Słowa kluczowe
upadek
śmierć
śmierć cielesna
przemijanie
nieśmiertelność
protologia
Jak cytować
Abstrakt
Istnieje pozorna sprzeczność pomiędzy katolickim nauczaniem o śmierci jako skutku grzechu a faktem, że śmierć biologiczna jest zjawiskiem powszechnym i poniekąd koniecznym w świecie przyrody. Analiza danych biblijnych oraz interpretacja dogmatyczna wypowiedzi Magisterium pozwala na sformułowanie propozycji rozwiązania owej trudności. Zakłada ona, że obiektywnym skutkiem grzechu jest śmierć duchowa, czyli zerwanie komunii z Bogiem, natomiast śmierć cielesna jest skutkiem jedynie subiektywnym: w znaczeniu zmiany charakteru tego doświadczenia dla człowieka. Twierdzenia takie znajdują poparcie w myśli uznanych, współczesnych teologów.
Bibliografia
A Selected Library of the Nicene and Post-Nicene Fathers of the Christian Church, ed. P. Schaff, H. Wace, Edinburgh 1899.
Acta synodalia I: Dokumenty synodów [Acta synodalia] – od 50 do 381 roku. Synody i kolekcje praw, ed. A. Baron, H. Pietras, vol. I, Kraków 2006.
Acta synodalia II: Dokumenty synodów [Acta synodalia] – od 381 do 431 roku. Synody i kolekcje praw, ed. A. Baron, H. Pietras, vol. IV, Kraków 2010.
Acta synodalia IV: Dokumenty synodów [Acta synodalia] – od 506 do 553 roku. Synody i kolekcje praw, ed. A. Baron, H. Pietras, vol. VIII, Kraków 2014.
Bartnik Cz.S., Dogmatyka katolicka, vol. I, Lublin 2009.
Bartnik Cz.S., Dogmatyka katolicka, vol. II, Lublin 2012.
Biblia pierwszego Kościoła, ed. & trans. R. Popowski, Warszawa, 2017.
Blaza M., Matka Boża w teologii prawosławnej, „Studia Bobolanum” 29 (2018) 1, pp. 23-45.
Bortkiewicz P., Tanatologia. Czy istnieje nauka o śmierci? [in:] Śmierć i wiara w życie pośmiertne w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, ed. M. Machinek, Olsztyn 2003, pp. 11-24.
Brown R.E., I Bogiem było słowo. Komentarz do Ewangelii wg św. Jana, trans. A. Gomola, Kraków 2010.
Council of Trent, Decree on Original Sin (1546) [in:] Enchirdion symbolorum, no. 787--792 [Polish trans.: Dokumenty Soborów IV, pp. 235-241].
Dei verbum: Second Vatican Council, Dogmatic Constitution on Divine Revelation “Dei verbum” (1965), https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19651118_dei-verbum_en.html [accessed 30.06.2021].
Dokumenty Soborów I: Dokumenty Soborów Powszechnych. Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325-787), trans. A. Baron et al., ed. A. Baron, H. Pietras, vol. I, Kraków 2002.
Dokumenty Soborów III: Dokumenty Soborów Powszechnych (1414-1445). Konstancja, Bazylea–Ferrara–Florencja–Rzym, trans. A. Baron et al., ed. A. Baron, H. Pietras, vol. III, Kraków 2004.
Dokumenty Soborów IV: Dokumenty soborów powszechnych (1511-1870). Lateran V, Trydent, Watykan I, trans. A. Baron et al., ed. A. Baron, H. Pietras, vol. IV, Kraków 2004.
Donum Veritatis: Congregation for the Doctrine of the Faith, Instruction “Donum Veritatis” on the Ecclesial Vocation of the Theologian, (1990), https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19900524_theologian-vocation_en.html [accessed 30.06.2021].
Enchiridion symbolorum: Enchiridion symbolorum definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, ed. H. Denzinger, K. Rahner, Romae 1957; English translation: The Sources of Catholi c Dogma, trans. R.J. Deferrari, Fitzwilliam 2002.
Epos o Gilgameszu, trans. & ed. K. Łyczkowska et al, Warszawa 2002.
Gaudium et spes: Second Vatican Council, Pastoral Constitution of the Church in the Modern World, “Gaudium et Spes” (1965), https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19651207_gaudium-et-spes_en.html [accessed 30.06.2021].
Granat W., Bóg Stwórca. Aniołowie – człowiek, Lublin 1961.
Historia dogmatów II: Grossi, V., Ladaria L.F., Lécrivain P., Sesboüé B., Człowiek i jego zbawienie: stworzenie, grzech pierworodny, usprawiedliwienie i łaska, rzeczy ostateczne, etyka chrześcijańska: od „autorytetów” do Magisterium, trans. P. Rak, vol. II, Kraków 2001.
John Paul II, General Audience 25 June 1997, https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/audiences/1997/documents/hf_jp-ii_aud_25061997.html [accessed 30.06.2021].
Jelonek T., Biblia a mity o raju i złotym wieku, Kraków 2010.
Jelonek T., Biblijna historia zbawienia, Kraków 2004.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2020.
Katolicki Komentarz Biblijny, trans. K. Bardski et al., ed. R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, R.E. Murphy, Warszawa 2004.
Kijas Z.J., Początki świata i człowieka, Kraków 2004.
Kochaniewicz B., Uwagi na temat łacińskiego apokryfu „Transitus Mariae” Pseudo-Józefa z Arymatei, „Salvatoris Mater” 7 (2005) 1, pp. 263-287.
Kochaniewicz B., Zaśnięcie i Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny w pismach dominikanów XIII wieku, Roma 2004.
Mysterium Ecclesiae: Congregation for the Doctrine of the Faith, Declaration in Defense of the Catolic Doctrine on the Church Against Certain Errors of the Present Day [“Mysterium Ecclesiae”] (1973), https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19730705_mysterium-ecclesiae_en.html [accessed 30.06.2021].
Ladaria Ferrer L.F., Wprowadzenie do antropologii teologicznej, trans. A. Baron, Kraków 1997.
Lemański J., Księga Rodzaju. Rozdziały 1-11. Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament, vol. I, part 1, Częstochowa 2013.
Lumen gentium: Second Vatican Council, Dogmatic Constitution on the Church “Lumen gentium” (1964), https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19641121_lumen-gentium_en.html [accessed 30.06.2021].
Łach J.B. Księgi Ludu Bożego Starego Przymierza: Pięcioksiąg, Prorocy, Pisma. Ujęcie teologiczno-praktyczne, Poznań 2018.
Łach S., Księga Rodzaju. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, Poznań 1962.
Methodius of Olympus, The Banquet of the Ten Virgins or Concerning Chastity, trans. W.R. Clark [in:] The Writings of Methodius, Alexander of Lycopolis, Peter of Alexandria and several fragments, ed. A. Roberts, J. Donaldson, Edinburgh 1869, pp. 1-119.
International Theological Commission, The Interpretation of Dogma (1989), https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_1989_interpretazione-dogmi_en.html [accessed 30.06.2021].
Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego. Komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek, ed. W.R. Farmer et al., Warszawa 2000.
Müller G.L., Dogmatyka katolicka, trans. W. Szymona, Kraków 2015.
New English Translation of the Septuagint, Oxford 2007.
Niemiecka Konferencja Biskupów, Katolicki katechizm dorosłych. Wyznanie wiary Kościoła, trans. M. Węcławski, Poznań 1991.
Nossol A., Teologia na usługach wiary. Wokół zagadnień odnowionej teologii, Opole 1978.
Papieska Komisja Biblijna, Czym jest człowiek? Zarys antropologii biblijnej, trans. H. Witczyk, Kielce 2020.
Papieska Komisja Biblijna, Interpretacja Pisma Świętego w Kościele, trans. K. Romaniuk, Poznań 1994.
Piotrowski E., Kara wieczna a grzech pierworodny. Konieczność debaty, „Verbum Vitae” 36 (2019), pp. 285-314.
Pius IX, Ineffabilis Deus (1854) [in:] Breviarium fidei [new version], no. 527, fragmentary English transl.: Enchiridion symbolorum, no. 1641.
Pius XII, Apostolic Constitution “Munificentissimus Deus” Defining the Dogma of the Assumption, orig. text: „Acta Apostolicae Sedis” 42 (1950), pp. 753-773, fragmentary English trans.: Enchiridion symbolorum, no. 2331-2333.
Pius V, Ex omnibus afflictionibus (1567) [in:] Enchiridion symbolorum, no. 1078.
Pius VI, Constituion Auctorem fidei (1794) [in:] Enchiridion symbolorum, no. 1517.
Przyszychowska M., Wszyscy byliśmy w Adamie. Jedność ludzkości w Adamie w nauczaniu ojców Kościoła, Poznań 2013.
Rahner K. Podstawowy wykład wiary. Wprowadzenie do pojęcia chrześcijaństwa, trans. T. Mieszkowski, Warszawa 1987.
Ratzinger J., Eschatologia – śmierć i życie wieczne, trans. M. Węcławski, Poznań 1985.
Ratzinger J., Kościół – znak wśród narodów, vol. I, [Opera Omnia VIII/1], Lublin 2013.
Ratzinger J., Wprowadzenie do chrześcijaństwa, [Opera Omnia IV], Lublin 2017.
Różycki I., Tradycja jako norma bliska: nowa interpretacja orzeczeń trydenckich w sprawie grzechu pierworodnego, „Analecta Cracoviensia” 5-6 (1973-1974), pp. 423-450.
Salij J., Przekleństwo śmierci i śmierć w Chrystusie. Próba teologii śmierci [in:] Śmierć i wiara w życie pośmiertne w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, ed. M. Machinek, Olsztyn 2003, pp. 229-240.
Sobór Watykański I, Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej „Dei Filius” [in:] Dokumenty soborów powszechnych (1511-1870). Lateran V, Trydent, Watykan I,
trans. A. Baron et al., ed. A. Baron, H. Pietras, vol. IV, Kraków 2004, pp. 889-911.
Stanek T., Pięcioksiąg jako narracja symboliczna, Poznań 2014.
STh: Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, I, q. 85-102: Człowiek, trans. & ed. P. Bełch, vol. VII, Londyn 1980.
Strus A., Legenda, tradycja i historia o zaśnięciu i wniebowzięciu NMP, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 37 (1984) 2, pp. 127-139.
Synowiec J.S., Początki świata i ludzkości według Księgi Rodzaju, Kraków 2001.
The Ignatius Bible: Revised Standard Version, Second Catholic Edition, San Francisco 2005.
Transitus Józefa z Arymatei [in:] Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne. Part 2: Św. Józef i św. Jan Chrzciciel. Męka i zmartwychwstanie Jezusa. Wniebowzięcie Maryi, ed. M. Starowieyski, Kraków 2010, pp. 810-816.
Trilling W., Stworzenie i upadek według Rdz 1-3, trans. E. Schulz, Warszawa 1980.
Tronina A., Drzewo życia w rajskim ogrodzie. Biblijne korzenie mistyki Krzyża, Częstochowa 2017.
Tutaj A., Gaśnięcie świadomości. Starzenie się i obumieranie ludzkiego mózgu [in:] Śmierć i wiara w życie pośmiertne w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, ed. M. Machinek, Olsztyn 2003, pp. 27-30.
Verbum Domini: Benedict XVI, Post-Synodal Apostolic Exhortation “Verbum Domini” (2010), https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/apost_exhortations/documents/hf_ben-xvi_exh_20100930_verbum-domini.html [accessed 30.06.2021].
Witała M., Grzech pierworodny: współczesne trudności i propozycja zastosowania chrystocentrycznej symboliki drzew rajskich w narracji teologicznej, „Teologia Dogmatyczna” vol. 15 (2020), pp. 209-224.
Wojciechowski M., Pochodzenie świata, człowieka, zła. Odpowiedź Biblii, Częstochowa 2005.