Żydzi widziani oczyma francuskiego duchownego na wygnaniu: antyjudaizm we wspomnieniach ks. Pocharda (1796-1830)
PDF (Français (France))

Słowa kluczowe

ks. Claude-Antoine Pochard
Żydzi w XIX wieku
antyjudaizm
antychrześcijaństwo

Jak cytować

Fischer, J. (2018). Żydzi widziani oczyma francuskiego duchownego na wygnaniu: antyjudaizm we wspomnieniach ks. Pocharda (1796-1830). Poznańskie Studia Teologiczne, 30, 141–158. https://doi.org/10.14746/pst.2016.30.06

Abstrakt

Artykuł jest próbą ukazania wiodących elementów składających się na postawę wobec Żydów, widoczną u ks. Claude-Antoine Pocharda (1766-1833), guwernera w rodzinie starosty gnieźnieńskiego Józefa Skórzewskiego. Liczne podróże po ziemiach polskich i krajach ościennych pozwoliły mu bezpośrednio zetknąć się z problematyką żydowską w Europie środkowej i wschodniej, a jego dotąd niepublikowane wspomnienia rzucają światło na kilka interesujących aspektów historii europejskich Żydów.

Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej z nich dokonano prezentacji przypadków bezpośredniego bądź pośredniego zetknięcia się ks. Pocharda z Żydami w czasie jego podróży po Bawarii, Saksonii, Prusach, Wielkopolsce, zaborze rosyjskim i na Litwie. W drugiej części ukazano reakcje ks. Pocharda na obecność Żydów, sprowadzające się najczęściej do niechęci i unikania bliższych kontaktów. Podjęto również próbę ukazania różnicy stanowisk zarówno strony katolickiej, reprezentowanej przez ks. Pocharda, jak i żydowskiej, klimatu wrogości i wzajemnych uprzedzeń. W trzeciej i ostatniej części ukazano z jednej strony przypadki, w których ks. Pochard rewiduje swoje poglądy w zetknięciu z profesjonalizmem i uczciwością napotkanych w podróży żydowskich oberżystów i kupców, a z drugiej konkretne momenty, w których dochodziło do eskalacji napięć w jego kontaktach z Żydami. Całość artykułu stanowi interesującą panoramę stosunków chrześcijańsko-żydowskich w pierwszej połowie XIX wieku, w której za istniejącą wymianą handlową i kontaktami o podłożu ekonomicznym nie idzie wymiana kulturalna.

https://doi.org/10.14746/pst.2016.30.06
PDF (Français (France))

Bibliografia

Base du clergé séculier comtois, XVIIIe-XXe siècles (consultable à la Bibliothèque de Grammont et Archives diocésaines de Besançon ; la liste des entrées de la base est consultable en ligne: http://www.introcedo.com/index.php/Base_du_clergé).

Champonnois S., Labriolle F., La Lituanie un millénaire d’Histoire, Paris 2007.

Charpiot R., Histoire des Juifs d’Allemagne du Moyen Âge à nos jours, Paris 2009.

Fischer J., De la mobilité contrainte aux contraintes de la mobilité dans les Mémoires de l’abbé Pochard, prêtre français en exil (1792-1833). À paraître dans les actes du colloque international et pluridisciplinaire Dans leurs propres mots, la mobilité dans les écrits personnels et sources orales XVIe-XXIe siècles, organisé par l’Université de Saint Boniface à Winnipeg (Canada), les 27 et 28 août 2015.

Fischer J., L’abbé Pochard w Kretkowie, czyli związki księdza emigranta z Francji z tamtejszym dworem i parafią w latach 1810-1833, w: Kretków – właściciele, zabytki, duszpasterze, Poznań 2014, pp. 253-270.

Fischer J., L’adoption d’un prêtre réfractaire comtois par une famille de l’aristocratie polonaise: L’abbé Pochard chez les Skórzewski (1796-1833), in: Les Aristocraties en Europe du Moyen Age à nos jours, red. P. Werly, Presses Universitaires de Strasbourg, Strasbourg 2011, pp. 111-120.

Fischer J., Le Grand-duché de Varsovie vu par un émigré français ou la relation de cet épisode politique dans les Mémoires de l’abbé Pochard (1806-1815), « Poznańskie Studia Teologiczne 28 » (2014), pp. 67-97.

Fischer J., Les différents visages de la noblesse polonaise dans les Mémoires (1796-1833) de l’abbé Pochard, « Annales du Centre scientifique de l’Académie polonaise des sciences de Paris, volume 17 », 2015, pp. 257-265.

Fischer J., Uchodźca z Francji w wielkopolskiej rodzinie ziemiańskiej. Ksiądz Claude Antoine Pochard u Skórzewskich (1796-1833), „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 7(2012), pp. 175-187.

Lubliner L., Des Juifs en Pologne, examen de leur condition sous le point de vue historique, législatif et politique, Bruxelles–Leipzig 1839.

Mémoires polonais, t. I, BU UAM, sygn. 115 I/t.1., lettre 3 du 21 juin 1796, p. 57.

Le guide culturel des Juifs d’Europe, Seuil, Fondation Jacques et Jacqueline Lévy-Willard, 2002, p. 122.

Sumariusz dokumentów kamery w Białymstoku 1796-1807, (2006), pp. 79, 206.

Wilgosiewicz-Skutecka R., Polska w oczach guwernera Skórzewskich, czyli zapiski księdza Pocharda z lat 1792–1833 w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, „Biblioteka” 2011, nr 15(24), pp. 9-24.