Słowa kluczowe
personalizm
Kardynał Stefan Wyszyński
ekonomia
stworzenie
zbawienie
autonomia rzeczywistości ziemskiej
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem prezentowanego artykułu jest analiza personalistycznej wizji życia społeczno-gospodarczego kardynała Stefana Wyszyńskiego w kontekście doktryny liberalnego kapitalizmu. Dokonana przez autora interpretacja materiałów źródłowych ma zatem na celu ukazanie prakseologiczno-etycznej refleksji Wyszyńskiego i umiejscowienie jej w odniesieniu do społeczno-ekonomicznych aspektów życia człowieka, charakterystycznych dla liberalnego kapitalizmu. Eksploracja powyższych badań polega na analizie tekstów źródłowych i ich reinterpretacji metodą indukcyjno-dedukcyjną. Podstawowym zaś celem badawczym powyższego artykułu jest ukazanie przesłania moralnego kardynała Wyszyńskiego w kontekście chrześcijańskiej wizji zaangażowania w życie społeczno-gospodarcze, jak również jego aplikacja do konkretnej i współczesnej rzeczywistości życia publicznego. Autor artykułu stawia pytanie, czy moralne przesłanie zawarte w personalistycznej wizji osoby ludzkiej prezentowane przez Kardynała Wyszyńskiego może być aplikowane do współczesnej rzeczywistości życia społeczno-politycznego i gospodarczego, w którym liberalny kapitalizm zdaje się dominującą ideologią świata Zachodu. Odpowiedź na tak postawione kwestie jest niezwykle istotna, zwłaszcza w kontekście odradzającego się „kolektywistycznego” populizmu, który w połączeniu z ideami tzw. „pluralizmu ideowego” podkreślającego moralną ambiwalentność „płynnej” ponowoczesności, staje się poważnym wyzwaniem nie tylko dla chrześcijaństwa, lecz także dla całego współczesnego świata.
Bibliografia
Abelshauser W., Deutsche Wirtschaftsgeschichte seit 1945, C.H. Beck, Hamburg 2004.
Altvater E., Kapitalismus, Zur Bestimmung, Abgrenzung und Dynamik einer geschichtlichen Formation, “Erwägen Wissen Ethik” 3 (2002), pp. 281-292.
Bartnik C., Chrześcijańska pedagogia narodowa według Stefana Wyszyńskiego [in:] id. Polska teologia narodu, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1988, pp. 183-242.
Behrends S., Neue Politische Ökonomie. Systematische Darstellung und kritische Beurteilung ihrer Entwicklungslinien, Vahlen, München 2001.
Benedykt XVI, Serce rozumne. Refleksje na temat podstaw prawa, Przemówienie w Bundestagu (Berlin 22.09.2011), “L’Osservatore Romano” 10-11 (2011), p. 40.
Boettke P.J., Leeson P.T., The Austrian School of Economics 1950–2000 [in:] A Companion to the History of Economic Thought, ed. by W. Samuels, J.E. Biddle, J.B. Davis, Blackwell Publishing, Malden, MA 2003, pp. 446-452.
Cooney D.W., Distributism Basics: A Brief Introduction [in:] https://ethikapolitika.org/2014/08/08/distributism/.
Council of Georgist Organizations, An Introduction to Georgist Philosophy and Activity, http://www.cgocouncil.org/cwho.html.
Czuma Ł., Dysproporcje rozwoju gospodarczego i problem ich likwidacji, “Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 11 (1968) 2, pp. 53-67.
Dimand R., The origins of the Keynesian revolution, Edward Elgar Publishing Ltd, Aldershot 1988.
Emmett R.B., The Elgar Companion to the Chicago School of Economics, Elgar Publishing, Cheltenham 2010.
Ficek R., Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland, Wydawnictwo Marszałek, Toruń 2020.
Francis, Evangelii Gaudium, http://www.vatican.va/content/francesco/en/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20131124_evangelii-gaudium.html.
Galbraith J.K., Das Scheitern des Monetarismus. Von den Theorien Milton Friedmans zur Weltfinanzkrise, “Blätter für deutsche und internationale Politik” 9 (2008), pp. 69-80.
Gordon R.J., What Is New-Keynesian Economics?, “Journal of Economic Literature” 28 (1990) 3, pp. 1115-1171.
Holcombe R.G., The Median Voter Model in Public Choice Theory, “Public Choice” 61 (1989), pp. 115-125.
Jacobs L.R., King D.S., Varieties of Obamaism: Structure, Agency, and the Obama Presidency, “Perspectives on Politics” 10 (2010) 3, pp. 793-802.
Jan Paweł II, Nauczanie społeczne kościoła integralną częścią jego misji (wywiady), Fundacja Jana Pawła II. Ośrodek Dokumentacji Pontyfikatu, Rzym 1996.
Jarocki S., Kultura gospodarcza, “Ateneum Kapłańskie” 62 (1970) 75, pp. 240-247.
John Paul II, Centesimus annus, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jpii_enc_01051991_centesimus-annus.html.
John Paul II, Laborem Exercens, http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091981_laborem-exercens.html.
John Paul II, Sollicitudo rei socialis, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_30121987_sollicitudo-rei-socialis.html.
Kapp K.W., The Foundations of Institutional Economics, Routledge, London–New York 2011.
Koppstein J., Lichbach M.I., Comparative Politics: Interests, Identities, and Institutions in a Changing Global Order, Cambridge University Press, Cambridge 2005.
Lombardini S., Ungleichheit in der Weltwirtschaftsordnung (Preise, Protektionismus, Wachstumsprozesse), “Concilium” 16 (1980) 12, pp. 676-681.
Nauczanie społeczne 1946–1981, red. M. Płaskacz i in., ODiSS, Warszawa 1990.
Perkins H., Confession of an Economic Hit Man, Berret-Koehler, San Francisco 2004.
Perry M.J., It’s the Greatest Achievement in Human History, and One You Probably Never Heard About, American Enterprise Institute, November 3, 2014, www.aei.org/publication/greatest-achievement-human-history-one-probably-never-heard/.
Pipes R., Property and Freedom, Vintage, New York 2000.
Pius XI, Quadragesimo anno (May 15, 1931), http://w2.vatican.va/content/pius-xi/en/encyclicals/documents/hf_pxi_enc_19310515_quadragesimo-anno.html.
Raina P., Kardynał Wyszyński, vol. I, Publishing House of Poets and Painters, London 1979.
Scruton R., Słownik myśli politycznej, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2002, pp. 190191.
Sen A.K., Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation, Oxford University Press, Oxford 1981.
Small G., Connecting Economics to Theology, “Solidarity: The Journal of Catholic Social Thought and Secular Ethics” 1 (2011) 1, pp. 12.
Small G., Property, Commerce and Living God’s Will, “Journal of Interdisciplinary Studies” 16 (2004) 1–2, pp. 157–172.
Sternberg E., Defining Capitalism, “Economic Affairs” 35 (2015) 3, pp. 380-396.
Świeżawski S., Rola kulturotwórcza chrześcijaństwa, “Ateneum Kapłańskie” 62 (1970) 75, pp. 201-212.
Varloot J., Vrai ou faux ami? L’original des Eleuthéromanes, “Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie” 10 (1991), pp. 9-22.
Weber M., The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, Merchant Books, New York 2003.
Wilberg P., Deep Socialism: A New Manifesto of Marxist Ethics and Economics, New Gnosis Publications, London 2003.
Winters J.A., Page B.I., Oligarchy in the United States? “Perspectives on Politics” 7 (2009) 4, pp. 731-751.
Wyszyński S., Bóg - Człowiekiem, aby człowiek był… Bogiem. Do inteligencji katolickiej. Warszawa-Miodowa 14.01.1970 [in:] „Idzie nowych ludzi plemię…“. Wybór przemówień i rozważań, Pallotinum, Poznań–Warszawa 1973, pp. 46-50.
Wyszyński S., Czas to miłość. Podczas uroczystości Wniebowzięcia Matki Bożej (Jasna Góra, 15.08.1979) [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 888-892.
Wyszyński S., Duch Boży w wolnym człowieku. Podczas bierzmowania młodzieży akademickiej w Warszawie 19.05.1977 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 778-782.
Wyszyński S., Duch Ewangelii w organizacji życia społeczno-zawodowego i publicznego w Polsce. Do wiernych w archikatedrze warszawskiej 6.01.1978 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 801-809.
Wyszyński S., Homo Dei, I kazanie świętokrzyskie 13.01.1974 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 574-580.
Wyszyński S., Homo oeconomicus, II kazanie świętokrzyskie 20.01.1974 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 581-588.
Wyszyński S., In principio erat Verbum… W 600-lecie powstania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków — kościół św. Anny 5.09.1964 [in:] id., Z rozważań nad kulturą ojczystą, Pallottinum, Warszawa-Poznań 1979, pp. 56-68.
Wyszyński S., Jakiej chcecie Polski? Do młodzieży akademickiej w Warszawie 22.03.1972 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 488-493.
Wyszyński S., Kamienie węgielne budowania na górach świętych (Jasna Góra 2.11.1956) [in:] Wielka Nowenna Tysiąclecia, Société d’éditions internationales, Paryż 1962, pp. 37-49.
Wyszyński S., Katolicyzm, kapitalizm, socjalizm. List pasterski biskupów austriackich, Lublin 1935.
Wyszyński S., Kościół jest najlepszym sprzymierzeńcem waszych dążeń. Do NSZZ „Solidarność” regionu Wielkopolska (Gniezno 4.02.1981) [in:] Do „Solidarności”, Editions Spotkania, Warszawa 1996, pp. 47-56.
Wyszyński S., Kościół w obliczu nowej siły społecznej (Warszawa 21.05.1968) [in:] Kazania i przemówienia autoryzowane 1956-1981, t. I-LIVII. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie [hereafter: KPA], t. XXVIII, pp. 429-435.
Wyszyński S., Matka - Syn - rodzina. Warszawa - kościół św. Krzyża 11.01.1976 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 676-683.
Wyszyński S., Miłość i sprawiedliwość społeczna. Rozważania społeczne, Pallotinum, Poznań 1993.
Wyszyński S., Moc żywej wiary w ciężkiej sytuacji Kościoła. Do duchowieństwa w Gdańsku 23.11.1960 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 161-167.
Wyszyński S., Najważniejszą wartością na świecie jest człowiek. Do delegacji NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze 19.10.1980 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 960-965.
Wyszyński S., Naród - Kościół - Państwo. Kazanie świętokrzyskie 25.01.1976 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 705-713.
Wyszyński S., Nasze dezyderaty. Do profesorów katolickiej nauki społecznej. Jasna Góra 22.01.1963 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 195-200.
Wyszyński S., Obrona praw człowieka w świetle tajemnic żłobu betlejemskiego. Warszawa-Miodowa 28.12.1963 [in:] KPA, t. X, pp. 434-441.
Wyszyński S., Obowiązek i prawo ludzkiej pracy. Warszawa 1.05.1971 [in:] id., „Idzie nowych ludzi plemię…”, Pallottinum, Poznań 2001, pp. 138-144.
Wyszyński S., O katolickiej woli życia. List pasterski na Wielkanoc 1947 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 29-40.
Wyszyński S., „Pacem in terris”. Konferencja II. Warszawa — kościół św. Anny 27.01.1964 [in:] KPA, t. XVI, pp. 122-129.
Wyszyński S., Problem pracy górników w Polsce. List do księdza biskupa Herberta Bednorza (2.02.1978) [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 810-814.
Wyszyński S., Prymat osoby nad rzeczą. Z okazji 30 rocznicy powstania Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL (7.03.1976) [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 714-718.
Wyszyński S., Społeczność przyrodzona i nadprzyrodzona. II Konferencja Akademicka. Warszawa — kościół św. Anny 16.02.1957 [in:] KPA, t. II, pp. 57-79.
Wyszyński S., Wołanie ludzkości o obecność Kościoła w świecie współczesnym, Warszawa 26.06.1971 [in:] „Idzie nowych ludzi plemię…”, Pallottinum, Poznań 2001, pp. 91-98.
Wyszyński S., Wyzwalanie współczesnych niewolników. Do dziekanów archidiecezji warszawskiej 24.09.1980 [in:] Nauczanie społeczne…, pp. 955-959.
Zwoliński A., Ks. Stefan Wyszyński wobec kryzysu społeczno-gospodarczego Polski lat trzydziestych XX wieku, (doctoral disertation) Biblioteka KUL, Lublin 1990.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Ryszard Ficek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.