Słowa kluczowe
Benedykt XVI
nauczanie
sumienie
człowiek
moralność
wolność
prawda
formacja
Kościół
Jak cytować
Abstrakt
Ratzinger – Benedykt XVI, poszukując podstaw do nauczania moralnego, koncentrował się na człowieku jako podmiocie moralności. Wyrazem moralnej podmiotowości człowieka jest sumienie. Pełniona przez nie funkcja stawia je na szczycie elementów konstytuujących godność każdej osoby. Sumienie jest warunkiem koniecznym, by człowiek działał właśnie jako człowiek. Stanowi ono prawomocną normę i miarodajną regułę postępowania moralnego. Największym zagrożeniem dla świata jest zjawisko zafałszowania i zaćmienia sumienia. Bez zdrowego sumienia zaburzeniu ulega więź z Bogiem, a także relacja z samym sobą i z ludźmi. Dlatego prawość sumienia powinna być główną troską ludzkości. Papież Benedykt XVI wielokrotnie nawoływał ludzkość do właściwego kształtowania sumienia. Nieocenionym darem dla dojrzałości sumienia jest kierowanie się nauczaniem Kościoła i uczestnictwo w żywej wspólnocie eklezjalnej.
Bibliografia
Benedykt XVI, Adhortacja apostolska „Sacramentum caritatis”, Tarnów 2007.
Benedykt XVI, Adhortacja apostolska „Verbum Domini”, Kraków 2010.
Benedykt XVI, Bez fundamentu etycznego prawom człowieka brak oparcia. Przemówienie wygłoszone po koncercie z okazji 60-lecia Deklaracji Praw Człowieka (Rzym, 10 grudnia 2008), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 30 (2009) 2, s. 18-19.
Benedykt XVI, Dekalog naszym wspólnym dziedzictwem i zobowiązaniem, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/synagoga_19082005 [25.3.2023].
Benedykt XVI, Elementarz Benedykta XVI Josepha Ratzingera, tłum. M. Zawada, Kraków 2008.
Benedykt XVI, Encyklika „Caritas in veritate”, Tarnów 2009.
Benedykt XVI, Encyklika „Spe salvi”, Tarnów 2007.
Benedykt XVI, Gdy człowiek postępuje wbrew sumieniu, rani samego siebie. Przemówienie wygłoszone z okazji zgromadzenia generalnego Papieskiej Akademii „Pro Vita” (Watykan, 26 lutego 2011), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 32 (2011) 4, s. 14-16.
Benedykt XVI, Głos Boga rozbrzmiewa w ciszy. Audiencja generalna (Castel Gandolfo, 10 sierpnia 2011), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 32 (2011) 10-11, s. 43-44.
Benedykt XVI, Godność osoby i prawa człowieka to kwestia centralna. Przemówienie wygłoszone do uczestników sesji plenarnej Papieskiej Akademii Nauk Społecznych (Watykan, 4 maja 2009), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 30 (2009) 7-8, s. 54-55.
Benedykt XVI, Jezus, widząc tłumy, litował się nad nimi (por. Mt 9,36). Orędzie na Wielki Post 2006 (Rzym, 29 września 2005), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 27 (2006) 3, s. 21-23.
Benedykt XVI, Nienaruszalna godność człowieka. Homilia wygłoszona podczas Pasterki (Watykan, 24 grudnia 2012), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 34 (2013) 2, s. 8-10.
Benedykt XVI, Niezbywalna wartość naturalnego prawa moralnego. Przemówienie wygłoszone do uczestników sesji plenarnej Międzynarodowej Komisji Teologicznej (Watykan, 5 października 2007), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 28 (2007) 12, s. 18-19.
Benedykt XVI, Pomagajcie ludziom kochać Boga i służyć mu we wszystkim. Przemówienie wygłoszone podczas wizyty na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim (Rzym, 3 listopada 2006), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 28 (2007) 1, s. 20-23.
Benedykt XVI, Spotkanie Benedykta XVI z duchowieństwem diecezji rzymskiej (Rzym, 7 lutego 2008), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 28 (2007) 3, s. 39-50.
Benedykt XVI, Sumienie jest miejscem, w którym rozbrzmiewa głos prawdy. Przemówienie wygłoszone podczas spotkania do przedstawicieli społeczeństwa chorwackiego w Teatrze Narodowym (Zagrzeb, 4 czerwca 2011), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 32 (2011) 7, s. 8-9.
Benedykt XVI, Świat nie jest czymś, co się posiada, by rabować i wykorzystywać. Audiencja generalna (Watykan, 6 lutego 2013), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 34 (2013) 3-4, s. 43-45.
Benedykt XVI, Święci zmieniają Kościół i świat. Czuwanie modlitewne (Watykan, 20 sierpnia 2005), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 26 (2005) 10, s. 24-26.
Benedykt XVI, Wiara musi być naprawdę obecna w naszych uczelniach i szkołach, Przemówienie wygłoszone do profesorów i wychowawców na Katolickim Uniwersytecie Ameryki (Waszyngton, 17 kwietnia 2008), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 29 (2008) 5, s. 48-50.
Benedykt XVI, Wolność i naśladowanie Chrystusa. Rozważanie wygłoszone przed modlitwą „Anioł Pański” (Watykan, 1 lipca 2007), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 28 (2007) 9, s. 54-55.
Benedykt XVI, Wolność jest przywilejem, z którego trzeba mądrze korzystać. Homilia wygłoszona w Nowym Jorku podczas podróży apostolskiej do Stanów Zjednoczonych (Nowy Jork, 20 kwietnia 2008), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 29 (2008) 6, s. 27-30.
Benedykt XVI, Wsłuchiwać się z całym Kościołem w słowo i wolę Chrystusa. Homilia wygłoszona podczas inauguracji pontyfikatu na placu św. Piotra (Watykan, 24 kwietnia 2005), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 26 (2005) 6, s. 10-12.
Benedykt XVI, Życie jest pierwszym dobrem, jakie otrzymujemy od Boga, i podstawą wszystkich innych. Przemówienie do uczestników zgromadzenia plenarnego papieskiej Akademii „Pro Vita” (Rzym, 24 lutego 2007), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 28 (2007) 5, s. 44-45.
Benedykt XVI, Życie, wolność, jedność, współodpowiedzialność. Homilia wygłoszona w wigilię uroczystości Zesłania Ducha Świętego (Watykan, 3 czerwca 2006), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 27 (2006) 8, s. 9-12.
Dekalog daje prawdziwą wolność i szczęście, https://deon.pl/kosciol/dekalog-daje-prawdziwa-wolnosc-i-szczescie,171537 [dostęp: 25.3.2023].
Filipczuk M., „Być człowiekiem sumienia”. Sumienie widziane od strony procesu rozwoju, „Studia Theologica Varsaviensia” 2 (2016), s. 173-194. DOI: https://doi.org/10.21697/stv.2016.54.2.08
Filipczuk M., Chrystus – prawda – sumienie. Trzy filary chrześcijańskiego wychowania moralnego, „Warszawskie Studia Pastoralne” 11 (2016) 3(32), s. 79-100. DOI: https://doi.org/10.21697/wsp.2016.11.3.32.05
Franciszek, Encyklika „Lumen fidei”, Kraków 2013.
Grün A., Sumienie. Życie. Wolność, „Pastores” 4 (1999) 3, s. 9-17.
Gryz K., Wolność – prawda – sumienie. Antropologiczne uwarunkowania moralności w encyklice św. Jana Pawła II „Veritatis splendor”, „Analecta Cracoviensia” 52 (2020), s. 133-145. DOI: https://doi.org/10.15633/acr.4048
Jan Paweł II, Być człowiekiem sumienia, Kraków 1998.
Jan Paweł II, Encyklika „Veritatis splendor”, Wrocław 1993.
Jan Paweł II, Polska potrzebuje dzisiaj ludzi sumienia. Homilia wygłoszona w Skoczowie podczas Mszy św. odprawionej na wzgórzu „Kaplicówka” 22 maja 1995 [w:] Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia i homilie, red. J. Poniewierski, Kraków 2005, s. 841-848.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2012.
Kluz M., Współczesne zjawisko znieprawienia sumienia wyzwaniem moralnym dla chrześcijańskiej rodziny, „Społeczeństwo i Rodzina” 44 (2015) 3, s. 75-92.
Lubiński D., Rola czynnika religijnego w formowaniu sumienia w nauczaniu Benedykta XVI, „Łódzkie Studia Teologiczne” 29 (2020) 3, s. 77-91.
Parzych-Blakiewicz K., Kopiec M.A., „Sumienie eklezjalne” w blasku prawdy, dobra i zbawienia, „Teologia w Polsce” 12 (2018) 2, s. 143-159. DOI: https://doi.org/10.31743/twp.2018.12.2.09
Potocki A., Katechetyczna formacja sumienia w warunkach sekularyzacji moralności, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2 (2016), s. 111-141. DOI: https://doi.org/10.18276/cto.2016.2-07
Ratzinger J. – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. 1: Od Chrztu w Jordanie do Przemienienia, tłum. W. Szymona, Kraków 2007.
Ratzinger J. – Benedykt XVI, Kościół. Wspólnota w drodze, tłum. D. Chodyniecki, Kielce 2009.
Ratzinger J. – Benedykt XVI, Wolność i zobowiązanie w Kościele [w:] J. Ratzinger – Benedykt XVI, Opera omnia. Kościół – znak wśród narodów, t. VIII/1, red. K. Góźdź, M. Górecka, Lublin 2013, s. 391-409.
Ratzinger J., Prawda, wartości, władza. Kiedy społeczeństwo można uznać za pluralistyczne, tłum. G. Sowiński, Kraków 1999.
Ratzinger J., Sakrament i misterium. Teologia liturgii, tłum. A. Głos, Kraków 2011.
Ratzinger J., Służyć prawdzie, tłum. A. Warkotach, Wrocław 2001.
Ratzinger J., Sumienie w historii. Wykład dla Towarzystwa Reinholda Schneidera [w:] J. Ratzinger, Opera omnia. Wprowadzenie do chrześcijaństwa, t. IV, red. K. Góźdź, M. Górecka, Lublin 2017, s. 613-645.
Rosik S., Wezwania i wybory moralne. Refleksje teologicznomoralne, Lublin 1992.
Seewald P., Bóg i świat. Wiara i życie w dzisiejszych czasach. Z kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Peter Seewald, tłum. G. Sowiński, Kraków 2001.
Seewald P., Światłość świata. Papież, Kościół i znaki czasu. Benedykt XVI w rozmowie z Peterem Seewaldem, tłum. P. Napiwodzki, Kraków 2011.
Sobór Watykański II, Deklaracja o wolności religijnej „Dignitatis humanae” [w:] Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2008, s. 638-661.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes” [w:] Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2008, s. 824-981.
Szymik J., Głos spoza nas. J. Ratzingera/Benedykta XVI tezy o sumieniu, „Roczniki Teologiczne” 2 (2016), s. 27-51. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2016.63.2-2
Wróbel J., Sumienie jako fundament godności i wolności człowieka w kontekście jego społecznej odpowiedzialności, „Roczniki Teologiczne” 3 (2016), s. 89-106. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2016.63.3-8
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Marek Kluz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.