Słowa kluczowe
II Rzeczpospolita Polska
druga wojna światowa
Zgromadzenie Misjonarzy Świętej Rodziny
Jak cytować
Abstrakt
W nowej rzeczywistości po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zostały podjęte przez władze Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny działania mające na celu utworzenie domu zakonnego w Wieluniu. Nastąpiło to po aprobacie bpa Stanisława Zdzitowieckiego w 1920 r. W kolejnym roku doszło do przejęcia przez zakon dawnego klasztoru poaugustiańskiego w Wieluniu. Wkrótce nastąpił rozwój duszpasterstwa i rozpoczęły się prace remontowe średniowiecznego klasztoru. Szczególny nacisk misjonarze położyli na katechizację, głoszenie misji i odprawianie nabożeństw. Równolegle doszło do powołania nowicjatu zakonnego i szkoły misyjnej – ośmioletniego gimnazjum męskiego, do którego uczęszczali uczniowie pochodzący z całego powiatu wieluńskiego. Intensywny rozwój działalności został zahamowany przez wybuch II wojny światowej, w czasie której klasztor doznał ogromnych strat materialnych. W 1946 r. doszło do jego przekazania na rzecz diecezji częstochowskiej.
Bibliografia
Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej im. ks. Walentego Patykiewicza. Księgi biskupie i kurialne: sygn. 84, Nauczanie religii w szkołach średnich.
Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej im. ks. Walentego Patykiewicza. Księgi biskupie i kurialne: sygn. 89, Akta Diecezjalnego Koła Księży Prefektów w Częstochowie.
Teki Patykiewicza: sygn. AD IV–2, Biogramy.
Archiwum Franciszkanów w Katowicach-Panewnikach: [brak sygn.], Kronika Klasztoru OO. Franciszkanów, czyli Zakonu Braci Mniejszych w Wieluniu 1920-1950.
Archiwum Państwowe w Łodzi. Urząd Wojewódzki Łódzki: sygn. 2532, Statystyka wyznaniowa [1938].
Archiwum Państwowe w Łodzi Oddział w Sieradzu. Akta Miasta Wielunia: sygn. 84, Protokoły Rady Miejskiej miasta Wielunia [1915-1921].
Archiwum Państwowe w Łodzi Oddział w Sieradzu. Starostwo Powiatowe Wieluńskie: sygn. 276, Wykazy zarejestrowanych stowarzyszeń [1928].
Archiwum Państwowe w Łodzi Oddział w Sieradzu. Starostwo Powiatowe Wieluńskie: sygn. 337, Sprawy innych wyznań [1928].
Archiwum Państwowe w Łodzi Oddział w Sieradzu. Starostwo Powiatowe Wieluńskie: sygn. 1844, Sprawy wyznania prawosławnego [1931].
Archiwum Państwowe w Łodzi Oddział w Sieradzu. Starostwo Powiatowe Wieluńskie: sygn. 1856, Wyznanie ewangelicko-augsburskie [1933].
Archiwum parafii w Kiełczygłowie: [brak sygn.], Kronika nowo powstałej parafii Kiełczygłów od 13 X 1924 r.
Archiwum Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Poznaniu: [brak sygn.], F. Napierała, Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Rodziny w Polsce, Kazimierz Biskupi–Bąblin 1955-1956.
Archiwum Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Poznaniu: [brak sygn.], J. Gawrych, Kronika Księży Misjonarzy Świętej Rodziny od r. 1935 do 1945.
Archiwum Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Poznaniu: [brak sygn.], T. Dusza, 50 lat działalności Polskiej Prowincji Misjonarzy św. Rodziny, Świder 1984.
Archiwum Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Poznaniu: [brak sygn.], Teczka personalna ks. W. Drzewieckiego.
Archiwum Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Poznaniu: [brak sygn.], Teczka XVII–16 Wieluń 1938-1962. Krótki opis Kościoła Księży Misjonarzy św. Rodziny.
„Głos Ziemi Wieluńskiej” z 1926 roku.
Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji częstochowskiej 1968, red. L. Sokołowski, W. Patykiewicz, J. Walicki, Częstochowa 1968.
Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji częstochowskiej 1978, red. J. Związek, Częstochowa 1978.
Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji częstochowskiej na rok 1939, Częstochowa 1939.
„Kronika Diecezji Kujawsko-Kaliskiej” z lat 1918-1924.
„Kronika Diecezji Włocławskiej” z 1927 roku.
„Niedziela” z lat 1926-1927, 1929, 1931, 1933, 1935.
„Posłaniec Świętej Rodziny” z 1931 roku.
Rocznik diecezji włocławskiej 1938, Włocławek 1938.
„Wiadomości Diecezjalne” z lat 1926, 1931, 1933-1934.
„Zew Misyjny” z 1939 roku.
Barnhoorn H., Ks. Jan Berthier. Założyciel Misjonarzy św. Rodziny 1840-1906, Katowice 1973.
Dąbrowski M., Grzegorz Moczygęba OFM (1888-1951) – duszpasterz i publicysta franciszkański, „Roczniki Teologiczne” 66 (2019) z. 4, s. 113-125.
Dusza T., Działalność Polskiej Prowincji Misjonarzy Świętej Rodziny. Część 2: Lata 1945-1952, Poznań 1992.
Dyczewski L.B., Religijność społeczeństwa polskiego w okresie międzywojennym, „Collectanea Theologica” 42 (1972), s. 27-43.
Frątczak W., Kościół rzymskokatolicki we Włocławku w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, w: Włocławek. Dzieje miasta, red. J. Staszewski, t. II: Lata 1918-1998, Włocławek 2001, s. 221-254.
Frątczak W., Zdzitowiecki Stanisław Kazimierz, w: Włocławski Słownik Biograficzny, red. S. Kunikowski, t. I, Włocławek 2004, s. 186-187.
Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, t. II, Warszawa 1977.
Kęsik K., Kościół katolicki w powiecie wieluńskim w czasie I wojny światowej, Opole 2020.
Kostrzewski P., Represje wobec Kościoła częstochowskiego w tzw. Kraju Warty w okresie okupacji niemieckiej (1939–1945), Częstochowa 2015 (mps w Bibliotece Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie).
Kostrzewski P., Wojenne losy zakonów i zgromadzeń zakonnych w powiecie wieluńskim w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945, „Rocznik Wieluński” 16 (2016), s. 189-208.
Krasowski K., Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej. Słownik biograficzny, Poznań 1996.
Krupa P., Osoba i życie ks. Jana Berthier, w: „Cor unum et anima una”. Księga Jubileuszowa ku czci księdza Jana Berthier, Założyciela Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny z okazji 100-lecia jego śmierci, red. A.J. Sobczyk, Pelplin 2009, s. 219-225.
Książek J., Powiat wieluński w latach 1918-1939, „Rocznik Wieluński” 1 (2001), s. 111-174.
Kujawski W., Parafie diecezji włocławskiej. Okres kujawsko-kaliski 1818-1925, Włocławek 2018.
Latawiec K., Duchowieństwo cerkwi prawosławnych resortu celnego i straży granicznej w Królestwie Polskim w latach 1851-1914, „Res Historica” 37 (2014), s. 199-235.
Łoziński B., Leksykon zakonów w Polsce, Warszawa 1998.
Michalska M., Krzyże żelazne w powiecie wieluńskim, „Polska Sztuka Ludowa” 13 (1959) nr 1-2, s. 54-61.
Misjonarze Świętej Rodziny. 100 lat w służbie Bogu i ludziom, oprac. M. Bocian, Otwock–Poznań 1995.
Molendowski L., Działalność zakonów męskich na Kaszubach w okresie dwudziestolecia międzywojennego, „Acta Cassubiana” 19 (2017), s. 256-286.
Nadolny A., Polonia holenderska, „Studia Polonijne” 1 (1976), s. 109-138.
Olejnik T., Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Dzieje. Zbiory. Działalność 1964-1984, Warszawa–Łódź 1989.
Olejnik T., Czasy nowożytne. Praszka w XIX i XX wieku, w: Nad górną Prosną. Monografia Praszki, red. T. Krzemiński, Łódź 1999, s. 309-367.
Olejnik T., Wieluń polska Guernica, „das polnische Guernica”, Wieluń 2004.
Olejnik T., Wieluń. Dzieje miasta 1793-1945, Łódź–Wieluń 2008.
Olejnik T., Szpital w Wieluniu. Jego dzieje i zniszczenie 1 IX 1939 r. Pierwsza zbrodnia II wojny światowej, Wieluń 2020.
Patykiewicz W., Banaszkiewicz E., Obraz Matki Bożej Pocieszenia w kolegiacie wieluńskiej, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne” 45 (1971) nr 4-6, s. 107-115.
Piwowarski W., Formy duszpasterstwa parafialnego w Polsce Odrodzonej (1918-1939), w: Kościół w II Rzeczypospolitej, red. Z. Zieliński, S. Wilk, Lublin 1980, s. 129-148.
Sobczyk A., Krupa P., W kręgu duchowości świętorodzinnej, Pelplin 2007.
Sobczyk A., Krupa P., Ksiądz Antoni Kuczera (1883-1958). Założyciel Polskiej Prowincji Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny, Pelplin 2008.
Stażewski M., Niemiecka polityka archiwalna na ziemiach polskich włączonych do Rzeszy 1939-1945, Warszawa–Łódź 1991.
Sziling J., Polityka okupanta hitlerowskiego wobec Kościoła katolickiego 1939-1945 tzw. Okręgi Rzeszy: Gdańsk–Prusy Zachodnie, Kraj Warty i Regencja Katowicka, Poznań 1970.
Śmigiel K., Kościół katolicki w tzw. okręgu Warty 1939-1945, Lublin 1979.
Uth G., Szkic historyczno-biograficzny Zakonu Augustiańskiego w Polsce, Kraków 1930.
Widera M., Wspólnoty wyznaniowe w powiecie wieluńskim w II Rzeczypospolitej, „Veritati et Caritati” 12 (2019), s. 661-703.
Widera M., „Stowarzyszenie Wychodźców Polskich pod opieką Królowej Korony Polskiej w diecezji częstochowskiej” w parafiach powiatu wieluńskiego, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 40 (2020) nr 2, s. 163-184.
Związek J., Przygodzki Wincenty, w: Polski Słownik Biograficzny, red. E. Rostworowski, t. 29, Wrocław 1971, s. 163-164.
Związek J., Straty diecezji częstochowskiej w okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1945, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 2 (1974), s. 315-366.
Związek J., Martyrologium kapłanów diecezji częstochowskiej w czasie II wojny światowej, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 4 (1976), s. 185-300.
Związek J., Ks. Łosoś Marian (1910–1978), „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne” 53 (1979) nr 4-5, s. 113.
Związek J., Działalność duszpasterska na pograniczu Generalnej Guberni i tzw. ziem wcielonych do III Rzeszy w l. 1939-1945: diecezja częstochowska w okresie okupacji hitlerowskiej, „Saeculum Christianum” 2 (1995) nr 1, s. 39-66.
Związek J., Aresztowanie i męczeństwo kapłanów ziemi wieluńskiej okresie okupacji hitlerowskiej, „Rocznik Wieluński” 2 (2002), s. 5-36.
Związek J., Ks. Edward Kubik (20 IX 1880-2 XII 1940), „Wiadomości Archidiecezji Częstochowskiej” 80 (2006), nr 1-2, s. 137-138.
Związek J., Wspomnienia ks. Józefa Kubicy (1911-1952) o pracy duszpasterskiej w powiecie wieluńskim w okresie okupacji hitlerowskiej, w: Wspomnienia wojenne 1939-1945 księży diecezji częstochowskiej, oprac. J. Kapuściński, J. Związek, Częstochowa 2012, s. 123-155.
Związek J., Ksiądz Józef Pruchnicki i jego czasy (1894-1963), Wieluń 2014.
http://www.bohaterowiekrajny.krakow.pl/kruzowie-meibk.pdf [dostęp 12.06.2021].
https://misjonarzemsf.pl/wydarzenia-2021/gorka-klasztorna-obchody-100-lecia-msf-w-polsce-22-24-maja-2021 [dostęp 09.06.2021].
https://www.bishopaccountability.org/sites/Patejko_Zbigniew/Polish_Mission_Amsterdam.htm [dostęp 12.06.2021].
https://www.ekai.pl/100-lat-misjonarzy-swietej-rodziny-w-polsce/ [dostęp 09.06.2021].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Michał Widera
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.