Abstrakt
The article presents various approaches to the subject of sport in forgotten literary works from the second half of the 19th century and early 20th century by Konstanty Gaszyński, Klemens Junosza, Kazimierz Laskowski and Lucjan Rydel. The first two pieces show horse racing as a threat to the tradition of the landed gentry caused by gambling, fashions and foreign influences. Rydel’s contrasting text avoids an ironic tone, the poet describes the Olympic Games as a culture-creating event, as the founding myth of the Mediterranean civilization. The forgotten texts show sport in the literature of the turn of the 20th century and indicate that it played an important role in the discussion on the mechanisms of tradition and cultural heritage.
Finansowanie
W ramach projektu Regionalna Inicjatywa Doskonałości finansowanego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2019–2022, nr projektu: 009/RID/2018/19, kwota finansowania: 8 791 222 zł.
Bibliografia
Chełmecki Jerzy (2007), Wychowanie narodowe w działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Warszawie w latach 1905–1939, w: Społeczne i kulturowe wartości sportu, red. Jerzy Kosiewicz, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Warszawa.
Gaszyński Konstanty (1858), Wyścigi konne w Warszawie. Obrazek dramatyczny w dwóch częściach napisany wierszem, [b.d.], Kraków.
Junosza Klemens, Laskowski Kazimierz (1895), Wyścig dystansowy. Obraz sceniczny w 3 aktach, T. Paprocki, Warszawa.
Kochanowski Marek (1998), Dobre wychowanie. Listy Stanisława Witkiewicza do syna, w: W kręgu Młodej Polski. Studia i szkice, red. Jolanta Sztachelska, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Kochanowski Marek (2011), Uwagi o higienie i tężyźnie fizycznej jako elementach wychowawczych w wybranych pismach Wincentego Lutosławskiego, w: Nacjonalizm polski do roku 1939. Wizje kultury polskiej i europejskiej, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Kochanowski Marek (2017), Gogo. Wizerunek antypatriotycznego modnisia w wierszach satyrycznych z lwowskiego „Szczutka” (z lat 1871–1877), „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”.
Lipoński Wojciech (1974), Sport, literatura, sztuka, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa.
Lipoński Wojciech (1987), Humanistyczna encyklopedia sportu, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa.
Lipoński Wojciech (2012), Historia sportu. Na tle rozwoju kultury fizycznej, PWN, Warszawa.
Maleszewski Władysław (1860), Chwila żartu i pustoty. Szermierze, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 46.
Mazurkiewicz Michał (2016), Motywy sportowe w polskiej sztuce międzywojennej – rekonesans, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Literatura i Kultura Popularna”, t. 22.
Ochorowicz Julian (1897), Fizjologia wyścigów w ich stosunku do krajowej hodowli koni (projekt reformy), nakład Autora (Bracka 18), Warszawa.
Piotrowska Magdalena, Molenda Piotr (2023), Społeczno-kulturowe ramy pamięci w działaniach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na terenie Niemiec przełomu XIX i XX wieku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”.
Rydel Lucjan (1959), Ferenike i Pejsidoros, [wstęp Zbigniew Mitzner, il. Józef Czerwiński], wyd. 4 popr., Nasza Księgarnia, Warszawa.
Waic Marek, Zwicker Stefan (2010), Central and Eastern Europe, w: Routledge Companion to Sports History, red. Steven W. Pope, John R. Nauright, Routledge, London.
Wroczyński Ryszard (1971), Dzieje wychowania fizycznego i sportu. Od końca XVIII wieku do roku 1918, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marek Kochanowski

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
