicz Władysław (1913), Rozwój w sztuce, A. Heflich i S. Michalski, Warszawa.
Ulewicz Tadeusz (1999), Iter Romano-Italicum Polonorum, czyli o związkach umysłowo-kulturalnych Polski z Włochami w wiekach średnich i renesansie, Universitas, Kraków.
Weisbach Werner (1921), Der Barock als Stil der Gegenreformation, P. Cassirer, Berlin.
[Witczak Tadeusz] (1962), Materiały do bibliografii publikacji Romana Pollaka, w: Munera litteraria. Księga ku czci profesora Romana Pollaka, [kom. red. Włodzimierz Dworzaczek i in.], Poznań, s. 397–422.
Witczak Tadeusz (1972), Roman Pollak (31 lipca 1886–23 lutego 1972), „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 393–402.
Wölfflin Heinrich (1915), Kunstgeschichtliche Grundbegriffe: das Problem der Stilentwickelung in der neueren Kunst, Bruckmann, München.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0)Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” since 2016, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).