Keywords
Stanisław Barańczak
literary canon
biographic legend
literary criticism dispute
literary circles in the Polish People’s Republic
How to Cite
Abstract
This article discusses the literary dispute over Kazimiera Iłłakowiczówna’s poetry collected in the Szeptem volume (1966). The dispute started with an ironic review by a young literary critic, Stanisław Barańczak, in the “Nurt” magazine published in Poznań. The article’s author interprets three aspects of the dispute: its legend-creating impact on Iłłakowiczówna as a literary institution, its destructive nature against Iłłakowiczówna as a canonical poet and the dispute’s status in the literary circles of the 1960s. The article provides evidence that Barańczak’s pamphlet hit the poetics and legend of Iłłakowiczówna; what is more, it triggered off a self-repair mechanism of the canon, reinforcing and sealing it from the pressure exerted by the young poets and critics in the late 1960s and the early 1970s. This mechanism, ephemeral from the point of view of the dynamics of literary circles, ultimately carved in stone the legend of Iłłakowiczówna, preventing new interpretations of her poetry and biography.References
Baranowska Agnieszka (1986), Perły i potwory. Szkice o literaturze międzywojennej, PIW, Warszawa, s. 10-43.
Barańczak Stanisław (1967a), Spor o Iłłakowiczownę, „Kultura”, nr 22, s. 11.
Barańczak Stanisław (1967b), Z nowości literatury dziecięcej, „Nurt”, nr 3, s. 57-58.
Barańczak Stanisław (1971), Nieufni i zadufani. Romantyzm i klasycyzm w młodej poezji lat sześćdziesiątych, Ossolineum, Wrocław–Warszawa.
Bieńkowski Zbigniew (1966), Iłłakowiczowna, „Kultura”, nr 50, s. 3.
Bystrzycki Przemysław (1967), O dobre obyczaje, „Kultura”, nr 24, s. 10.
Bystrzycki Przemysław (2008), Pani Kazimiera, w: Kiedy przebije się źrodło, napiją się wszyscy. W 25 rocznicę odejścia Kazimiery Iłłakowiczówny, red. Jan Kanty Pytel, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Czapów Czesław, Manturzewski Stanisław (1960), Niebezpieczne ulice, Iskry, Warszawa.
Danielewska Łucja (1987), Portrety godzin. O Kazimierze Iłłakowiczównie, Czytelnik, Warszawa.
Degler Janusz (2009), Witkacego portret wielokrotny. Szkice i materiały do biografii (1918-1939), PIW, Warszawa.
Dybciak Krzysztof (1984), Programoburcy i programotwórcy ostatniego ćwierćwiecza, w: Badania nad krytyką literacką. Seria druga. Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, red. Michał Głowiński, Krzysztof Dybciak, Ossolineum, Wrocław–Warszawa.
Fornalczyk Feliks (1967), Wyznania i przestrogi, „Głos Tygodnia”, [dodatek do: „Głos Wielkopolski”, nr 131], nr 292, s. 2.
Hamilton [właśc. Słojewski Jan Zbigniew] (1967), Książka jako przedmiot użytkowy, „Kultura”, nr 23, s. 11.
Iłłakowiczówna Kazimiera (1955), Wiersze religijne. 1912-1954, przedmowa Zbigniew Pędziński, Albertinum, Poznań.
Iłłakowiczówna Kazimiera (1956), Wybór wierszy, wyboru dokonał Wacław Kubacki, PIW, Warszawa.
Iłłakowiczówna Kazimiera (1964), Wiersze. 1912-1959, wybór Paweł Hertz, PIW, Warszawa.
Iłłakowiczówna Kazimiera (1966), Szeptem, Czytelnik, Warszawa.
Iłłakowiczówna Kazimiera (1967), [fragment listu zacytowany w stałej rubryce Hamiltona], „Kultura”, nr 30, s. 11.
Iłłakowiczówna Kazimiera (1999), Wiersze zebrane, t. 4, zebrali, opracowali i bibliografię przygotowali Jacek Biesiada, Aleksandra Żurawska-Włoszczyńska, wstęp Józef Ratajczak, Algo, Toruń.
Iwaszkiewicz Jarosław (1983), Szeptem, w: tegoż, Ludzie i książki, Czytelnik, Warszawa, s. 230-233.
Jaworski Marcin (2009), Dekonstrukcja języka, rekonstrukcja mowy (wczesne pisarstwo Stanisława Barańczaka), w: tegoż, Rewersy nowoczesności. Klasycyzm i romantyzm w poezji oraz krytyce powojennej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Kłak Tadeusz (1967), Źrodło i piasek, „Kamena”, nr 16, s. 10.
Kowal Grzegorz (2014), Anatomia kulturowej legendy, Universitas, Kraków.
Kuncewicz Piotr (1967), Szept piasku, „Wiatraki” [dodatek do: „Fakty i Myśli”], nr 17, s. 2-3.
Kuncewicz Piotr (1993), Agonia i nadzieja. Literatura polska od 1918, t. 1, „BGW”, Warszawa.
Lichański Stefan (1967), Więcej niż wiersze, „Tygodnik Kulturalny”, nr 19, s. 4.
Matuszewski Ryszard (1967a), Liryczne miniatury, „Nowe Książki”, nr 12, s. 708.
Matuszewski Ryszard (1967b), Niesmaczny wybryk recenzenta, „Poezja”, nr 5, s. 86.
Morawiec Edward (1967), Poezja pełna powrotow, „Współczesność”, nr 7, s. 10.
Obserwator [właśc. Szczypka Józef] (1967), Herostrates z Poznania, „Kierunki”, nr 24.
Odpowiedź redakcji (1967), „Nurt”, nr 5, s. 61.
Pęczak Mieczysław (2013), Subkultury w PRL. Opor, kreacja, imitacja, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
Pędziński Zbigniew (1967), Pełnym głosem, „Odra”, nr 6, s. 84-85.
Popowska Jadwiga (1967), [Korespondencja do redakcji], „Nurt”, nr 5, s. 61.
Ratajczak Józef (1999), Twarze Iłły, w: Kazimiera Iłłakowiczówna, Poezje zebrane, t. 1, zebrali, opracowali i bibliografię przygotowali Jacek Biesiada, Aleksandra Żurawska-Włoszczyńska, wstęp Józef Ratajczak, Algo, Toruń, s. 5-19.
Rzepińska Maria (1967), Spor o Iłłakowiczownę, „Kultura”, nr 19, s. 11.
Słucki Arnold (1967), Sobiepańskość i pokora poezji, „Twórczość”, nr 6, s. 104-108.
Szaruga Leszek (1996), Czasopisma literackie, w: Literatura polska 1918-1975, t. 3, cz. 1: 1945-1975, red. Alina Brodzka, Tadeusz Bujnicki, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Zawiszewska Agata (2014), Między Młodą Polską, Skamandrem i Awangardą: kobiety piszące wiersze w dwudziestoleciu międzywojennym, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
zb. [właśc. Bieńkowski Zbigniew] (1967), Krytyka prostoduszna, „Twórczość”, nr 6, s. 150.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0)Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” since 2016, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).